düşünce deneyi

fiziksel deneylerin imkânsız olduğu durumlarda kullanılan, varsayımsal kurgulara dayanan metot.

örneğin ışık hızına çıkıldığında ne olur, kara deliklerin içerisinde ne var gibi birtakım fiziksel soruların cevabını, ışık hızına çıkarak ya da kara deliklerin içine girerek veremeyiz. bu tür durumlarda düşünsel olarak bir ortam ve olay hazırlanır ve yine sadece düşünceler üzerinden, bilinen fizik kuralları kullanılarak bazı sonuçlara ulaşılır. mesela schrödinger'in kedisi, en meşhur düşünce deneylerinden biridir.

ışık hızıyla ilgili yapılmış ilginç deneylerden birisinin türü.

öncelikle iki insan hayal ediyoruz. bu insanlardan birisi sağa doğru giden bir trende. aslında yön fark etmez ama kafalar karışmasın. bir diğer insan da dışardan treni izliyor. şimdi, eğer trenin içindeki insan koridorda ayağa kalkar ve tavana bir top fırlatırsa bu top trendeki insana göre sadece dikey düzlemde hareket etmiş olacaktır. yani yukarı çıkıp aşağı inmiş olacaktır. buna karşılık dışardan izleyen bir insan için top yukarı ve sağa hareket edecektir çünkü dışardaki insana göre trenin içindeki insan trenle beraber sağa doğru hareket etmektedir. top elden ilk çıktığı andan inene kadar tren biraz sağa hareket ettiği için top tavana değip inmiş ve aynı zamanda soldan sağa hareket etmiştir. daha sonra bu trendeki insanın rahat durmayıp bir de fener açtığını hayal edelim. bu fenerden çıkan ışık tavandaki bir aynaya çarpıp geri fenere dönüyor olsun. bu durumda trendeki kişi için ışık sadece dikey bir hareket yapacaktır. yine dışardaki insanımız bu olayı da izlesin. bu insana göre ışık, aynı topta olduğu gibi yukarı ve aşağı giderken aynı zamanda sağa da gitmiştir çünkü tren sağa hareket halindedir. yalnız, ışığın toptan küçük bir farkı vardır. ışık, her gözlemciye göre aynı hızdadır. yani, eğer siz 50 km/s ile giden bir arabanın tepesinden 10 km/s ile giden bir top atarsanız yolun kenarındaki adam bunu 60km/s olarak görür ancak eğer aynı arabadan farları açarsanız yolun kenarındaki adam bunu (ışık hızı+50km/s) olarak algılamaz, sadece ışık hızı olarak algılar. tren örneğine geri dönecek olursak burada bir karışıklık doğacaktır. basit yol denklemini yazalım:

x=v*t
alınan yol = hız * zaman

tren örneğinde önce trenin içindeki adam için yazalım. bu adama göre ışık sadece tavana çıktı ve geri indi. varsayalım ki tavana gidiş geliş toplamda 10 metre. o zaman:
10 metre = (300.000.000 m/s)* t1

dışardaki adama göre bu yol 10 metreden daha fazla olacaktır çünkü ışık zaten tavana değip geri gelerek 10 metre yol aldı ama aynı zamanda tren sağa hareket ettiği için ışık da sağa hareket etti. böylelikle aldığı toplam yol 10 metreden fazla oldu. diyelim ki 20 metre olsun. o zaman:
20 metre = (300.000.000m/s)*t2

t1 ve t2'nin gerçek değerleri önemsiz ama t2'nin t1'in 2 katı olduğu görülebilir. sayıları atmam gerekirse t2 20 saniye ve t1 10 saniye olsun. bu ne demek? dışardaki adam için 20 saniyede meydana gelen olay trenin içindeki insan için 10 saniyede meydana geldi demek. bu durumda, sırf tren sağa gittiği için trenin içindeki zaman değişmiştir. trenin içindekiler, zamanı daha hızlı algılamaya başlamıştır.

***: burada verdiğim sayılar sizi yanıltmasın, 50km/s ile giden bir tren zaman konusunda o kadar düşük bir etki yapar ki kale almaya değmez. ancak bir düşünce deneyi olarak bakarsak görelilik teorisiyle ilgili iyi bir fikir veriyor bence.

sistem açıklarını, yasal boşlukları kullanarak sistemi hackleyip çok zengin olan bir insanı düşünelim. daha sonra bu insan kazandığı parayla, güçle siyasetçilerin, askerlerin, polislerin, hakimlerin, savcıların, avukatların çoğunu satın almış olsun. meclisten kendisine faydası olup diğer herkese zararı olan yasaları istediği gibi çıkarıyor olsun. sürekli kendi çıkarı için çevresine, doğaya, canlılara, dünyaya zarar veriyor olsun. bu durumda bu kişinin işlediği suçlardan dolayı cezalandırılması hapse girmesi hiçbir şekilde mümkün olmayacaktır. o zaman bu durumda ne yapılmalı? bu kişiler nasıl cezalandırılmalılar? adalet nasıl sağlanmalı? bu problem nasıl çözülebilir? bana göre bu sorunu 2 şekilde çözebiliriz:

1. bu kişiyle beraber bu kişinin işlediği suçları bilip ses çıkarmayan, bundan fayda sağlayan herkesin malları, servetleri ellerinden alınıp toplumdan dışlanmalı, atılmalılar. bunun 100% çözüm sağlayacağını düşünmüyorum çünkü bu kişiler tekrardan güç kazanabilirler çevreleri sayesinde.
2. bu kişiyle beraber bu kişinin işlediği suçları bilip ses çıkarmayan, bundan fayda sağlayan herkesin öldürülmesi. bunu da kişilerin kafalarına yüklü miktarda para ödülü koyarak yapabiliriz zamanında vahşi batıda olduğu gibi. bu yöntem kesinlikle, 100% ihtimalle sorunu kökten çözecektir.

#3320962 deney yaparken deneyimiz nurtopu gibi bir düşünce suçuna evrildi.
simyacıların altın ararken kimya bilimini bulmaları gibi bir şey oldu.
söylediklerinizin altına kelimesi kelimesine imzamı atarım fakat durduk yere bu insanlar için neden kendimi yakayım? siz de yakmayın.
yakanları gördüm, şimdi kimse selam bile vermiyor(veremiyor).* o yokken ailesine yardım ettim imkanlarım el verdiği kadar. çünkü herkes başına bela almamak için onu ve ailesini yok sayıyordu. çıktı numarasını sordurdum arayayım dedim. haber göndermiş "biliyorum umursuyor beni. arayıp da başını belaya sokmasın. kadınlar için çok zor oralar." demiş. *

düşünce nedir.. deney nedir.. suç nedir..
biraz "ortaya karışık" olmuş gibi..?