90'lı yıllarda fakirliğin güzel olması

o zaman da güzel değildi şimdi de ...

fakirlik hiçbir zaman güzel olmadı ama insanca yaşayabilmek güzeldi çünkü insanlık vardı. şimdi insanlar üst katında yaşayanları bile tanımıyor. paylaşım yok, yardımlaşma yok. o zamanlar fakir olunsa bile hissiyatı yoktu, kimse kimsenin gözüne sokmaz, her şey el altından sessizce yapılırdı. her şeyiyle en güzel çağdı, özlüyorum.

sobamız vardı
üstüne tükürür
eğlenirdim
şimdi o kadar eğlenmiyorum

90 ları özlediğimde umut sarıkayanın karikatürlerini okurum.
umut abim hepsini sıkıştırmış benim için bir karikatüre.

90'larda fakirdik denilmiş ancak bu önerme çok da doğru değil. evet türkiye ekonomisi bu kadar büyümüş değildi ve milli gelir daha düşüktü bunlar doğru ancak kazanılan parayla yapılan harcamalarda, alım gücü bugüne göre çok daha yüksekti. size şöyle bir örnek vereyim, bir profesör ekonomik kriz senesi olan 1994 yılında, aylık maaşıyla yaklaşık 7 cumhuriyet altını alabiliyorken, bugün aylık maaşıyla yaklaşık 3 cumhuriyet altını alabiliyor. bahsettiğiniz nostalji 2002 öncesinde insanların daha nezaket içinde davranmasından, sokaklarda birbirine daha insan gibi muamele etmesinden kaynaklanıyor. akp yüzünden yüzsüz, terbiyesiz insanlar çok arsızlaştı. magandalığın pompalandığı uzun bir dönem yaşıyoruz akp politikaları nedeniyle. herhangi bir yaptırım olmadığını bildiklerinden istedikleri gibi magandalık yapmaya devam ediyorlar. eskiden mutluyduk denilmesinin sebebi aslında bu, yoksa 90'larda da çok fazla sıkıntı çeken vatandaş vardı, şimdi de aynı şekilde var. şu an ancak ülke büyüdü ve haliyle sorunlar da büyüdü. son birkaç yıldır 90'lara çok benzer olaylar yaşıyoruz, bu da şaşırtıcı değil.

güzel olan şey fakirlik değildi. çünkü fakir olmak güzel bir şey olamaz. güzel olan şey, insanların birbirlerine ideoloji, din (gerici yobazlar hariç) etnik köken yahut mezhepleri nedeniyle düşman muamelesi yapmamasıydı. bir de bu kadar iğrenç bir millet olmamıştık. tabi internet de yoğudu.

fakirlik elbette iyi bir şey değildir.
fakirliğin övülecek bir tarafı da yoktur.

fakat, fakirliği paylaşmak çok iyi bir şeydir.
insanları birbirine yaklaştırır, kaynaştırır.
imeceyi çoğaltır.

90 larda, insanlar fakirliğini paylaşarak, beraber yaşardı.
birbirine yardım ederdi.

şimdi ise, özellikle pandemiden sonra ; insanlar birbirinde uzaklaştılar.
bu çok kötü oldu.
toplumun çöküşü hızlandı.

kim bu yalancılar? fakirlik tarihin hangi zamanında güzel olmuş? güzelleyecem derken sıvamayın. ne 80ler ne 90lar fakirlik güzel değildi. değildi diyorum bak. de ğil di.

vasatlığı övmeye bıkmadınız ya. fakirlik her zaman zordur, sadece bunu yazan günün büyükleri o dönem sadece altlarına sıçmakla meşgul oldukları için anne babalarının neler çektiğinden habersizdi. 20-30 sene sonra bunların çocukları da bugünleri övecek.

güzel değildi ama daha katlanılabilirdi. fakirken de gezebiliyordun ,arada bir de olsa mangal yakabiliyordun , mutfağını daha iyi donatabiliyordun . 90 ' larda fakirsen bile insanca yaşayabiliyordun .

mevzuyu cumhuriyet altını fiyatına da endekslememek lazım.
90'lı yıllarda da yine eline geçen para biterdi hemen ama sonrasında, çok büyük bir eksiklik yaşamazdın.
hayatını idame ettirebilirdin bir şekilde.
çünkü çok fazla kalem yoktu, masraf olarak hayatımızda.
şimdiye kıyasla mesela, cep telefonu faturası, doğalgaz faturası, okul servisi parası, okul parası, kreş parası yoktu mesela...
öyle netflix, spotify falan.. yok efendim youtube premium...

sonrasında; elektrikli alet fazla olmadığından, elektrik parası da sabit gelirdi mesela.. su faturası, hiç koymazdı insana..
2-3 ayda bir ödenirdi hatta.

çoğu insan kirada yaşardı işte... ama o kadar.. sadece kira.
yok efendim aidatmış, hatta asansör bakımıymış, dış cephe onarımıymış falan...
yok öyle şeyler.

bir strateji oyunu düşünün, tamamen insanların yaşamlarına odaklı; işte böyle bir oyunda 90'lar, oyunun ilk aşamaları gibiydi bildiğiniz.
şimdi mesela, level olmuş 192!
beş bin türlü detay var, hakim olman gereken!
koca bir mekanizmayı ayakta tutmalısın, her gün her gün yaptığın hamleler ve zaman harcamalarla...

90'lar son derece basic'ti bu anlamda.
mis..
alıyorsun veriyorsun...
yaşıyorsun mesela o an, bitiyor.. sonra başka bir yerde başka bir şey yaşamaya başlıyorsun...
tamamen birbirinden bağımsız!

fakirlik de işte bu nedenle, o zamanlarda güzeldi, evet...
şimdiye göre tabii...
yoksa ''fakirlik'' neden güzel bir şey olsun değil mi?

başlığı açan ve sonrasında ekleme yapan arkadaşın da dediği gibi, içinde bulunduğun habitatta kendini bir çoğunluğun içinde hissediyorsan, hayat daha çekilebilir oluyor, senin adına.
o zamanlar da öyleydi.
şimdiki gibi ürün çeşitliliği yoktu.
bir şeyin kalitelisi olurdu mesela ama o kadar, öyle çok büyük bir fark da olmazdı çoğu zaman!
marka takıntılıydık mesela...
o zamanlarda öyle ''çakma'' ürün olayı pek yok piyasada.
markalı giyinmek, bir zenginlik göstergesiydi.

ama öyle çok da fazla ahım şahım bir şey değildi yani...
evet, karizmatik, havalı biri haline gelebilirdin ama yani yine sonuçta, sokakta beraber top oynadığın fırat'tan başkası değildir o, senin için...
aynı okula gidersin, aynı mahallede yaşarsın hatta...
fakir de olsan, o artist çocuktan daha çok dikkatleri çekebilirdin, 90'lı yıllarda...
daha adaletliydi birçok şey, birçok anlamda.

şimdiye baktığımızda ise, hey gidi heyy...
en fakirden en zengine uzanan çizelgede, hangi noktadasın sen, sence?
yüzlerce farklı standart!

ve fakirlik, son derece itibarsızlaştırılmış bir halde!
öyle bir sistem yaratıldı ki; fakirlerden uzak duruyor artık herkes.

bizim mahallede şirket sahibi patronun çocuğu da memurun çocuğu da işportacının çocuğu da aynı okula gider aynı arsada top oynar akşam toplanıp aynı erik ağacına dalardık zengin-fakir bilmezdik ki birinin zengin olduğunu doğum günü falan bir şey olursa eve girerken anlardık o da beş saniye sürerdi ''-ofaa ne biçim eviniz var lan'' bu, bu kadar.

fakirlik güzel değildir ama bir birleştiriciliği, bağlayıcılığı vardır. insanlar birbirlerine karşı daha yardım sever olur mesela. ilişkiler daha gerçekçidir. eee ne de olsa fakir fakirin halinden anlar.

yeşilçam etkisinin 90'larda devam ettiğinin göstergesi. fakirler iyi insanlardır zenginler çok kötüdür ve mutsuzdur gibi lanet bir algı bırakmışlar resmen. fakirlik övmek gerçekten zort bi' durum ya, fakir insanların "insaniliklerine" bir övgü varsa o da bu coğrafya için büyük yanılgı.

çok paran olsa ne olurdu tarzı sohbetlerde hep
"abi onlar da çok mutsuz ya"
gibi bir cümleyi söyleyen kesin çıkıyordu eskiden.

lan olm dur, bi' yaşayalım o şekilde
sonra anlarız mutlu muyuz mutsuz muyuz.