1.
bendeki baskisi 1986. ilk baskisi ne zaman diye baktim; 1975 cikti karsima. ben bu tur kitaplari gecmiste sahaf sahaf gezerek toplamistim. bazi ilk baski kitaplar da var elimde. kitabi uzun bir aradan sonra tekrar okurken aklimda aslinda ilk baski oldugu bilgisi vardi.
neden tarihler uzerinde bunca duruyorum, aciklayayim:
benim en sevdigim turk yazar bilge karasu. artik yazar kiymeti bilinmesinden mi, yoksa bir ozenti dalgasi yayginligindan mi bilmiyorum, bilge karasu, olumunden once de, olumunden sonra da cok populer. bunu kesinlikle olumsuz anlamda soylemiyorum. bilge karasu oyle bir yazar ki, turkcenin zirvelerinden ve isledigi dil o kadar ust duzey ki, baska dillere cevrildiginde asla ayni tadi vermeyecektir ve -benim gorusume gore de- dunya capinda bir yazar olamayacaktir. cunku islenen konu -tema- ve dil ayni paralelde giderse, yazarlar dunya capinda da taniniyorlar. yasar kemal ornegin, dunyanin butun dillerine cevrilir ve rahatlikla okunur. ama bilge karasu oyle degil. aslinda bu cok uzun ve detayli bir konu. ben bu konuya tekrar donecegim.
butun bu alakasiz gibi gorunen girizgahlarin yukaridaki kitap tarihleri karsilastirilmasiyla iliskisine donersek; bilge karasu'nun "uzun surmus bir gunun aksami" kitabinin ilk basim tarihi 1970, nedim gursel'in "uzun surmus bir yaz" kitabinin ilk basim tarihi 1975. ve her iki kitap da odullu. bilge karasu bu kitapla 1971'de sait faik hikaye armagani almis; nedim gursel ise bu kitapla 1976'da -simdiki degil, o zamanki- tdk oyku odulunu almis.
iki kitabin birbiriyle hemen hic alakasi yok, isimleri disinda. ben, nedim gursel'in hemen yayinlanir yayinlanmaz odul almis ve o zamanki turkiye'nin en onemli elestirmenlerinin hakkinda yazdigi, 'ciddiye aldigi', 'onemsedigi' bir genc yazarin ilk kitabi olarak "uzun surmus bir yaz"i, 'cok sansli ilk kitaplar' listesinin en basina yerlestiriyorum, aklimdan kitabin adinin da bilge karasu etkisi tasidigini gecirerek.
nedim gursel o denli sansli bir kisi ki, ilk kitabinin en sonuna karl marx'tan yaptigi alinti -"sinifli toplumlarin tarihi tarih oncesi sayilmalidir."- ve bendeki baskisinda bir ek bolum olarak yer alan, kendisinin kitabi hakkindaki aciklamalari, iki elestirmenin -fusun akatli'nin ve enis batur'un* kitap ve yazar hakkinda yazdiklari, dogan hizlan'in onunla yaptigi roportaj ve 80 darbesinden sonra kitabin 'yasaklanma' surecine iliskin mahkeme kayitlari........butun bunlar doneminde ve sonrasinda bu ilk kitabi surekli yuceltmek ve aslinda olmadigi o 'cok' onemli yere konumlandirabilmek icin.
nedim gursel kotu bir yazardir demiyorum, cok sansli bir yazar diyorum.
uzun surmus bir yaz'da anlattigi hikayeler iki bolumden olusuyor. ilk bolum, uzun bolum birbirine bagli iki ana hikayeden olusuyor. 12 mart'i odak alan, sol tandansli hikayeler bunlar. ve odul almasini da, ilk oykusunden hareketle bu kadar un kazanmasini da bu oykulere borclu nedim gursel. bunu kendisi de soyluyor zaten. uzun yillar icinde 'marxci' cizgisi hala ayni yerde duruyor mudur? hic sanmiyorum. kendisi dunya zevkleriyle fazlasiyla mesgul, hedonist bir adam. duzenle catisiyor gibi gorunse de, turkiye'nin birkac guzel yerinde satin aldigi evlerini ara ara ziyaret ederek turkiye'yle baglarini devam ettiriyor ama asil hayati yurtdisinda; fransa'da. zaten sozunu ettigim o iki uzun oykunun gectigi aman diliminde de genel olarak fransa'da. akilli bir adam, hep caliskan ve okudugu okullarda hep parmakla gosterilen, ogretmenlerinin hep cok sevdigi bir ogrenci. bu ozelligi fransa'da da devam ediyor ve orada da dogru zamanda, dogru insanlarla karsilasiyor. hocalari bu entelektuel, akici fransizca konusan, yetenekli genci bir yere gondermiyorlar, ona cok az insana sunulan olanaklari sunuyorlar. nedim gursel hala fransa'da, 'sorbonne' universitesi'nde ders veren bir akademisyen.
bu yaziyi aralikli olarak yazdim ve daha bitmesine daha cok var gibi. cok uzamasini birkac nedenle istemiyorum. bunlardan biri uzun yazilarin bu tur mecralarda cok az okunuyor olmasi.
oysa ikinci bolumdeki, ilk oykuleri olarak degerlendirilen, cocukluguna iliskin daha samimi oykulerinden henuz soz etmedim bile.
bir de ozellikle yukarida bir yerlerde sozunu ettigim, kitapta ek bolumlerden biri olarak yer alan, enis batur'un kitap ve yazarla ilgili yazdiklari.
bu benim icin bu kitaptaki en onemli bolumdu bence.
enis batur'a saygi duyarim, onun tarafindan elestirilmek, yukarida da belirttigim gibi genc ve ilk kitabini yayimlamis bir yazar icin buyuk sanstir.
'yeni bir anlatima dogru' basligini tasiyan elestiride, enis batur, elestiri nasil yapilir'in akademik' bir ornegini veriyor. keske bu elestiriyi oldugu gibi buraya alintilayabilseydim. (eger okuyan ve becerisiyle imkani olan biri olur da bana yollarsa ya da kendisi asagiya ikinci bir yazi olarak yazarsa cok sevinirim.) sadece verdigi bir bakinizi buraya alintilamak istiyorum, sadece bu satirlar bile, yazarin, 70'li yillarda nasil bir okuma ugrasi icinde oldugunu ve caginin ne kadar otesinde oldugunu gostermeye yeter:
"michelle foucault'nun 'klasik cagda deliligin tarihi', 'klinigin dogusu' yapitlarinda oldugu gibi deleuze ve guattari'nin 'anti-oedipe'de disavurduklari bu. foucault'nun son calismasi 'gozlemek ve cezalandirmak' ise baska bir boyuta aciyor bu konuyu."
son olarak nedim gursel'le, hem uzun surmus bir yaz, hem onun daha sonraki kitaplari, hem de genel olarak kendisiyle ilgili bilgileri iceren uc okuma sayfasi birakayim. ozellikle magazinseverler ayse arman'la roportajini cok doyurucu bulacaklar. (zaten pek cok seyi magazin yoluyla ogrenmiyor muyuz?)
1-yazar nedim gürsel'le 'uzun sürmüş' bir öğle vakti
2-nedim gürsel'den son fasıl
3-ayse arman'in nedim gursel roportaji
son not: sevgili okuyucum, turkce harf karakterlerini kullanamadigim ve sende olasi bir rahatsizlik duygusu yarattigim icin uzgunum. beni bagisla lutfen.
neden tarihler uzerinde bunca duruyorum, aciklayayim:
benim en sevdigim turk yazar bilge karasu. artik yazar kiymeti bilinmesinden mi, yoksa bir ozenti dalgasi yayginligindan mi bilmiyorum, bilge karasu, olumunden once de, olumunden sonra da cok populer. bunu kesinlikle olumsuz anlamda soylemiyorum. bilge karasu oyle bir yazar ki, turkcenin zirvelerinden ve isledigi dil o kadar ust duzey ki, baska dillere cevrildiginde asla ayni tadi vermeyecektir ve -benim gorusume gore de- dunya capinda bir yazar olamayacaktir. cunku islenen konu -tema- ve dil ayni paralelde giderse, yazarlar dunya capinda da taniniyorlar. yasar kemal ornegin, dunyanin butun dillerine cevrilir ve rahatlikla okunur. ama bilge karasu oyle degil. aslinda bu cok uzun ve detayli bir konu. ben bu konuya tekrar donecegim.
butun bu alakasiz gibi gorunen girizgahlarin yukaridaki kitap tarihleri karsilastirilmasiyla iliskisine donersek; bilge karasu'nun "uzun surmus bir gunun aksami" kitabinin ilk basim tarihi 1970, nedim gursel'in "uzun surmus bir yaz" kitabinin ilk basim tarihi 1975. ve her iki kitap da odullu. bilge karasu bu kitapla 1971'de sait faik hikaye armagani almis; nedim gursel ise bu kitapla 1976'da -simdiki degil, o zamanki- tdk oyku odulunu almis.
iki kitabin birbiriyle hemen hic alakasi yok, isimleri disinda. ben, nedim gursel'in hemen yayinlanir yayinlanmaz odul almis ve o zamanki turkiye'nin en onemli elestirmenlerinin hakkinda yazdigi, 'ciddiye aldigi', 'onemsedigi' bir genc yazarin ilk kitabi olarak "uzun surmus bir yaz"i, 'cok sansli ilk kitaplar' listesinin en basina yerlestiriyorum, aklimdan kitabin adinin da bilge karasu etkisi tasidigini gecirerek.
nedim gursel o denli sansli bir kisi ki, ilk kitabinin en sonuna karl marx'tan yaptigi alinti -"sinifli toplumlarin tarihi tarih oncesi sayilmalidir."- ve bendeki baskisinda bir ek bolum olarak yer alan, kendisinin kitabi hakkindaki aciklamalari, iki elestirmenin -fusun akatli'nin ve enis batur'un* kitap ve yazar hakkinda yazdiklari, dogan hizlan'in onunla yaptigi roportaj ve 80 darbesinden sonra kitabin 'yasaklanma' surecine iliskin mahkeme kayitlari........butun bunlar doneminde ve sonrasinda bu ilk kitabi surekli yuceltmek ve aslinda olmadigi o 'cok' onemli yere konumlandirabilmek icin.
nedim gursel kotu bir yazardir demiyorum, cok sansli bir yazar diyorum.
uzun surmus bir yaz'da anlattigi hikayeler iki bolumden olusuyor. ilk bolum, uzun bolum birbirine bagli iki ana hikayeden olusuyor. 12 mart'i odak alan, sol tandansli hikayeler bunlar. ve odul almasini da, ilk oykusunden hareketle bu kadar un kazanmasini da bu oykulere borclu nedim gursel. bunu kendisi de soyluyor zaten. uzun yillar icinde 'marxci' cizgisi hala ayni yerde duruyor mudur? hic sanmiyorum. kendisi dunya zevkleriyle fazlasiyla mesgul, hedonist bir adam. duzenle catisiyor gibi gorunse de, turkiye'nin birkac guzel yerinde satin aldigi evlerini ara ara ziyaret ederek turkiye'yle baglarini devam ettiriyor ama asil hayati yurtdisinda; fransa'da. zaten sozunu ettigim o iki uzun oykunun gectigi aman diliminde de genel olarak fransa'da. akilli bir adam, hep caliskan ve okudugu okullarda hep parmakla gosterilen, ogretmenlerinin hep cok sevdigi bir ogrenci. bu ozelligi fransa'da da devam ediyor ve orada da dogru zamanda, dogru insanlarla karsilasiyor. hocalari bu entelektuel, akici fransizca konusan, yetenekli genci bir yere gondermiyorlar, ona cok az insana sunulan olanaklari sunuyorlar. nedim gursel hala fransa'da, 'sorbonne' universitesi'nde ders veren bir akademisyen.
bu yaziyi aralikli olarak yazdim ve daha bitmesine daha cok var gibi. cok uzamasini birkac nedenle istemiyorum. bunlardan biri uzun yazilarin bu tur mecralarda cok az okunuyor olmasi.
oysa ikinci bolumdeki, ilk oykuleri olarak degerlendirilen, cocukluguna iliskin daha samimi oykulerinden henuz soz etmedim bile.
bir de ozellikle yukarida bir yerlerde sozunu ettigim, kitapta ek bolumlerden biri olarak yer alan, enis batur'un kitap ve yazarla ilgili yazdiklari.
bu benim icin bu kitaptaki en onemli bolumdu bence.
enis batur'a saygi duyarim, onun tarafindan elestirilmek, yukarida da belirttigim gibi genc ve ilk kitabini yayimlamis bir yazar icin buyuk sanstir.
'yeni bir anlatima dogru' basligini tasiyan elestiride, enis batur, elestiri nasil yapilir'in akademik' bir ornegini veriyor. keske bu elestiriyi oldugu gibi buraya alintilayabilseydim. (eger okuyan ve becerisiyle imkani olan biri olur da bana yollarsa ya da kendisi asagiya ikinci bir yazi olarak yazarsa cok sevinirim.) sadece verdigi bir bakinizi buraya alintilamak istiyorum, sadece bu satirlar bile, yazarin, 70'li yillarda nasil bir okuma ugrasi icinde oldugunu ve caginin ne kadar otesinde oldugunu gostermeye yeter:
"michelle foucault'nun 'klasik cagda deliligin tarihi', 'klinigin dogusu' yapitlarinda oldugu gibi deleuze ve guattari'nin 'anti-oedipe'de disavurduklari bu. foucault'nun son calismasi 'gozlemek ve cezalandirmak' ise baska bir boyuta aciyor bu konuyu."
son olarak nedim gursel'le, hem uzun surmus bir yaz, hem onun daha sonraki kitaplari, hem de genel olarak kendisiyle ilgili bilgileri iceren uc okuma sayfasi birakayim. ozellikle magazinseverler ayse arman'la roportajini cok doyurucu bulacaklar. (zaten pek cok seyi magazin yoluyla ogrenmiyor muyuz?)
1-yazar nedim gürsel'le 'uzun sürmüş' bir öğle vakti
2-nedim gürsel'den son fasıl
3-ayse arman'in nedim gursel roportaji
son not: sevgili okuyucum, turkce harf karakterlerini kullanamadigim ve sende olasi bir rahatsizlik duygusu yarattigim icin uzgunum. beni bagisla lutfen.
devamını gör...