1.
orijinal ismi tết nguyên đán olan vietnam’ın yeniyıl kutlamasıdır. başlığı orijinal diliyle açmadım, arayacak olanın bu harflerle araması zor olacaktır.
bu bayram kısaca ‘tet’ olarak geçer. çin yeni yılıyla aynı tarihlerde kutlanır ve her yıl başlangıç tarihi değişir. bizdeki bayramların her yıl tarih değiştirmesi gibi düşünülebilir. ama bizden farkı bu yeni yıl kutlaması diğer aylara sarkmıyor; ocak veya şubat ayında denk gelen tarihlerde kutlanıyor.
tết nguyên đán ‘ın kelime anlamı yeni yılın ilk günüdür. ne zamandan beri kutlanmaya başlandı , fikrim yok. ama okuduğum kadarıyla vietkong’un (kuzey vietnam ordusu), saygon’u işgal edip ele geçirdikten sonra kuzey ve güney birleşince kutlanmaya başlandı. ama emin değilim; bilen varsa aydınlatsın.
bu kutlama bizim bayram kutlamalarına çok benziyor. bizler gibi , şehir dışlarındaysa aileleriyle zaman geçirmek için yanlarına gider, mezarlık ziyaretlerinde bulunur, dua eder, çocuklara harçlık verirler( okuduğum kitapta söylenen,sembolik olan bu harçlık, kırmızı zarflarda verilirmiş) ziyafetler düzenler ve en çok benzeyeni de evlerini temizlerler*.
geleneksel ritüelleri açarsam; kırmızı zarflardan bahsetmiştim. çocuklar evin büyüklerinin önünde tek tek sıraya girer ve bir çeşit selam verirler. kitapta bahsedilen , bir el göğüste tutularak yapılan bir selam şekli. daha önce görmedim , sadece tarifini yazıyorum bu nedenle. bu fasıl geçtikten sonra misafir daveti geliyor. siz mesela minnoş, iyi kalpli , düzgün bir insansanız eve ilk olarak davet edilme şansınız yüksek. çünkü inanışa göre ,iyi huylu misafir eve uğur getirirmiş. mesela fettan birisiniz; o zaman gece yarısı külkedisine dönmeden evi terk etmeniz gerekiyor. bu şekilde ev sahibi,saatin 12 çanı çalmadan evden çıkıyor ve gece yarısından sonra tekrar eve dönüyor. bu nedenle böyle bir sorun çıkmasın diye, davet edilmeden kesinlikle ev ziyaretine gitmemeniz gerekiyormuş.
harçlığı geçtik, ev ziyaretini de geçtik; sıra evi neden süpürdüklerinde. efendim bizim annelerimiz bunu aleme rezil olmayalım diye yapsa da , vietnamlılar kötü şansı süpürmek ve evden defetmek için yapıyorlar. belki bizdeki bayram temizliği adeti bu nedenle yapılmaktaydı ve böyle gelenek oldu, bilemem. yani bu kutlama aslında yeni yılın, şans getirmesi için yapılan ritüeller bütünü.
evet ilk günü böyle geçirdik; 2. gün ise arkadaşlara zaman ayrılır. 3.gün ise öğretmen ziyaretlerine adanır. öğretmenlik vietnam’da saygın bir meslek olduğundan, onlara saygıyı bu şekilde gösteriyorlar. budist tapınakları da yine ziyaret ritüelleri arasında.
bu kutlama süresi de değişkenlik gösteriyor. sokak kutlamaları da çinlilerin takvim yılı kutlamalarına benziyor. sokakta ejderha kostümleri, efendime söyleyeyim davullar, çanlar, fişekler ile yapabildikleri kadar gürültü yapıyorlar. bunun da nedeni şu: kötü ruhları seslerle korkutmak ve defetmek.
bu kutlamaya has yemekleri de bulunmaktadır. bazılarını sadece bu kutlamalarda tüketirlermiş efendim. en bilinenleri : bánh chưng, hạt dưa, củ kiệu, mứt. bu arada en ilgimi çeken yemek bánh chưng oldu. içeriğinde pirinç, et veya fasulye olan ve dong yaprağına sarılıp, bir nevi hediye paketi şeklindeki yemek şu şekilde:
fotoğraf ve diğer kaynak: en.m.wikipedia.org/wiki/T%E...
diğer kaynak: sempatizan kitabı(viet thanh nguyen yazar).
bu bayram kısaca ‘tet’ olarak geçer. çin yeni yılıyla aynı tarihlerde kutlanır ve her yıl başlangıç tarihi değişir. bizdeki bayramların her yıl tarih değiştirmesi gibi düşünülebilir. ama bizden farkı bu yeni yıl kutlaması diğer aylara sarkmıyor; ocak veya şubat ayında denk gelen tarihlerde kutlanıyor.
tết nguyên đán ‘ın kelime anlamı yeni yılın ilk günüdür. ne zamandan beri kutlanmaya başlandı , fikrim yok. ama okuduğum kadarıyla vietkong’un (kuzey vietnam ordusu), saygon’u işgal edip ele geçirdikten sonra kuzey ve güney birleşince kutlanmaya başlandı. ama emin değilim; bilen varsa aydınlatsın.
bu kutlama bizim bayram kutlamalarına çok benziyor. bizler gibi , şehir dışlarındaysa aileleriyle zaman geçirmek için yanlarına gider, mezarlık ziyaretlerinde bulunur, dua eder, çocuklara harçlık verirler( okuduğum kitapta söylenen,sembolik olan bu harçlık, kırmızı zarflarda verilirmiş) ziyafetler düzenler ve en çok benzeyeni de evlerini temizlerler*.
geleneksel ritüelleri açarsam; kırmızı zarflardan bahsetmiştim. çocuklar evin büyüklerinin önünde tek tek sıraya girer ve bir çeşit selam verirler. kitapta bahsedilen , bir el göğüste tutularak yapılan bir selam şekli. daha önce görmedim , sadece tarifini yazıyorum bu nedenle. bu fasıl geçtikten sonra misafir daveti geliyor. siz mesela minnoş, iyi kalpli , düzgün bir insansanız eve ilk olarak davet edilme şansınız yüksek. çünkü inanışa göre ,iyi huylu misafir eve uğur getirirmiş. mesela fettan birisiniz; o zaman gece yarısı külkedisine dönmeden evi terk etmeniz gerekiyor. bu şekilde ev sahibi,saatin 12 çanı çalmadan evden çıkıyor ve gece yarısından sonra tekrar eve dönüyor. bu nedenle böyle bir sorun çıkmasın diye, davet edilmeden kesinlikle ev ziyaretine gitmemeniz gerekiyormuş.
harçlığı geçtik, ev ziyaretini de geçtik; sıra evi neden süpürdüklerinde. efendim bizim annelerimiz bunu aleme rezil olmayalım diye yapsa da , vietnamlılar kötü şansı süpürmek ve evden defetmek için yapıyorlar. belki bizdeki bayram temizliği adeti bu nedenle yapılmaktaydı ve böyle gelenek oldu, bilemem. yani bu kutlama aslında yeni yılın, şans getirmesi için yapılan ritüeller bütünü.
evet ilk günü böyle geçirdik; 2. gün ise arkadaşlara zaman ayrılır. 3.gün ise öğretmen ziyaretlerine adanır. öğretmenlik vietnam’da saygın bir meslek olduğundan, onlara saygıyı bu şekilde gösteriyorlar. budist tapınakları da yine ziyaret ritüelleri arasında.
bu kutlama süresi de değişkenlik gösteriyor. sokak kutlamaları da çinlilerin takvim yılı kutlamalarına benziyor. sokakta ejderha kostümleri, efendime söyleyeyim davullar, çanlar, fişekler ile yapabildikleri kadar gürültü yapıyorlar. bunun da nedeni şu: kötü ruhları seslerle korkutmak ve defetmek.
bu kutlamaya has yemekleri de bulunmaktadır. bazılarını sadece bu kutlamalarda tüketirlermiş efendim. en bilinenleri : bánh chưng, hạt dưa, củ kiệu, mứt. bu arada en ilgimi çeken yemek bánh chưng oldu. içeriğinde pirinç, et veya fasulye olan ve dong yaprağına sarılıp, bir nevi hediye paketi şeklindeki yemek şu şekilde:
fotoğraf ve diğer kaynak: en.m.wikipedia.org/wiki/T%E...
diğer kaynak: sempatizan kitabı(viet thanh nguyen yazar).
devamını gör...
2.
tet taarruzu ile ünlü bayram.
devamını gör...