1.
sürücü teorisi ["driver theory"], 1940'lı yıllarda amerikalı psikolog clark hull tarafından ortaya atılmış bir kavramdır. ayrıca "motivasyon teorisi", "dürtü azaltma teorisi" veya "dürtü teorisi" gibi isimlerle de bilinir.
kavramın ortaya çıkışı hull'un insan davranışlarını belirgin bir şekilde açıklayabilen geniş bir teori oluşturma isteğine uzanır. insan davranışlarında öğrenme, motivasyon ve alışkanlık geliştirme gibi olayları açıklayabilmek için kavramlaştırılmıştır. teoriye adını veren "drive" kelimesi insan ihtiyaçlarının varlığında meydana gelen rahatsızlık ve gerilimi ifade etmektedir.
teoriye göre insan davranışları veya bu davranışları sürdürmek için sahip olduğumuz motivasyon biyolojik ihtiyaçların sonucu olarak ortaya çıkmaktadır. aslında hull'un bu şekilde düşünmesinin sebebi teoriyi homeostazi kavramına dayandırmasıdır. yani organizmanın hayatta kalmak için sürdürdüğü denge durumu. bunu anlamak için basitçe şu örneği verebiliriz: çok sıcak havalarda insanlar terlemeye başlar, çünkü vücut denge durumuna dönmek için bedeni soğutmaya çalışır. hull da aynı bu örnekteki gibi açlık, susuzluk, cinsellik gibi ihtiyaçlar söz konusu olduğundaki davranışlarımızın ve motivasyonun bu bahsettiğim denge durumuna dönmek için oluştuğunu öne sürmektedir.
bu teori 1940 ve 1950'li yıllarda oldukça ilgi toplasa da yıllar geçtikçe yeni çalışmalarla birlikte teorinin eksiklikleri fark edilmiş ve popülerliği azalmıştır. teoriye getirilen tutarlı eleştirilerden biri eğer hull'un bahsettiği gibi davranışlarımız veya motivasyonumuz biyolojik ihtiyaçların karşılanmasıyla ya da denge durumuna dönmek ile ilgili olsaydı muhtemelen yalnızca hayatta kalmak için mantıklı ve basit davranışlarda bulunurduk. ama eminim ki hepimiz aç olmadığımız zamanlarda da bir şeyler yiyoruz ya da en azından atıştırıyoruz. ya da bungee jumping gibi ekstrem sporları neden yaptığımıza dair teorinin herhangi bir açıklaması yok. bu tarz tercihler denge durumuna dönmenin aksine gerilimi daha da arttıran aktiviteler.
elbette teorinin kusurlarının olması hull'un çalışmalarını ve teorisini çöpe atmamız gerektiğini göstermiyor. ondan sonraki teorisyenlerin ortaya koyduğu motivasyon teorileri hull'un çalışmalarına dayanmaktadır. özellikle 1980'lerin sonlarında ortaya atılan felaket teorisi gibi kavramlar hull'un çalışmalarından büyük ölçüde etkilenmiştir.
ayrıca maslow'un ihtiyaçlar hiyerarşisi gibi günümüzde hala kullanılan teoriler hull'un teorilerine alternatif sunmak için geliştirilmiştir.
kavramın ortaya çıkışı hull'un insan davranışlarını belirgin bir şekilde açıklayabilen geniş bir teori oluşturma isteğine uzanır. insan davranışlarında öğrenme, motivasyon ve alışkanlık geliştirme gibi olayları açıklayabilmek için kavramlaştırılmıştır. teoriye adını veren "drive" kelimesi insan ihtiyaçlarının varlığında meydana gelen rahatsızlık ve gerilimi ifade etmektedir.
teoriye göre insan davranışları veya bu davranışları sürdürmek için sahip olduğumuz motivasyon biyolojik ihtiyaçların sonucu olarak ortaya çıkmaktadır. aslında hull'un bu şekilde düşünmesinin sebebi teoriyi homeostazi kavramına dayandırmasıdır. yani organizmanın hayatta kalmak için sürdürdüğü denge durumu. bunu anlamak için basitçe şu örneği verebiliriz: çok sıcak havalarda insanlar terlemeye başlar, çünkü vücut denge durumuna dönmek için bedeni soğutmaya çalışır. hull da aynı bu örnekteki gibi açlık, susuzluk, cinsellik gibi ihtiyaçlar söz konusu olduğundaki davranışlarımızın ve motivasyonun bu bahsettiğim denge durumuna dönmek için oluştuğunu öne sürmektedir.
bu teori 1940 ve 1950'li yıllarda oldukça ilgi toplasa da yıllar geçtikçe yeni çalışmalarla birlikte teorinin eksiklikleri fark edilmiş ve popülerliği azalmıştır. teoriye getirilen tutarlı eleştirilerden biri eğer hull'un bahsettiği gibi davranışlarımız veya motivasyonumuz biyolojik ihtiyaçların karşılanmasıyla ya da denge durumuna dönmek ile ilgili olsaydı muhtemelen yalnızca hayatta kalmak için mantıklı ve basit davranışlarda bulunurduk. ama eminim ki hepimiz aç olmadığımız zamanlarda da bir şeyler yiyoruz ya da en azından atıştırıyoruz. ya da bungee jumping gibi ekstrem sporları neden yaptığımıza dair teorinin herhangi bir açıklaması yok. bu tarz tercihler denge durumuna dönmenin aksine gerilimi daha da arttıran aktiviteler.
elbette teorinin kusurlarının olması hull'un çalışmalarını ve teorisini çöpe atmamız gerektiğini göstermiyor. ondan sonraki teorisyenlerin ortaya koyduğu motivasyon teorileri hull'un çalışmalarına dayanmaktadır. özellikle 1980'lerin sonlarında ortaya atılan felaket teorisi gibi kavramlar hull'un çalışmalarından büyük ölçüde etkilenmiştir.
ayrıca maslow'un ihtiyaçlar hiyerarşisi gibi günümüzde hala kullanılan teoriler hull'un teorilerine alternatif sunmak için geliştirilmiştir.
devamını gör...
2.
driver teorisi
insan davranışlarını ya da bir ihtiyacın ortaya çıktığı durumlarda insanların bu ihtiyaçlarla motive edildiğinde neden hep belirli davranışları uyguladığını açıklayan teoridir.
insan davranışlarını ya da bir ihtiyacın ortaya çıktığı durumlarda insanların bu ihtiyaçlarla motive edildiğinde neden hep belirli davranışları uyguladığını açıklayan teoridir.
devamını gör...
"sürücü teorisi" ile benzer başlıklar
kadın sürücü
39