deli dumrul

deli dumrul (veya bazı halk hikâyelerinde dumrul han, dumrul bey) - türk ve altay mitolojisinde söylencesel metafizik varlıktır.
genç bir adam olan duha koca oğlu deli dumrul, bir köprü inşa eder ve bu köprüden geçenlerden 30 akçe geçmeyenlerden ise döve döve 40 akçe alır. bir gün köprünün yakınına bir oba yerleşir ve bir süre sonra obadan genç bir adam vefat eder. duyduğu feryatlar üzerine obaya giden dumrul, oğlanı öldürenin azrail adında birisi olduğunu öğrenir. azrail’e çok öfkelenen deli dumrul onunla karşılaşıp meydan okumaya karar verir.
azrail’le karşı karşıya geldiğinde ise onunla başa çıkamaz ve canından olma tehlikesi yaşar. azrail ise aldığı emir doğrultusunda dumrul’un canına karşı can bulursa kendi hayatını kurtarabileceğini söyler. böylece dumrul canına karşılık can aramaya başlar.
ilk olarak babasına giden genç adam, beklediği yanıtı bulamaz ve baba canını veremeyeceğini söyler. hayal kırıklığı içinde annesine yöneldiğinde de aynı sonucu alır. bu sefer son şansını dener eşine gider ve eşi “bir canın lafı mı olur?” dedikten sonra dumrul’un isteğini kabul eder.
azrail eşinin canına almaya geldiğinde dumrul allah’a yakarır. bu yakarış hikâyenin özgün metninde şu şekilde geçmektedir:
“azrail hatunun canını almağa geldi, insanoğlunun ejderhası eşine kıyamadı. allah'a burada yalvarmış, görelim nasıl yalvarmış:
yücelerden yücesin
kimse bilmez nicesin
güzel tanrı
çok cahiller seni gökte arar yerde ister
sen bizzat müminlerin gönlündesin
daim duran cebbar tanrı
ulu yollar üzerine
imaretler yapayım senin için
aç görsem donatayım senin için
alırsan ikimizin canını beraber al
bırakırsan ikimizin canını beraber bırak
keremi çok kadir tanrı"
dedi. hak teâlâ’ya deli dumrul’un sözü hoş geldi. azrail’e emreyledi: deli dumrul’un babasının anasının canını al, o iki helalliğe yüz kırk yıl ömür verdim dedi. azrail de babasının anasının derhal canını aldı. deli dumrul yüz kırk yıl daha eşi ile ömür sürdü.

t: dede korkut hikâyeleri'nde duha koca oğlu deli dumrul boyunu beyan eder başlıklı hikâyedeki ana karakterdir. azrail ve allah'a kafa tutmasıyla ünlüdür. hatta allah'ı o kadar sinirlendirir ki allah deli dumrul'a "delü kavat" der: ".... azrail'e nida eyledi kim (allah), çün delü kavat menüm birligüm bildi, birligüme şükür kıldı...."

türklerin islamiyete giriş sürecinde azraile direnen bir kahramana dönüştürülerek islamiyete yönelik türk tepkisinin bir simgesi olmuştur. mert ve açık yürekli bir kahramandır. metafizik bir gücü değil insanca bir gücü dışa vurur.

aslında halkın gözünde varoş olarak adlandırılan duygulara seslenildiği bir film. ancak benim de neredeyse yarım varoş olduğundan bazı sahnelerden keyif aldım doğrusu. bakınız, kömür ile kendisini kömür gibi göstererek korunmaya çalışan inciyi birbirinden ayırt etmemiz gerekir.

her eline tesbih alan babayiğit, her göle maya çalan nasreddin hoca değildir.
bakınız varoş bir sözle tanıştırayım sizi:

"sevmesini bilmeyene sıkılınca çekip gidene zoru görünce kaçana daldan dala uçana adam denmez"
adam olmak tabirine önem veriyorum.

bu da o sahne hadi bakim ha:

mitolojik karakter.

korkusuz bir tip olduğu söylenir, rivayete göre tanrıyla hesaplaşmış, canını almaması için yalvarmış, kendisinin yerine ölecek tek kişi olarak da karısını bulmuştur.

benim
bu başlığa girenden like
girmeyenden like ve fav alıcam