medeniyet

tüm insanların katkılarıyla oluşmuş evrensel değerler bütünüdür. bir millete veya topluma mal edilemez. çünkü her milletin az çok katkısı olmuştur medeniyetin oluşmasında.

medeniyet homojendir.. medeniyetler heterojen..

güzel bir melih cevdet anday şiiridir,

uygarlık.

tek dişi kalmış canavar.

detaylarda gizlidir.

medeniyetle ilgili şahsımın güzel bir sözü vardır;
"medeniyet,insanın en az olduğu yerde en fazladır."

yeni nesil devlet üniversitesi. (bkz: medeniyet üniversitesi)

biz de yoktur abi. valla yoktur lan. sabah 9- 10 gibi sütçü sokağa girip hunharca kornaya basabiliyor, tatil ya da sabah vakti dinlenmeden. e ananın ..mı sana bu hakkı kim verdi?

üstteki tanımdan da anlaşılacağı gibi bizde çoğu zaman yoktur, doğru.

ben de yazayım tam olsun. bizim ülkemizde yoktur. parasını veriyor diye her şeyi yapabileceğini sanan medeniyetsizlerle dolu ülke.

bugün ağızlara sakız olmuş, yıllardan beri her tartışmada kullanılan, bir kelimenin ne anlama geldiğini konuşalım. medeniyet nedir?

medeniyet kavramını öğrenmemiz için önce şu soruya cevap verelim:

beşer ve insan arasındaki fark nedir?

sözlükte kelime anlamı her ne kadar aynı gibi görünüyorsa da aynı değiller. beşer bizim insan olmamızdan bir önceki aşamadır. yani bizim diğer hayvanlarla ortak olan özelliklerimizi barındıran sıfata beşer deriz. şu örnekle ne demek istediğimi anlayabileceğimi umuyorum. biz beşer olarak acıkır, terler, susarız. insan ise bir aşamadır. beşerden sonra ki aşamadır. insan olarak ne yaparız? entelektüel olarak düşünür, din kurar, inanır, bilim yapar, ideoloji peşinde koşarız.

bu ayrımı yaptıysak şimdi gelelim aristoteles'in "insan politik bir hayvandır" cümlesine.

insan politik bir hayvandır cümlesi ne anlama geliyor?

direk uzatmadan anlayabileceğiniz bir şekle sokarak cevaplayacağım bu soruyu. bugün dikkat ederseniz köyden peygamber çıkmamıştır, köyden bilim çıkmamıştır, köyden ideoloji çıkmamıştır.

tüm ideoloji, inanç, bilim vs. her şey şehirlerden çıkmıştır çünkü şehirli insanın "boş vakti" vardır.

"polis" grek dilinde şehir anlamına geliyor. insan politik bir hayvandır demek insan şehirli bir hayvan anlamına geliyor (hayvan demek arapça hayy'dan gelir, yani canlı demektir).
peki insan neden şehirli bir hayvan? çünkü nasıl ferrari, ferrari olma özelliğini kendisine uygun bir yolda gösteriyorsa insan da insan olma özelliğini polis'te yani şehir de gösterir.
bugün bir ferrari marka arabayı şahin marka arabadan ayıran şeylerden biri hızıdır. ama tutup ferrari'yi dağa koyarsan o araba gitmez. peki ferrari ferrari olma özelliğini nerede gösterir? kendisine uygun yolda değil mi? işte aristoteles'e göre insan da insan olma özelliğini şehir de gösterir.

medeniyet'in kökeni medine'dir. medine şehir demektir. medeniyet ise şehirli insanın (şehir derken tekrar belirteyim, bugünkü ankara konya istanbul değil, insanı insan yapan yerden bahsediyorum) fikri, düşüncesi, ideolojisi, bilimidir. bugün din, felsefe, bilim, ideloji bunların hepsi medeniyettir.
yani bugün geri kalmış olarak görünen memleketler, ülkeler aslında medenidir ama uygar değildir. çünkü uygarlık tüm dünya'nın ortaya koyduğu düşünce, bilgi, birikimdir. bundan yoksun olan ise uygar değildir.

tek dişi kalmış canavar.

kültür, uygarlık, büyük yerleşim yerleri olarak bilinir.
bir uygarlığın ekonomik seviyesi, kültürü, yaşam şekli, insanları medeniyettir.

bazen saldırı ve savunmadan meydana gelir;

bilindiği üzere insan; ya saldıran, ya da savunmada olan bir hâl üzere çalışan bir varlıktır. saldırganlık; sömürme ve yok etmeye, savunma ise; icad ve keşif yapmaya itmiştir insanı. bu noktada; saldırı tez , savunma antitez , medeniyet ise sentezdir.

bazen aşk ve ihtiyaçlardan meydana gelir;

aşk, manevi bir açlık halidir. hayvani dürtülerin estetize edilmesi, kurallar silsilesi haline gelmesi ise medeniyetin sonucudur. maddi açlık hali ise ihtiyaç olarak adlandırılan kavramdır. hem maddi hem manevi açlığın belirli bir düzende ve kurallar silsilesine bağlanması ise medeniyetin bir başka tezahürüdür.

bazen kalem ve kağıt olmadan, toplum belleğinde yazılı olmayan bir anlaşma olarak meydana gelir;

bu nokta önemlidir. çünkü; hukuk dediğimiz kavram, yazılı olmadan önce toplum belleğinde bir anlaşma olarak var olmuştur.

bazen de medeniyet; mevcut yasaların genişletilmesi üzerine oluşan, ideal toplum olmak için toplumların diyalektiğidir.


yukarıda değindiğimiz hususların açılımı, medeniyet kavramının anlaşılması için önemlidir. çünkü medeniyet; insani kavgaların, yazılı olmayan kurallar bütünüdür. dikkat edilirse medeniyet; doğası gereği kavganın var olduğu coğrafyalarda oluşmuştur.

tarihsel süreçte; kimsenin kimseye ihtiyacının olmadığı coğrafyalarda, veya uğruna savaş verilecek bir şeyin olmadığı toplumlarda medeniyetin gelişmemiş olması, medeniyet kavramının oluşmaması için doğal etkendir. çünkü medeniyet; ihtiyaçların oluşturduğu bir anlaşma metodudur. mutlak varsıllıkta veya mutlak yoksunlukta medeniyet kavramının varlığına ihtiyaç yoktur.

medeniyeti, "tek dişi kalmış canavar" * olarak tanımlamak insanlık tarihinin kavgalarını, toplumsal sınırları yok saymaktır.

enerji üzerinde hakimiyet demektir.

tarım devrimi, en çok ihtiyacımız olan besin enerjisini depolamamamızı sağladı. böylece toplumsal sınıfları ayrıştırıp bilim ve sanata kaynak ayırabildik. besin enerjisi açığı olan diğer türlerden, besin enerjisi fazlası olan türlere evrildik.

hayvanların evcileştirilmesi basit iş enerjisi için aynını sağladı. zaten amerika halklarının, tüm coğrafi şartların uygun olmasına rağmen yüksek medeniyet kuramamış olmasının nedeni oradaki yüke uygun memeli sürü hayvanlarının evcilleştirilebilir türler olmamasıdır. en fazla lama var, o da yüke gelmiyor. yine de buna ve köpeğe erişimi olanlar piramit kültürleri geliştirebilmiş.

son olarak, sanayi devrimi ile beraber doğayı büyük ölçekte manüple edebilecek seviyede enerji kontrolüne eriştik ve günümüz medeniyeti doğdu.

مدنية

arapça kökenli bir sözcük. şehirlilik manasına gelir. türkçe karşılığı: uygarlık.

günden güne uzaklaşıyoruz medeniyetten. başımıza yıkılacak bir olgu.

medeniyeti ayakta tutan şey ahlaktır. empatidir. tekâmüldür. gel gelelim bu mefhumların hiçbiri geçer akçe değil artık. küstahlık, hamervahlık, tekdüzelik kol geziyor. günden güne teknoloji gelişiyor, insan ilkelleşiyor.