1.
uydumuz ay üzerinde gerçekleşen, bazı apollo görevleri sırasında ay'a yerleştirilen sismograflar tarafından tespit edilen depremler. ingilizcede bu doğal olaylara özel bir isim de verilmişir: moon (ay) ve earthquake (deprem) kelimelerinden meydana gelen moonquake.
gezegenimiz üzerinde gerçekleşen depremler ağırlıklı olarak tektonik levhaların hareketinden kaynaklıdır. ay üzerinde gerçekleşen depremlerin nedenleri ise bundan farklıdır.
1- kütle çekim etkisi
bundan kaynaklanan depremler, ay kendi yörüngesi üzerinde dünya etrafında dolanırken, dünya'ya en yakın olduğu sıralarda gerçekleşir. nedenleri, dünya'nın ay üzerindeki kütle çekim etkisinin bu dönemlerde biraz daha fazla olmasıdır çünkü kütle çekim kuvvetinin büyüklüğü uzaklık azaldıkça artar. bu depremler genellikle yüzeyden 600-900 km derinlikte gerçekleşirler ve hemen hemen hep aynı bölgelerde ortaya çıkarlar.
2- yüzeysel depremler
bunlar, kütle çekim etkisiyle ortaya çıkan gruptan daha az görülür. onların aksine, sadece belirli bölgelerde görülmezler ve yüzey geneline dağılmışlardır. nedenleri, ay yüzeyinin zamanla kuruyarak büzülmesinden kaynaklanan mekanik etkilerdir. bunun da birkaç nedeni olabilir;
- iç yapının sürekli olarak soğuması,
- yüzeyin altında su bulunması (düşük olan ihtimal),
- gece ve gündüz arasındaki sıcaklık farkları.
3- çarpışmalar
ay, atmosferi yok kabul edilecek kadar ince bir uydudur. dolayısıyla mikro meteoritlerin (dünya'da olduğu gibi) atmosferde yanarak yok olması söz konusu değildir. bu minik (bazen de büyük) taşların yüzeye çarpmasının yarattığı titreşimler, sismograflara deprem olarak yakalanır. bu tür depremler, ay'ın iç yapısıyla ilgili keşifler yapılmasında da rol oynar.
ay'da ortaya çıkan depremler 1 saate yakın sürebilir. dünya'daki depremlerde ortaya çıkan ve birincil, ikincil gibi isimler alan deprem dalgaları da ay depremlerinde birbirinden kolay kolay ayırt edilemez durumdadır. bunun nedeni de yine yüzeyin genel olarak kuru oluşudur.
ay ve dünya üzerinde oluşmuş birer derin odaklı depremin sismograf kayıtlarına ilişkin görsel:
görselin kaynağı
gezegenimiz üzerinde gerçekleşen depremler ağırlıklı olarak tektonik levhaların hareketinden kaynaklıdır. ay üzerinde gerçekleşen depremlerin nedenleri ise bundan farklıdır.
1- kütle çekim etkisi
bundan kaynaklanan depremler, ay kendi yörüngesi üzerinde dünya etrafında dolanırken, dünya'ya en yakın olduğu sıralarda gerçekleşir. nedenleri, dünya'nın ay üzerindeki kütle çekim etkisinin bu dönemlerde biraz daha fazla olmasıdır çünkü kütle çekim kuvvetinin büyüklüğü uzaklık azaldıkça artar. bu depremler genellikle yüzeyden 600-900 km derinlikte gerçekleşirler ve hemen hemen hep aynı bölgelerde ortaya çıkarlar.
2- yüzeysel depremler
bunlar, kütle çekim etkisiyle ortaya çıkan gruptan daha az görülür. onların aksine, sadece belirli bölgelerde görülmezler ve yüzey geneline dağılmışlardır. nedenleri, ay yüzeyinin zamanla kuruyarak büzülmesinden kaynaklanan mekanik etkilerdir. bunun da birkaç nedeni olabilir;
- iç yapının sürekli olarak soğuması,
- yüzeyin altında su bulunması (düşük olan ihtimal),
- gece ve gündüz arasındaki sıcaklık farkları.
3- çarpışmalar
ay, atmosferi yok kabul edilecek kadar ince bir uydudur. dolayısıyla mikro meteoritlerin (dünya'da olduğu gibi) atmosferde yanarak yok olması söz konusu değildir. bu minik (bazen de büyük) taşların yüzeye çarpmasının yarattığı titreşimler, sismograflara deprem olarak yakalanır. bu tür depremler, ay'ın iç yapısıyla ilgili keşifler yapılmasında da rol oynar.
ay'da ortaya çıkan depremler 1 saate yakın sürebilir. dünya'daki depremlerde ortaya çıkan ve birincil, ikincil gibi isimler alan deprem dalgaları da ay depremlerinde birbirinden kolay kolay ayırt edilemez durumdadır. bunun nedeni de yine yüzeyin genel olarak kuru oluşudur.
ay ve dünya üzerinde oluşmuş birer derin odaklı depremin sismograf kayıtlarına ilişkin görsel:
görselin kaynağı
devamını gör...