panoptikon

ingiliz jeremy bentham'ın 1785'te tasarlamış olduğu konsept bir hapishane modelidir. aşağıdaki resimden de görebileceğiniz üzere bu modelde gardiyanlar bütün hücreleri ve mahkumların aynı anda (burası gerçekten önemli) neler yaptığını denetleme şansına sahiptir. bu sebepten dolayı panoptikon, michel foucault'un bedenlerin disiplini ve güç merkezi ile alakalı tezlerinde oldukça önemli bir yer tutmaktadır. bununla paralel olarak hapishanenin doğuşu kitabında bu modelden sıklıkla bahsedilmektedir.

edit: düzeltme için aşağıdaki tanımı yapan yazara teşekkür ederim.

gözlem mekanizmasından ziyade, bir denetim biçimidir; olanı gören göz değil, ideali yaptıran bir sistem. mahkumlar bu sistemde her an, her saniye olması gerektiği gibi davranmaya bir nevi zorlanmıştır.

oz lan bu.