montrö boğazlar sözleşmesi

20 temmuz 1936 yılında imzalanmış, yabancı bayraklı gemilerin boğazlardan geçişi ve karadeniz de kalışını düzenleyen anlaşmadır. montrö'nün 2. dünya savaşından önce imzalanabilmiş olması bizim için büyük şanstır.

lozan antlaşması imzalandığında boğazların statüsünü belirlemek için ‘boğazlar rejimine ilişkin sözleşme’ imzalanmıştı. ancak bu sözleşme boğazlar üzerindeki hakimiyetimizi kısıtlıyordu. örneğin türkiye'nin herhangi bir ülkeye ait savaş gemisinin boğazlardan istediği gibi geçip başka bir ülkenin limanlarına saldırmasını engelleme şansı yoktu. ya da boğazlar askerden arındırıldığı için, bize saldırılması halinde kendimizi savunma şansı bile bulamıyorduk.

türkiye, lozan boğazlar sözleşmesi’ne taraf olan devletlere, 10 nisan 1936 tarihinde bir nota göndermiş ve bu sözleşme ile türk boğazları için geçerli kılınan geçiş serbestliğinin günün koşullarına uygun olmadığını belirterek, yeni bir sözleşme yapılması için uluslararası bir konferans toplanmasını talep etmiştir.

anlaşmanın imzalanmasıyla türkiye boğazlarda askeri olarak egemenliğini tamamen kabul ettirmiş, boğazlardan geçen savaş gemilerinin tonajı, sayısı ve karadeniz'de kalma süresi hakkında söz sahibi olmuştur.

peki montrö boğazlar sözleşmesi feshedilebilir mi?

montrö sözleşmesinin feshi yürürlüğe giriş tarihinden 20 yıl sonra mümkün olacaktı.bu süre doldu. şu anda sözleşmeyi imzalayan taraflardan herhangi biri fesih talebinde bulunabilir. böyle bir başvuru halinde bu tarihten itibaren anlaşma, 2 yıl sonra anlaşmaya dahil tüm taraflar için yürürlükten kalkar. bu da eğer anlaşma feshedilirse her türlü savaş gemisinin serbest bir şekilde boğazlardan geçebilmesi demektir.

anlaşmanın feshi, türkiye'nin güvenliği açısından oldukça büyük bir risk anlamına gelir. bu anlaşmanın yürürlükte kalması türkiye'nin yararınadır. kanal istanbul gibi bir proje boğazların statüsünde çok büyük değişiklikler yaratacağı için bu açıdan ülkemiz için tehlikeli sonuçlar doğurabilir.

montrö boğazlar sözleşmesi tartışmalarına tepki gösteren 103 emekli amirale, açıklama biçimlerinin darbeyi anımsattığı gerekçesiyle soruşturma başlatıldı.

20 temmuz 1936 yılında isviçre'nin montreux şehrinde imzalanan türkiye'nin çanakkale ve istanbul boğazları üzerinde kontrol ve egemenlik haklarını düzenleyen sözleşmedir. bulgaristan, fransa, büyük britanya, avustralya, yunanistan, japonya, romanya, sovyetler birliği, yugoslavya ve türkiye tarafından imzalanmıştır.

boğazların (bkz: yol geçen hanı) olmasına neden olmuş sözleşmedir.

ikinci dünya savaşı arefesinde savaştan uzak durulması maksadıyla tarafsızlık uğruna karşılıklı tavizler verilerek kabul ettirilmiştir. nitekim işe de yaramıştır, türkiye boğazların giriş çıkışını denge politikasına göre yürütebilmiştir tonaj ve diğer hukuki meseleler sayesinde.

günümüzde üstümüzdeki rus tehdidinden ötürü fiili olarak işlevsiz kalmış (ya da kalmak zorunda bırakılmış) sözleşmedir.

ne sözleşmeymiş arkadaş bi kurtulamadı dilimizden.

lozan antlaşması ile beraber türkiye'nin tapu seneti bir sözleşmesidir. bunu tartışmaya açıp kaldırılmasına dair fanteziler kurmak da tehlikeli bir girişimdir. tartışmaya açılması istanbul kanalı projesi onayı tartışmaları ile beraber bir çekim merkezi oldu.
halbuki, türkiye'nin boğazlar üzerindeki hakimiyeti 1936 yılında imzalanan montrö sözleşmesi ile pekiştirilmiştir. ondan önceki 13 yıl süresince istanbul boğazı askersiz bir bölge olmuş. çok uluslu bir yönetim altındayken montrö sayesinde tsk'nın tam egemenliğine kavuşmuştur.

gizli maddeleri olan sözleşme. gizli olduğu için tabi ki söyleyemem ama az sıkın dişinizi, şurada 2023’e ne kaldı zaten?

ikinci dünya savaşı öncesi sömürü imparatorluklarına karşı mustafa kemal atatürk önderliğinde verilen diplomatik mücadelenin en büyük kazanımlarındandır.

feshi tartışmalarının 24 mart 2021'de gündeme getirilmesi, sürecin tamamı incelendiğinde farkına varılabilen en korkunç artırımcılık* adımlarından malesef sadece bir tanesidir. tartışma konusu yapılmasına son derece haklı olarak yükseltilen seslerin önce kısılmaya çalışılıp, ardından siyasete alet edilmesiyse üzücü olmasının yanı sıra, geleceğe ufak bir pencere açıldığında görülebilecekler yönünden acı vericidir.

muhtemelen rusya'nın ukrayna'ya olan müdahelelerine abd tarafından engel olmak ve karadenize rahatlıkla müdahele edebilmek amacıyla kurcalanan antlaşma. ülkemizin doğusunda zaten barış yok, yakın sınırlarımızda daha da sıkıntılar açacak bir şekilde montrö antlaşmasını kurcalayan siyasiler sırf gündem yaratmak, panik yaratmak için ülkemizi zor duruma sokuyor farkında değil.

bu antlaşma ile abd uçak gemilerini karadeniz'e sokamıyor. 45 bin tondan ağır askeri gemilerin karadenizde 2 haftadan fazla bulunması yasak. bunun kaybedilmesi bize ne gibi bir fayda sağlayabilir bilmiyorum ama bu durumun korunamaması bize çok şey kaybettirir. zaten mevcut hükümet de fazla saf kalpli olsa gerek ki gelen kandırıyor giden kandırıyor. bu gibi bir durumda da kazançlı taraf çıkacağını sanmıyorum.

20 temmuz 1936 tarihinde dönemin genel kurmay 2.başkanı orgeneral asım gündüz* tarafından, türkiye cumhuriyeti adına, imzalanmış uluslararası sözleşmedir.

boğazlarım yol geçen hanına dönmesine neden olmuş gibi görünse de askeri olarak boğazların kontrolünün bizde olmasını sağlamaktadır.

geçen gemilerden ücret alınmaması, tarafsız kalındığında muharip gemilerin geçmesine izin verilmesinin karşılığında boğazları silahlandırma ve tarafı olduğumuz savaşta kimin geçip kimin geçemeyeceğine karar vermemizi sağlamaktadır.

ayrıca bu antlaşma abd’nin nato tatbikatı haricinde karadeniz’e girememesini sağlamaktadır. bu sayede rusya rahat bir şekilde kırım’ı ilhak ederek ukrayna’nın elinde bir tek odessa limanını bırakmıştır.
rusya’nın odessa limanını da eline geçirmesi ile karadeniz’de nato varlığı son bulacak ve karadeniz rus kontrolüne girecektir.

burada yazılanların bütünü başlıkta anılan sözleşmenin getirileri / götürüleridir.

dışişleri bakanı mevlüt çavuşoğlu'nun, dikkatini çektiği konu.



detaylar...

kanal istanbul ile delinmek istenen antlasmadir.
bir ara birileri bu antlasmaya dil uzatmisti. tepki gosteten askerler tutuklandi.

simdiki rusya - ukrayna savasina bakinca nedeni daha iyi anlasiliyor !!.

lozan ile birlikte ulkemizin tapu senedidir. bu yuzden bu iki antlasmaya karsi cikanlara iyi bakin (!!).

ınonu ve ataturk'un ne kadar buyuk insanlar oldugunu bize bir kez daha gostermis antlasmadir.

rusya-ukrayna savaşı ile beraber fazlaca konuşulmaya başlanan neredeyse yüz sene önce imzalanan, önemi ikinci dünya savaşından sonra günümüzde tekrar anlaşılan boğazlarımızdaki gemi geçişleri ile ilgili antlaşma.

atamı bir kez daha övüp onun nasıl harika bir insan olduğunu dile getirmek istiyorum ama sahip olduğum kelimele bilgileri malesef yeterli olmuyor.

yarınımızı göremeyen yönetimlere, atamızın 85 yıl sonrasını görüp bizi belki de savaştan kurtardığının kanıtı olan antlaşmadır, boşuna büyük lider demiyoruz, saygı ve sevgiyle.

aynı lozan gibi montrö’nün önemini inşallah anlamışlardır. kanal istanbul diye yerden yere vurdukları montrö bak nasıl lazım oldu. lan hani gereksizdi sözleşme, bak gör şimdi sıradan bunların hepsi en kral sözleşme savunucuları olacak.

anal istanbulcu tayfayı bir kez daha ileri görüşlülüğüyle g*t eden mustafa kemal atatürk ve silah arkadaşlarını rahmet ve minnetle ile yad ediyorum. umarım bu hırsız müteahhit sürüsü az da olsa ders almışlardır.

bildigim kadarıyla 1954 yılında gecerliligi sona ermiş sozlesmedir.

yerine yenisi yapilmali mi yoksa halâ etkin mi maddeler bilmiyorum.

geçerliliği devam eden, sadık kalınması gereken, maddeleri hâlâ çıkarlarımızı koruduğu için herhangi bir akıl tutulması ile de güncellemeye gidilmemesi gereken bir sözleşmedir.

montrö boğazlar sözleşmesi, 20 temmuz 1936 tarihinde isviçre'nin montrö şehrinde imzalanmış olup türk boğazları'nın egemenlik hakkının tamamen türkiye'ye verilmesini sağlamıştır. montrö boğazlar sözleşmesi, tıpkı lozan barış antlaşması gibi süresiz ve açık bir sözleşmedir yani istanbul ve çanakkale boğazları'nın güvencesidir. montrö, lozan ile birlikte büyük bir zafer olup tam bağımsız türkiye'nin temellerinden birisidir ve birinci dünya savaşı sonrasında imzalanan antlaşmalar gibi yenilgi içeren ağır bir antlaşma olmamasına rağmen montrö'nün orijinal dili fransızca'dır..