evrensel ahlak yasası

sokrates’e göre ahlaki eylemin amacı mutluluk, kaynağı ise bilgidir. o’na göre bilgili insan aynı zamanda erdemli insandır. hiç kimse bilerek kötülük yapmaz. kötülükle bilgisizlik aynı ve bir şeylerdir.
kant’a göre insan pratik aklı aracılığıyla kendisine ödev edindiği bir takım ilkelere sahip olmalı ve ne pahasına olursa olsun bu ilkelere uygun davranmalıdır.
spinoza'ya göre ahlakın görevi düşünce ile tutkuları yenmektir. insanın uyacağı ahlak yasası tanrının yasasıdır.
farabi'ye göre akıl bir eylemin iyi ya da kötü olduğuna karar verebilir. böylece insan iyiliğe ulaşır.
platon'a göre ahlaklı olmak için bu ideaya akıl yoluyla ulaşmamız gerekmektedir. davranışlarımız, eylemlerimiz, iyi ideasına uygunsa iyi, değilse kötüdür.

ulu orta her yerde sevişilmez. olan var olmayan var sonra insanların canı çeker falan olmaz yani.

alman filozof immanuel kant'ın savunduğu değer. burada parantez açmak istediğim bir husus olacak, yeni dünya düzenine ait medeniyetlerden bahsederken evrensel diyebiliriz. afrika'da ölülerini yiyen yamyam kabileleri evrensel yasalara dahil edemeyiz. sadede gelecek olursak bütün insanların sahip olduğu temel insani ahlak kuralları olduğunu ve bu kurallara yaptırım uygulamak için metafiziksel bir güce gerek duyulmadığını, yasalar aracılığıyla muhafaza edilmesi gerektiğini ve kendini eğiten bütün insanların zaten bilincinde olacağı yasalardır. hırsızlık yapmamak, çevreye zarar vermemek, öldürmemek gibi yasalar. mükemmelliyetçi ve imkansız bir teori demek doğru değil zira bütün dinler de temelinde aynı yasaları ele alır. yani insanlık temelinde zaten aynı değerler ve tabular vardır.

kant burada ödev ahlakından bahsediyor. ve savunduğu önemli bir konu da hiçbir durumda yalan söylenilmemesi gerektiğidir. konuyla ilgili bir düşünce problemi olarak, bir arkadaşınızın gece vakti kapınızı çalarak size sığındığını hayal etmenizi istiyor. "beni soran biri olursa burada olmadığımı söyle" diyor ve arkadaşınızı kabul ediyorsunuz. biraz zaman geçtikten sonra kapınız yeniden çalıyor ve elinde bıçak olan birisi arkadaşınızı tarif edip burada olup olmadığını soruyor. kant bu problemde dahi yalan söylememeniz gerektiğini düşünüyor. fakat bu pratikte tehlikelidir. hayatımın önemli bir bölümünü kantçı ödev ahlakına göre yaşamaya çalıştım ve toplum içinde yüzde yüz dürüst olmanın mümkün olmadığını, başınıza ciddi sorunlar açabileceğinizi söyleyecek kadar imkansızlık durumunu tecrübe ettim. kant griyi kabul etmez. bir şey ya iyidir ya kötüdür der. öldürmek yanlışsa her türlüsü yanlıştır der. evrensel ahlak yasası temel olarak buna dayanıyor diyebilirim.

ahlaki gelişimde en son evre olarak kabul edilmektedir. insan hakları, bütün insanların eşitliği, adalet gibi soyut ve evrensel düzeyde ahlak ilkeleri içermektedir. fakat, aslolan carol gilligan'ın önermesinde olduğu gibi ahlak sevgisidir.