la vie est breve

atatürk'ün askeri ataşe olarak gönderildiği bulgaristan'dayken yaveri salih bozok'a yazdığı mektuba, fransızcadan çevirerek eklediği şiirdir. köylüler ve kadınlarla ilgili söylediği muhteşem sözlerin bulunduğu bu mektubun tamamı yıllar sonra fikret kızılok tarafından seslendirilmiştir.

mustafa kemal bir baloda tanıştığı bulgar generalin kızı dimitrina'ya âşık olur, evlenme teklif eder. dimitrina da ona âşıktır fakat babası bu evliliğe razı olmadığı için bu aşk, yarım kalan bir hikâye olarak tarihin tozlu sayfalarında yerini alacaktır.

daha detaylı bilgi burada

fikret kızılok'un ağzından mektubu ve mektupta geçen sözleri de buraya bırakıyorum.




"la vie est bréve - hayat kısacık.
un pen de reve - azıcık hayal,
un oen d'amour - sevgi, azıcık.
et puis bonjour - derken merhaba...
la vie est vaine - hayat anlamsız.
un pen de peine - biraz ıstırap
un pen d'espair - ve umut yalnız
et puis bonsoir - derken elveda...

sofya'da hayat güzel geçiyordu.
fransızcamı geliştirmiştim.
ne de olsa davetli sürgün hayatı,
diplomatik misyonların davetleri, ziyafetler, açılışlar, akşam yemekleri...

memleketim için ne gerekiyorsa, buradan yapmaya çalışıyordum.
arkadaşlarımla yazışmayı hiç aksatmadım.
zaman, bizim zamanımızı bekliyordu.

bir gün, sofya'nın müzikli bir çay bahçesinde,
birden yanı başıma bir bulgar köylüsü geldi.
garson, onunla ilgilenmekten hoşlanmadı.
köylü: "bulgaristan, benim çalışmamla yaşatılıyor,
bulgaristan benim tüfeğimle korunuyor,
verin çayımı pastamı, alın parasını!" dedi.
ben de köylüden yana çıktım.
"benim de köylüm böyle olmalı,"dedim.
"işte böyle olmalı!"

dimitrina, general ratçov patrov'un kızıydı.
onunla sık sık beraber olmak durumundaydık.
babası bulgar müdafaa vekiliydi.
davet eder, her seferinde gelirdim.
kızıyla dans ederdik.
ondan çok hoşlanırdım.
konu dönüp dolaşıp siyasete gelince,
"kadın erkek eşitliği" derdim, "dimitrina, seçim hakkı, seçilme hakkı, kadınların her türlü özgürlüğü olmalı!"

dimitrina da "bu avrupa'da bile yok ki mustafa,
türkiye'de ne zaman olur?"

"çok yakında," derdim "dimitrina,
hem de çok yakında...
kadınlar, yeniden doğuracaklar kendilerini."

atatürk'ün ''gençliğimi bıraktım sofya’da. bir kız sevdim ama bana vermediler’'' dediği aşkına ithaf ettiği şiir.