dilin kullanımından doğan türleri

-ağız:bir dilin ülke sınırları içerisinde bölgelere göre ses, şekil, söz dizimi ve anlamca farklılaşmış halidir.
(bkz: trakya ağzı, karadeniz ağzı)
(bkz: ben sene kölgelerde oyna dimedim mi?)

-şive:bir dilin izlenebilen tarihi dönemlerde ayrılmış koludur.
(bkz: azerice, tatarca, kazakça)
(bkz: həmişə eyni şeyi edirsən. - azerice)

-lehçe:bir dilin tarihi gelişimi içinde yazılı kaynaklarda izlenmeyen dönemlerde ayrılmış kollarıdır.
(bkz: yakutça, çuvaşça)

-argo:kullanılan ortak dilden ayrı olarak belirli toplulukların ses, söz dizimi ve anlam bakımından farklılık gösteren kelime daracığıdır.
(bkz: o ne anasının gözü sen bilmezsin.)

-jargon:aynı meslek grubun insanların aralarında konuştukları özel dil, söz daracığıdır.
(bkz: bu dersi büte bırakacağım.)

-standart dil:bir dili konuşanların hep birlikte uyduları ağız özelliklerinden arınmış belirli kurallara bağlı ortak dildir.