leyla ile mecnun

doğrusu "leyla ile mecnun" olan başlık.

kays isimli gencin leyla'ya olan aşkını konu edinen mesnevi. birçok kişi tarafından yazılmış ancak en güzeli fuzuli'ninki olmuştur. orijinali azericedir ve ismi leylâ vü mecnûn'dur. kays'ın çocukken leyla'ya aşık olması fakat leyla'nın ailesinin görüşmelerini yasaklamasıyla mecnun olmasını anlatır.

bir zamanlar ortadoğuda biryerlerde yaşadıkları rivayet edilen ve bir türlü kavuşup çiftleşmeyi başaramamış, hikayeleri ise sonraları nesilden nesile ( muhtemelelen bire bin katılarak) anlatılmaya devam etmiş iki sevgili.

ayrıca,1981 model orhan gencebay albümü, albümün içinde yeralan bir şarkı ismi ve de albümün piyasaya sürülmesinden bir yıl sonra çekilmiş ve başrollerinde orhan ağbimiz ile gülşen bubikoğlu`nun yer aldıkları türk filmi.

leylâ ile mecnun, bir arap efsanesine dayanan klasik bir aşk hikâyesidir. fuzuli tarafından 1535 yılında kaleme alınan bu efsane, dünyevi aşkı bir basamak olarak kullanıp onun üstünden maddeden ayrılıp tamamen ruha ait olan ilahi aşkı anlatan hikayeye dönüşmüştür. hikaye şöyledir:

leyla ve mecnun hikâyesi ile ilgili farklı rivayetler vardır. genel olarak bilinen ise; leyla ile kays birbirine aşık olurlar, fakat leyla'yı kays'la değil başka bir adamla evlendirirler. bunu duyan kays, kimsesiz diyarlara / çöllere yaşamak için göç eder. aşkı o kadar derindir ki çevresindeki kimseyi duymaz olur, kendi sessizliğine gömülür. insanlar ona aşkı yüzünden kendini yitirmiş manasına gelen mecnun ismini verir. bir gün kendisine, yani mecnun’a sorulur:
- “sen kimsin?”
- “leylâ!” der.
yine sorulur:
- “nereden geldin?”
-“leylâ’dan…” der.
yine sorulur:
- “nereye gidiyorsun?”
- “leylâ’ya…” der.
bir gün leylâ çölde onu bulur ama mecnun onu tanımaz ve “leylâ benim içimdedir, sen kimsin?” der. leylâ, mecnun’un ulaştığı mertebeyi anlar ve evine geri döner ve üzerinden fazla zaman geçmeden hayata gözlerini yumar.
mecnun, bunu haber alınca gelip onun mezarına uzanır ve canından can gitmiş gibi hıçkıra hıçkıra ağlar. yaradan’a feryat figan dualar ederek canını almasını, kendisini leylâ’sına kavuşturmasını ister. duası kabul olur, göklerin gürlemesiyle birlikte leylâ’sına kavuşur.

--mutlu son--

(bkz: cihan-ara ol leyla)

aslında hepimiz biliriz leyla ile mecnun hikayesini.peki hiç böyle düşündünüz mü aslında mecunun çöllerde kendini arar çünkü aşk diye nitelendirdiğimiz ve başkasında vücut bulan şey aslında bizde olmayıp var olmasını istediğimiz her bir eksikliktir . genelde eksik ego ve eziklik duygusunu karıştırıp aşk diyoruz ve tabirii caizse köpek oluyoruz . leyla mecnunun olmayan egosu ve eziliginin güçlü bir haliidr .. leyla diye çöllere düşsede peşinde koştuğu aslında kendi benliğidir . iyi bakın etrafiniza neden seviyorum diye hitap ettiğiniz insanlar sizden hep bir fazla ..?

aslında gerçekten yaşamışlardır. leyla başkasıyla evlendiği için mecnun delirmiş, bu yüzden kendisine mecnun denmiştir. asıl adı kays'tır. bildiğim kadarıyla araptırlar ve sanırsam 800'lerde yaşamışlardır. yine bildiğim kadarıyla bunlar akraba, kuzen falan.

bazıları, kays'ın leyla'yı görüp aşık olduğunu ve meşhur "leyla ile mecnun" hikayesini yazdığını söyler.

fuzulinin divan şiirindeki önemli eserlerinden biri. anlatılan hikayenin birçok versiyonu var. aklıma geldi:

hassas noktamdır.

ilk başlarda sözlü olarak anlatılan ve fuzûlî'nin kalemiyle birlikte klasikleşen aşk hikayesi.

doğu medeniyeti için aşkın sonsuzluğunu anlatır.

fuzûlî' nin yazdığı leyla ile mecnun'un yazması, diyarbakır'da bir sahafta bulundu.

incelemeye göre en geç 16. yüzyıla tarihlendirildi. bu, fuzûlî'nin tahmin edilenden önce yaşadığını da anlatmaktaydı.

hikaye arap edebiyatında ağıt olarak bilinir ilkin. fars edebiyatında 7 yüzyıl boyunca ortaya konmuş 40 farklı leyla ile mecnun yazması vardır. yarısından biraz daha azı günümüze ulaşmıştır.

iranlılar, hintliler ve türkler de yüzyıllar boyu leyla ile mecnun'u anlattı, yazdı.

çok derin ve eski bir aşk hikayesi. farklı farklı hikayeleri mevcuttur.

güzeldir. zamanında hiç sevmezdim.

en uzak olan insanı bile etkileyen, içine çeken büyülü aşkın efsanevî iki aşığı.

okuduktan sonra daha iyi anladım

birbirine aşık olan iki kişinin kavuşamaması.

hayatımdan bir kesit daha iyi anlatılamazdı...

gitmek isteyen elbette gidecektir, her ne kadar engel olmak istesen de...

gel, birlikte yapamayalım! ne olacak ki? yapamayalım ya! beraber, yan yana hiçbir şey yapamadan duralım. denemiş oluruz en azından.".

buradan

ilk olarak arap edebiyatında ortaya çıkmış, daha sonra fars edebiyatına geçmiş bir hikaye. temelleri sümer mitolojisindeki inanna ve tammuz'a dayanır. mecnun'un asıl adı kays'tır.

leyla da kays da varlıklı ailelerin çocuklarıdır. günümüze gelen metinlerden kays'ın ailesinin daha zengin olduğu anlaşılmaktadır. iki aile arasında geçmişe dayanan bir düşmanlık vardır. kays çok yakışıklı, zarif, akıllı ve şiir konusunda yetkin bir erkektir. küçük yaşta deve otlatırken leyla'yı görüp ona aşık olur. leyla kays'tan uzak durdukça kays'ın aşkı daha da büyür. bir kays devesi ile giderken yolda leyla'yı görür. leyla kız arkadaşlarıyla sohbet etmektedir. kays devesinden inip sohbete iştirak eder, akşama kadar sohbet ederler, ertesi gün tekrar buluşurlar ve bir önceki günden bile daha uzun bir sohbet ederler. daha sonra leyla kays'ın aşkını denemek için başkasıyla konuşmaya başlar. kays bunu görünce baygınlık geçirir, kays'ın bayıldığını gören leyla kays'ın yüzüne su serper ve bir süre sonra kays kendine gelir.

çok geçmeden kays'ın şiirleri vasıtasıyla ikili arasındaki aşkı herkes öğrenir fakat aileleri evlenmelerine izin vermez. bunun üzerine kays depresyona girer, yemeden içmeden kesilir. kays'ın annesi leyla'ya gider ve bu aşkın oğlunun durumuna kötü etki ettiğini, onu yemeksiz ve uykusuz bıraktığını söyler. bunun üzerine leyla kays'ı ziyaret eder ve sabaha kadar dertleşirler. daha sonra mektuplaşmaya başlarlar ve kays leyla'yı ziyaret edeceğine dair söz verir. kays'ın leyla'nın mahallesine gider ama leyla'nın ailesi kays'ı kılıçtan geçirmekle tehdit eder. bunun üzerine kays "leyla'yı görmemektense ölürüm daha iyi!" der. kays'ın bu ısrarı karşısında leyla'nın ailesi başka bir yere göç eder. lays bir gece vakti tekrar layla'nın evine gider, leyla'yı göremeyince yere kapanır ve yüzünü toprağa sürmeye başlar.

kays deli divane vaziyette** mahallede dolanmaya başlar. önceden yakışıklılığı, zarifliği, zekası ve güzel şiirleriyle tanınan kays artık herkesin acıyarak baktığı mecnun haline gelmiştir. eskiden sohbet etmeyi çok seven mecnun artık sadece leyla'nın adının anılması durumunda leyla'nın adını anan kişiyle konuşmaya başlamıştır. onun bu durumuna üzülen biri mecnun'a gidip "seni leyla ile evlendirmemi ister misin?" diye sorar, mecnun "bu mümkün mü?" diye karşılık verir. mecnun'a yardım teklif eden şahıs* bu konuda elinden geleni yapacağının sözünü verir ve mecnun'dan sabırlı olmasını ve üstüne başına çeki düzen vermesini ister. en sonunda leyla'yı istemeye gider fakat leyla'nın ailesi onlara kılıç çeker. mecnun'a yardım teklif eden şahıs* leyla'nın ailesini ikna etmeye çalışır ama başaramaz, geri dönerler.

babası leyla'yı akrabalarından biriyle evlendirmeye karar verir ancak leyla bunu reddeder. leyla da mecnun'un kendisine olan aşkından dolayı başına gelenlere çok üzülür ve hastalanır. daha sonra zengin biri leyla'yı görür ve aşık olur, gider leyla'yı babasından ister, babası leyla'yı verir. gelişmelerden haberdar olan mecnun iyice hastalanır, artık ölmek üzeredir. bunun üzerine mecnun'un annesi ve babası ailenin ileri gelenleriyle beraber leyla'nın babasına giderler, "oğlumuz kahrından aklını kaybedip ölmek üzeredir, senden bu evliliğe* izin vermeni rica ediyoruz" derler. fakat leyla'nın babası izin vermez ve leyla'yı isteyen zengin* ile evlendirir. leyla da bu evliliğe boyun eğer.

bu evlilik sonrası mecnun iyice aklını kaybeder. kendini çöllere vurur, kuşlarla ve vahşi hayvanlarla konuşmaya başlar, nerede olduğunu bilemez. sonra bir gün leyla ile karşılaşır, leyla'yı görünce gözyaşları sel olur, baygın düşüp yere yığılana kadar ağlar. mecnun çöllerde gezerken saçı sakalı birbirine karışır, tırnakları uzar, artık insandan çok vahşi hayvanları andırmaya başlamıştır. ceylanlar artık ondan korkmamaya başlar, mecnun ceylanlarla beraber yaşamakta ve ceylanları leyla'ya benzetmektedir. bir gün mecnun çölde dolaşırken avcıların avına düşen bir ceylan görür, ceylanı kurtarır ve serbest bırakır. korkmuş ceylan kaçıp giderken ceylana "ey leyla'yı andıran güzel, korkma!" diye seslenir.

mecnun bir süre sonra tamamen yemeden içmeden kesilir. mecnun'un ailesinin hizmetçisi mecnun yemesi için çöle bıraktığı yemeklere dokunulmadığını görünce aileye haber verir. mecnun'u aramak için çöllere düşen aile mecnun'u kucağında bir ceylanla ölü olarak bulur.

leyla ile mecnun'un arap edebiyatındaki ilk formu sümer mitolojisindeki inanna ile tammuz/dumuzi hikayesine benzer. mecnun'un leyla'yı görmesi ve aşık olması ilkbaharın başlangıcını simgeler. ilkbahar boyunca leyla ile mecnun aşk yaşarlar. mecnun'un ölümü ise sonbaharı simgeler. aynı innana'nın tammuz öldükten sonra tammuz'u aramak için yeraltına inmesi gibi leyla da mecnun öldükten sonra mecnun'u arar. mecnun'un ölümü aynı zamanda güneşin batışını sembolize eder, kucağında bir ceylanla ölmesi de babil güneş tanrısı marduk'un sembolü olan ceylana bir göndermedir.

leyla ile mecnun arap edebiyatından fars edebiyatına geçerken bu durum değişir, fars edebiyatında önce leyla ölür sonra mecnun ölür. leyla ile mecnun ve inanna ile tammuz hikayeleri arasındaki bağlantı kopar.

kezban ile meriç.