parsek

paralaksı 1 yay saniyesi olan yıldızın uzaklığını ifade eden terim. astronomide kullanılan bir uzunluk birimidir.

1 parsek = 3,26 ışık yılı
1 megaparsek = 1 milyon parsek
1 gigaparsek = 1 milyar parsek

biri güneşten, diğeri dünyadan çıkan iki doğrunun bir arksaniye’lik açık oluşturacak şekilde kesiştiği noktanın dünyaya olan uzaklığı. 3.26 ışık yılına denk gelir

ışık yılı'nı zaman birimi olarak kullananlar iyi dinleyin, ya da siz dinlemeyin. birazdan atomu parçalayacak düzeyde fizik şeyapıcaz, kafamız sütlaç olcak. siz boşverin en iyisi hehe.

parsek de ışık yılı gibi bir uzaklık birimi, fakat bunu zaman birimi sanmanız imkansız (çünkü içinde yıl geçmiyor hehe). peki parsek gerçekte nedir? parsek, bir milletin kendi kend- ehm. parsek, star wars resmi uzaklık birimidir efenim. bunu biliyoruz zaten hepimiz, neden; çünkü hepimiz burada star wars hayranıyız. hepimiz padme'yiz hepimiz count dooku'nun askerleriyiz. bilmeyenler için amme hizmeti:

önce beyninizi yakayım, sonra şekilli şüküllü anlatım yapıcam. söz.

şimdi efendim parsek nedir tanımlamamız için iki tane doğru hayal etmeniz lazım. biri güneşten, diğeri dünyadan çıkan doğrular. bunlar paralel değiller, ve ileride bir yerlerde kesişecekler. neden güneş ve dünya peki, çünkü biz güneş sistemi'ndeyiz ve dünya'da yaşıyoruz. neden güneş, çünkü sistemin merkezi. burada bir subtopic açıyorum ve parallax nedir onu anlatmaya başlıyorum. bunu bilmeniz lazım.

parallax, siz sağ gözünüzle baktığınızda bir cismin yerini başka, sol gözünüzle baktığınızda başka görmenizin altında yatan hede. türkçesi ıraklık açısı falan gibi bişey(-miş). yani, sağ ve sol gözünüzden baktığınız nesneye doğru birer ışın yollayın, bunların arasında kalan açı parallax.

evde denemeyiniz. şaka şaka, şimdi hepinize deneticem. sağ işaret parmağınızı (solaklar da sağ işaret parmağını. evet. çünkü ben öyle istiyorum hehe.) burnunuzun hizasına kaldırın, yere dik olacak şekilde tutun, sanki karşınızdaki insanı azarlayacak, ona parmak sallaya sallaya "ben sana yapma demedim mi, ha!" diyecekmişsiniz gibi hayal edin kendinizi, ama azarlamayın. öylece durun. şimdi parmağınızın arkasında, uzaklarda bişeylere odaklayın bakışınızı. mesela benim için, odanın karşı duvarındaki priz bu odaklanacağım şey. siz de seçin işte kendinize bişeyler. sshh, mini etekli ablanın bacaklarına odaklananlar, görüyorum.

odaklandıysak bir sonraki adıma geçiyoruz, sağ gözünüzü kapatın. parmak sağa kaydı biraz di mi. şimdi sağı açıp solu kapatın. şimdi de sola mı kaydı ne. hadi şimdi ikisini de kapatın hehe. şaka şaka, aç çocuum gözlerini. dinle burayı, dinle burayı.

parmağınızı hareket ettirmediğiniz ve beni trollemediğinizi varsayıyorum, parmağınız sabitti yani. e niye değişti o zaman yeri. çünküüüüü, bakışaşısı! şey ehm, bakış açısı.

eğer bu gözlerimizi kapattığımızda parmaklarımızın yerinin değişme açısını ölçersek, parmağımızın burnumuza olan mesafesini buluyoruz. parallax bu yüzden önemli. hala mevzuya uyanamayanlar için açıklama devam ediyor. for ingliş, pres nayn.

şimdi bunu parsek için anlatalım. parmak aslında bizim baktığımız yıldızdı. sağ ve sol gözümüz de dünyanın farklı zamanlardaki konumları. mesela biri yaz biri kış mevsiminde iki farklı gün olsun. siz seçin. kış mevsimi 16 mart olsun ama, çünkü doğum günüm. hehe. eğer baktığımız yıldız ebesinin hörekesinde değilse biz bu parallax açısını fark edebiliyoruz. bu da mesafeyi hesaplayabiliyoruz demek. bu daaaaa, kessel run için 12 parsek- ehm bu başka hikaye. e güneş nerde, güneş neremiz oluyor peki? güneş de burnumuz, çünkü iki gözümüzün arasındaki merkez nokta, çünkü dünya'nın yörünge merkezi.

evet şimdi dananın kuyruğunun koptuğu yere geliyoruz. 16 martta dünyanın konumunu işaretliyoruz, bi de yıldızın konumunu işaretliyoruz. dünya'dan yıldıza bir düz çizgi çiziyoruz. bi de yaz günü (hadi o da 1 temmuz olsun. kabotaj bayramı hehe) dünya'nın konumunu tespit edip, yaz gününde yıldızımızı nerede gördüysek oraya yine bir düz çizgi çiziyoruz. tabi bu doğrular paralel olmadığı için bir noktada kesişecekler, "x" harfine benzer bir yapı oluşturacaklar. tabi böyle x gibi kolunu bacağını açmış değil, daha "paralelimsi". aradaki açıyı hesaplayınca parallax açımızı hesaplamış oluyoruz gençler, haydi hayırlı uğurlu olsun.

tabi bunu bilim adamları böyle 2 farklı tarihe göre yapmıyorlar. neden, çünkü 2 gün sonraki konumdan ölçüm almak çok da birşey ifade etmiyor çünkü mesafe devasa, o kadar açı değişimini hesaplayacak göz yok kimsede. onun yerine güneşi kullanıyoruz.

şimdi yukarıdaki çizgileri bi de güneşle çizdiricem. hazır, yerlerinize, başla! güneşimizi, izlediğimiz yıldızın yörünge merkezine hizalayıp bir adet çizgiyle ikisini birleştiriyoruz. sonra da ölçümü aldığımız gün dünyanın konumuyla yıldızın konumunu çizgiyle birleştiriyoruz, ta-daa! yine ortaya kesişen doğrular çıkıyor. aradaki açı da parallax acısı.

peki bu açı nasi bişey, kaç derece, 2pi-45 ile tanjantı var mı, falan fişman soruları geliyor insanın aklına doğal olarak. bu açı mesafeye bağlı olarak o kadar ufak bir değer ki, dereceyle falan ölçemiyoruz. bunu ölçtüğümüz birim arksaniye (bkz: arcsecond). 1 derece=3600 arksaniye demiş birileri, biz de onu kullanaduruyoruz. biz dediğim yani astronomlar falan. yoksa ben, peh, çıplak gözle hesaplıyorum. proxima centauri mesela 1.3 parsek uzaklıkta. heheyt, inanmayan açsın okusun hehehe.

"peki parallax açısı ile parsek arasındaki matematik ne ulan, söyle şunu" diyenler için geliyor şimdi. bir parsek, parallax açısı 1 arksaniye olan objeye olan uzaklıktır. yani yaklaşık 3.26 ışık yılı. yani 31 trilyon kilometre civarı bi uzaklık. açı ne kadar büyürse (mesela 2 arksaniye olursa) baktığımız obje o kadar yakındadır. 2 arksaniye ise açımız, yarım parseklik mesafeye bakıyoruz demektir. 1 arksaniye ise 1 parsek, 1/2 arksaniye ise 2 parsek, 1/3 arksaniye ise 3 parsek diye gidiyor.

şekil şükül nerde diyenler için geliyor: ahanda burda :