sakarya meydan muharebesi

23 ağustos - 13 eylül 1921 tarihleri arasında ankara'nın batısında gerçekleşen, kurtuluş savaşı'nın
en önemli bileşenlerinden biri olan savaş.
türk ve yunan orduları arasında gerçekleşmiştir. türk'ün doğuya çekilişinin asırlar sonra durdurulduğu
ilk zaferdir.
sanılanın aksine sakarya iliyle bir ilgisi yoktur. zafer, ankara'nın polatlı ilçesi civarında kazanılmıştır.
savaşın yapıldığı arazide mevzi, siper kazıp içine girme imkanı bile yoktur. her yer taş, kayadır.

arazinin bir bölümündeki şehitliklerimizin konumları şu şekildedir:

ıssızda bir şehit mezarı. ne adı belli ne rütbesi:

şehitlerin topluca gömüldüğü bir mezar:

kayseri'ye yaptığım bir geziden kayseri lisesi müzesinden çektiğim bir fotoğrafı paylaşmak istiyorum.
zamanın çocukları okuldan kaçmıyordu; ölüme koşuyorlardı.
";

orsalesta anafor ukdesi.

diğer adı subay savaşı olan* türk kurtuluş savaşı'nın ve türk tarihi'nin en kritik savaşıdır.

ayrıca mustafa kemal atatürk’ün çok kanlı, çetin savaş manasında* sakarya melhame-i kübrası olarak tanımladığı savaştır.

kütahya eskişehir muharebelerinin kaybedilmesinin ardından türk kurtuluş ordusu ağır kan kaybetmiş durumdadır. düşman ordusu polatlı dolaylarına kadar ilerlemiş ve tbmm'yi ve türk kurtuluş ordusunu ortadan kaldırmak suretiyle mutlak galibiyet noktasına kadar gelmiş durumdadır. hatta o zamanlarda tbmm'nin konya'ya*, çorum'a ya da kayseri'ye* taşınması tartışılmıştır.

vaziyetin böyle olduğu bir durumda yenilgi ve yenilginin sonucu olarak sevr antlaşmasının kabul edilmesi sonucu güçlü bir ihtimal olarak ortaya çıkmıştır. bu savaşa kadar kendisine artık asker değilim diyen ve tbmm başkanı olan mustafa kemal atatürk türk kurtuluş ordusu'na sakarya nehri'nin doğusuna çekilme emri vererek, o tarihi sözlerini "hatt-ı müdafaa yoktur. sath-ı müdafaa vardır. o satıh bütün vatandır. vatanın her bir karış toprağı kanlarımızla sulanmadıkça teslim olunamaz." sözlerini söylemiş ve bu sözleriyle kurtuluş savaşının yalnızca bir cephe savaşı olmadığını, kurtuluş savaşının tüm vatan topraklarında kanın son damlasına kadar yürütülecek bir savaş olduğunu söyleyerek savaşın tüm vatana yayılmasını, cepheyi genişleterek yunan ordusunun toplu değil dağınık olmasını sağlamıştır.

(bkz: savaş meydanında 1 yeri gelir milyondan çok olur)

kütahya eskişehir muharebelerinin kaybedilmesi ve bu duruma gelinmiş olması nedeniyle ismet paşa genel kurmay başkanlığı görevinden azledilerek yerine mareşal fevzi çakmak paşa getirilmiştir.

savaş öncesi gelinen son durumda yunan ordusu ankara'nın en stratejik dağı olan çaldağ'ı ele geçirmiş durumdadır. askerliği bırakan mustafa kemal bu savaşla askerliğe geri dönerek orduya bizzat komuta etmiştir.

mustafa kemal paşanın taarruz emri ile yunan ordusuna karşı taarruz başlamıştır. türk kurtuluş ordusu taarruza kalkmış, ankara'nın güvenliği için en stratejik yer olan çaldağ düşmandan geri alınmıştır. düşman ordusu kütahya-eskişehir doğusuna kadar geri çekilerek savunma için düzen almaya başlamıştır.
çekilen düşmanları kovalamak amacıyla süvari orduları tertip edilerek düşman kovalanmıştır. savaş 22 gün ve gece sürerek 100 km gibi bir alanda cereyan etmiş, geri çekilen yunan ordusu türk kurtuluş ordusunun kullanabileceği tüm yapıları ve kaynakları imha ederek çekilmiştir. ankara'nın 50 km kadar yakınından, yunan ordusunun püskürtülmesi ile savaş türk kurtuluş ordusunun zaferi ile sonuçlanmıştır.

bu savaş, tarihin gördüğü en yüksek sayıda subayın şehit verildiği savaş olduğu için subay savaşı olarakta anılmaktadır.

türk tarihinin en önemli savaşlarından birisi olmasının nedeni, 2.viyana kuşatması ile başlayan türk geri çekilişi bu savaş ile durdurulmuştur. ayrıca kaybedilmesi halinde sevr antlaşmasını imzalamak zorunda kalınacak ve bunun sonucu olarakta tarihten ve anadolu tarihinden türklerin silinecek olmasıdır.

tinleriniz şad, mekanlarınız uçmağ olsun. sizlerle tanrıdağda buluşup, kımız içmek dileği ile.

yüz yıl önce bugün başladı.

ilber ortaylı-atatürk adlı kitaptan tarihi bir meydan muharebesi: sakarya adlı kısımdan altını çizdiğim yerler:

bazılarının istediği gibi başkumandan kaymakamı değil, kendini tam yetkili kumandan tayin ettirdi. tekalif-i milliye emirleri yayınlandı ve tatbik edildi. bir ara o kadar karamsar bir hava oluşmuştu ki, meclis'in kayseri'ye taşınması ihtimali dahi dile getirilmişti.

ama dünyanın bozuk dengelerinin ortasında, yeni türkiye stratejik yönden bir dehayla hayata doğmaktaydı.

23 ağustos ile 13 eylül arası, yani 22 gün 22 gece süren savaş 900 yıllık türkiye tarihi açısından en kanlı ve en inatçı direnişti. fatihlerin torunları ana yurdunu savunmayı da bilmişti.

mühimmat ve ve teçhizat sıkıntısı içindeki meclis hükûmeti bu zaferle kendine geldi. istanbul hükûmeti'nin azlettiği ve hakkında idam fetvası verdiği mustafa kemal paşa, muzaffer ve güçlü kumandan olarak türkiye büyük millet meclisi'nden "gazi" unvanını ve müşir(mareşal) rütbesini aldı.

kaynakça: ortaylı ilber, gazi mustafa kemal atatürk, kronik kitap, istanbul, 2018, 1. basım, s.217-219.

benim için yeri çok ayrıdır ortaokulda manitayla 1. sene bitmiş bana bugünün önemi ne diye soruyo ben de sakarya meydan muharebesi sene-i devriyesi dedim tabi ilişkimiz tam bi sene sürmüş oldu herkese nasip olmaz..

23 ağustos - 13 eylül 1921 tarihleri arasında 22 gün ve gece süren dünya savaş tarihinin en uzun meydan muharebesi olan sakarya meydan muharebesinin 100. yıl dönümü.

ara sıra ileri atılsak bile 2. viyana kuşatmasından bu yana geri çekilen türk ordusunun düşmana dur dediği savaş.

mustafa kemal paşa'nın "melhame-i kübra" yani "kan deryası" dediği savaş.

türk milleti ölüm kalım mücadelesi verirken padişah vahdettin'in 5. eşine düğün yaparak kuytu köşesinden izlediği savaş.

türk yok olsun diye bekleyen ingiliz destekli "cübbeli iman(m)sızların" heveslerinin kursağında kaldığı savaş.

emperyal kucağında yuva yapıp kasığından lokma bekleyen k*hpelerin kahrolduğu savaş.

başkomutan mustafa kemal paşamızın;
"gazi mareşal" unvanı aldığı savaş.

dosta düşmana bütün zihinlere ve malum yerlere "türk bitti demeden bitmez" gerçeğini mıh gibi çaktığımız savaş.

100. yılında tüm şehit ve gazilerimizin ruhları şad mekanları cennet olsun.

ingiliz abileri tarafından arkadan ittirilme yoluyla anadoluya giren yunan kralının yolun sonunu gördüğü savaştır.

13 eylül 1921 günü yıldız dağı'na çıkan 5. grup komutanı fahrettin bey raporunda şöyle demektedir
bir ay devam eden sakarya meydan muharebesi bu suretle ordumuzun kesin zaferiyle neticelenmiştir.
bütün silâh arkadaşlarımı tebrik ile şehit ve yaralılarımızı
hürmetle yâd ederim.

ismini adapazarı'ndan yani il olan sakarya'dan değil, sakarya nehrinden alır. savaş polatlı yakınlarında olmuştur.

ve mustafa kemal ordusunu geri çekti, geri çekti. yunan ordusunun ikmal hatları uzadı ve uzadı.

türk ordusu, sakarya nehri' nin doğusundaki yükseltilere mevzilendi. yunan ordusu ilk gün mangal dağını düşürdü. sonra türbe tepeyi aldı. ingiliz kralı charles' ın dedesi olan yunan ordu generali prens andreas-andrew en son çal dağını alın ardı ankara dedi. yunan ordusu zor da olsa çal dağını da düşürdü.

baktılar bir kaç yüz metre ötede türk ordusu mevzideydi ve ankara görünmüyordu. ikmal gelmiyordu ve yunan ordusun gücü ve morali tükenmişti. 22 gün ve 22 gece kanla aldıkları her yeri bırakarak afyon' a çekildiler.

kısa öyküsü bu. mustafa kemal ve fevzi paşalar savaş planlayıcılarıydı. savaştan sonra ingilizler de yunanlıları terk etmişlerdi.

paşalar savaşı olarak da geciordu bu savas sanirim.