organ bağışı ikilemi

oldukça başarılı bir cerrah olduğunuzu ve organ transferi konusunda çok önemli işler başaran biri olduğunuzu düşünün. elinizde, birkaç aydır sizin denetiminizde olan 5 adet hasta bulunuyor ve bu 5 hastanın her birinin farklı bir organa ihtiyacı var. ancak ne veritabanında, ne de herhangi başka bir kaynakta, herhangi bir hastaya uyan hiçbir organ bulunmuyor. dolayısıyla eğer müdahale edilmezse, bu organların eksikliğinden ötürü kesinlikle ölecekler.

bu sırada, şehre gelen bir turist, şans eseri hastanenize check-up yaptırmaya geliyor. kontrolü siz yapıyorsunuz, inanılmaz bir şekilde turistin organlarının, aranan 5 organ için tamamen uygun olduğunu ve 5 hastayı da kesinlikle kurtaracağını fark ediyorsunuz.

eğer bu turist bir şekilde ölürse, 5 organı da alabilir ve aylardır organ bekleyen ve ölümün eşiğinde olan diğer 5 hastayı da %100 kurtarabileceksiniz. üstelik, bu turistin 'bir şekilde' ölmesinden sizin sorumlu tutulmayacağınızın ve sizden kimsenin şüphelenmeyeceğinin de %100 garantisi olan bir yöntem biliyorsunuz.

bu durumda, 5 hastanızı kurtarmak için turistin ölümüne neden olur muydunuz?

not: ameliyatlar sırasında kesinlikle olumsuz bir durum doğmayacak ve hastalar, organlar alınabildiği müddetçe kesinlikle yaşayacaklardır. 5 hastanın hiçbirini, bu nakil yapılmadan kurtarmanın hiçbir yolu bulunmamaktadır.

sayı benim için önemli değil. turist check-up'nı yapar gider. çünkü turiste bir şey yapıp organlarını alırsan, buna organ kaçakçılığı deniyor. maddi kazanç sağlayıp sağlamaman önemli değil.

hocam bu tren ikilemi değil miydi? diye düşündürten ikilem. adam tıp fakültesine gitmiş, okumuş, cerrah olmuş, hâlâ ikilemden kaçamamış. üzücü.

freni patlayan kamyonun şöförü olarak yolda top oynayan çocuğa çarpmak yerine, direksiyonu yan taraftaki semt pazarına kırar mıydınız gibi bir soru.

deontoloji felsefesi olarak bakarsak çocuk henüz topluma yararlı bir birey olmadığı için diğerlerini öldürmek yerine çocuğu ezmek daha mantıklı olabilir ama diğer yandan da çocuk bizim geleceğimiz.

(bkz: the platform)

ben direksiyonu çok sert çevirip takla attırırdım. çocuk da kaçsın artık yani bir zahmet.

tramvay probleminin çakması gibi olmuş. hiçbir doktor ya da cerrah gidip o insanı öldürmez.

bir insanı öldürmek tüm insanlığı öldürmek gibidir. bir insanı kurtarmak ise tüm insanlığı kurtarmak gibidir. bu sebeple ben böyle bir şey yapmazdım. ahlaksızlık olurdu. biraz da ezel dizisindeki eyşan'ın haklı mı haksız mı olduğu tartışması gibi bir şeydir. ikilemde bırakır ama ben kesinlikle yapmazdım.

etik ve ahlaki açıdan herhangi bir ikilem göremediğim durumdur. hiçbir doktor kimsenin hayatını kurtarmak için kimseyi öldürmez. doktorlar ordu mensubu değildir. düşmanın bile gelse, doktorluğunu yaparsın, ya da yapacak birine devredersin işini.

ilk tanıma istinaden;
bir organı ona en çok ihtiyacı olan alır.