agatha christie novels reworked to remove offensive language

bir the guardian makalesidir.

başlığa sığmadığı için "potentially" sözcüğünü çıkardım. yani aslında başlıkta söylenen şeyin türkçe karşılığı " agatha christie romanları potansiyel olarak ofansif dilin çıkarılması için yeniden yazılıyor" olacak.

bu makalenin varlığından tolkien evreni isimli derleme eserin ilk yazısı olan ve yüzüklerin efendisi (seri)sinin çevirmeni çiğdem erkal tarafından yazılan oradaydı şimdi burada yüzüklerin efendisi çeviri serüveni isimli yazıda haberdar oldum.

yazar çeviri esnasında yaşadıklarını anlattığı yazının değerlendirme bölümünde kitabı bu dönemde çevirmek zorunda kalsa aynı şekilde çeviremeyeceğini anlatırken sonraki muhtemel çevirilerden de bahseder. ve dilin ve anlayışın değişimine değinir. bu esnada da agatha christie romanlarının değiştirilmesinden bahsederken başlıkta adı geçen makaleyi anar.

agatha christie, roald dahl ve ian flemming kitaplarına yapılan bu değiştirme işleminin john ronald reuel tolkien kitaplarına da yapılmasının mümkün olabileceğini düşünür yazar. henüz kitaplar için böyle bir durum söz konusu değil ancak neredeyse bütün orta dünya ahalisini rahatsız eden güç yüzükleri isimli bir dizi çekildi bile. bir tolkien müridi olarak bu dizide afroamerikalı elfler kullanma dehasında bulunan insanlara hatırlatmak isterim ki tolkien bu eseri yazarken de afroamerikalı insanlar vardı dünyada. yani üstat kullanmak istese o insanları da eserine koyardı.

gibi (dizi)sinde ilkkan'ın küçük orhan abimizin kendisine cüce demesine sinirlenmesine özenen insanlarla doldu dünya. ben de küçük orhan'ın sorduğunu sormak istiyorum biraz değiştirerek:

- siz kim oluyorsunuz da kurgu eserleri değiştirme hakkına sahip görüyorsunuz kendinizi?

agatha christie'nin on küçük zenci isimli romanının isminin değiştiğini zaten çoğu insan biliyordur. duyarlılık okuyucusu denilen bir meslek grubuna dahil olan insanlar agatha christie romanlarından ırkçı, cinsiyetçi ve her türlü aşağılayıcı ifadeyi çıkarıp yepyeni cümleler yazmışlar.

örneğin; geri geliyorlar ve bakıp duruyorlar, gözleri iğrenç. burunları da öyle. çocukları gerçekten sevdiğimi düşünmüyorum cümlesi geri geliyorlar ve bakıp duruyorlar. çocukları sevdiğimi düşünmüyorum şeklinde değiştirilmiş.

insanların mabadından meslek uydurması ile ilgili bir derdim yok. bunu yapın. alıcısı varsa satın. alanla satan arasına girme huyum yoktur. ama kurgu eserleri mahvetmek yerine oturup daha iyi, daha duyarlı, daha anlamlı olanları yazmaya çalışın.

roald dahl'in charlie'nin çikolata fabrikası isimli kitabında oompa loompa'lar için kullanılan küçük adamlar ifadesi de küçük insanlar olarak değişmiş mesela. çok büyük bir olay bu bence. ama bunun yerine içinde küçük insanlar sözü geçen yeni bir kitap yazıp roald dahl romanlarına dokunmasınız daha iyi olmaz mı?

dil üzerindeki hassasiyeti anlamıyor değilim. bunu seve seve kabul ederim. ancak eğer duyarlılık göstermek isteniyorsa yeni eserler yazarak bunu yapabilir insanlar. kendilerine osuruktan meslek uydurup köklü eserleri tahrip etmelerine çok öfkelniyorum.

daha önce hakkında tanım yazdığım jean françois braunstein tarafından yazılan felsefe çıldırdı isimli kitapta bu konudan uzun uzun bahsetmiştim aslında.

duyarlılık artık gerçek bir duygu olmaktan çıktı ve bir metaya dönüştü. maddi getirisi olduğunu düşündüğü her konuda duyarlı taklidi yapan insanlar kendilerine bir yol buluyor.

toplu cinnete ben de varım. hiç itirazım yok. ama kendi cinnetimize uygun yeni bir edebiyat ve sinema yaratmamız elzemdir.

edit: alttaki panpa için yazıyorum. konudan değil makaleden yeni haberdar oldum. aslında anlattım yukarıda ama panpa pek dikkat etmemiş.

oha ben bu konuyu buraya yazalı iki yıl oldu panpa. bu kadar geç öğrenmiş olamazsınız. edebiyat editörleri edebi yazıları takip ediversin gari..