türk dünyası anlatıları ve inançlarında en çok bilinen ve kendisine balkan, doğu avrupa ve rus halk bilgisinde de yer bulmuş vampir tipi. türkiye türkçesinde ve diğer türk lehçelerinde günlük hayatta da kullanılan bir kelime olmanın yanında çeşitli fonetik farklarla mevcut olan obur kelimesi bir vampir tipinin adıdır. farklı türk boylarında çeşitli fonetik değişikliklerle birlikte obur, hobur, ubır, upır, uvar, uvır, veber şekillerinde bilinen ve kullanılan bu kelime türk kültürü için ortak bir vampir tasavvurunun adıdır. türk dünyası anlatılarında, özellikle orta asya bölgesinde kazak, kırgız, özbek ve uygur sahası anlatılarında sıklıkla görülen bir tür dev veya cadı tipidir. bu varlık yalmavuz adıyla farklı şekilleriyle de anıldığı gibi mıstan kempir veya mite gibi farklı ada sahip fakat benzer özellikleri gösteren dev veya cadı tipleriyle de karşılanabilir. eset süleyman “altay kültür dairesinde yalmavuz tipi” adlı çalışmasında bu dev tipiyle ilgili detaylı bilgi verir. onun verdiği bilgiye göre uygurlar arasında yalmavuz, özbeklerde yalmağız adıyla bilinen bu varlığın ismi eski türkçede cin anlamına gelen yel kelimesi ve boynuz anlamına gelen müngüz kelimesinin birleşmesinden oluşmuştur. yalmavuz genellikle yedi adet olmak üzere çok başlı, yarı insan yarı hayvan karışımı melez, garip, insan gibi davranan, konuşan, düşünen, kurnaz, insanları kandıran, ak saçlı bir nine kılığında görünüp vahşiliğini saklayan korkunç bir varlıktır. insan etiyle beslenen yalmavuz onları canlı canlı yer veya kanlarını emer. birden fazla ruha sahip olup, ruhlarını nesnelerde saklayabilir. kan emmek en tipik özelliklerinden biridir. osmanlı tarihi metinlerinde vampirler: konuyla ilgili önemli çalışmalar yapmış olan giovanni scognamillo, bu hususla ilgili önemli bir noktaya parmak basarak vampirlerin 19. yüzyıl öncesinde kurgusal bir malzemeden ziyade, adli vakaların, inceleme ve araştırmaların, dinsel tartışmaların, engizisyon mahkemeleri’nde kullanılan el kitaplarının ortak ve o dönemlerde inanılan konusu olduğunu söyler. nitekim batı dillerinin “vampir” kelimesini aldıkları “upir” (upyr) tabiri de ilk olarak xı. yüzyılda bir pagan inanış’ olarak eski rusça veya eski doğu slavcası ile yazılmış aziz grigoriy’in lafzı adlı paganlık karşıtı dinsel metinde geçmektedir. osmanlı dönemine ait bazı tarihi metinlerde de hortlak-cadı tabiri kullanılarak vampir inanışından bahsedilmektedir. bahsi geçen vakaların vampir başlığı altında değerlendirilemeyeceği yönünde bir söylem varsa da, hortlak ve cadı tabirinin vampirle bağdaştırılması, çalışmanın ilerleyen safhalarında görülecek osmanlı kaynakları haricinde bazı batı kaynaklarında bile söz konusudur. hatta konuyla alakalı bağlantıların fazlasıyla vurgulandığı görülmektedir. devlet-i aliyye’nin meşhur şeyhülislamlarından ebusuud efendi’nin ilk duyanı hayli şaşırtan, içeriğinde geçen “vampir kazıklama” bahsi ile okurken pek çok açıdan gotik dönemin romanlarını ve sinemanın korku klasiklerini anımsatan fetvaları olarak bilinen bu kaynak, kendisinden sonraki dönemlerde de doğrudan ve dolaylı atıflarda bir döneme değin güncelliğini korumuştur. bu nedenle osmanlı döneminde hortlak-cadı hadiselerinde hem inancın belli unsurlarını belirtmesi, hem de sıklıkla atıfta bulunulması nedeniyle xvı. yüzyıl osmanlı şeyhülislamlarından mehmed ebusuud efendi’nin hortlaklarla ilgili fetvalarının ayrı bir yeri vardır. evliya çelebi’nin uyuzları, oburları; günümüz türkiye türkçesi’ne göre daha sadeleştirilmiş hali için seyit ali kahraman’ın hazırladığı: “günümüz türkçesiyle evliya çelebi seyahatnamesi adlı çalışmanın 7. cildine bakılabilir. özetle evliya çelebi 1076 şevval ayının yirminci gecesinde pedsi köyü’nde iken abaza sihirbazları ile çerkez sihirbazları gökyüzünde cenk ederler. bu sihirbazlar çeşitli nesnelerin üzerine binmiş vaziyette gökyüzünde dövüşürler. sabah olup horozlar ötünce sihirbazlar kaybolur ve evliya çelebi ile yanındakiler yerde çeşitli eşya kırıkları, hayvan leşleri düştüğünü görürler. bunun dışında evliya çelebi o bölgede inanılan uvuz (obur) inanışı hakkında bilgiler verir, karadeniz havzasında gelişmiş bir motifin yayılma alanına işaret eder. burada hatırlatmalı ki obur tabirinin hortlak ve cadı anlamında rize yöresinde de kullanıldığına dair bulgular vardır.

kaynak: türk kültüründe vampirler oburlar, yalmavuzlar ve diğerleri.
devamını gör...
obur kelimesi tdk'ya göre, doymayan ve gereğinden fazla yemek tüketen anlamında kullanılıyormuş. kilolu olmak ile ilgili değil yani. iştahlı olmak ile ilgili bir durum.

konuya bir şiir ile örnek verelim.


obur

bir gün evde yalnız kaldım, yavaşça mutfağa daldım,
bir elimde kaşık çatal, bir elime de bıçak aldım.

hazırlandım ben savaşa, dayanamadım tatlı aşa,
anlarsınız siz de bunu, oburluk gelince başa.

raf üzerindeki koca tepsi,
bu mu yemeklerin hepsi?
gözüm doymaz ki bunlarla, daha ne var, ne yok ara.

köfteler mis gibi koktu,
savaş vakti geldi dedim,
hemen on beş tane yedim.

darılmasınlar diyerek, dolmalardan da yiyerek,
böreklere de bir göz attım, on tane de bundan tattım.

raf üstündeki tepsiye, yanaşarak bidüziye,
atıştırdım baklavayı, unuttum sayı mayı…

susuzluktan içim yandı, baklavalar pek yamandı,
suyu içtim yudum yudum, kendimde başkalık duydum.

baktım hayli ağırlaştım, belki yüz kiloyu aştım,
mutfak kapısını çekip, yemeklerden uzaklaştım…

çok geçmedi annem geldi, ” kahvaltı yaptın mı? ” dedi.
” yaptım, anneciğim” dedim, ” biraz şundan, bundan yedim” .

dedim ama, midem berbat, hiç kalmadı ağzımda tat,
gözlerim kararıyordu, yatacak yer arıyordu.

fakat annem işi sezdi,
birkaç dakika böyle geçti,
birer birer hep anlattım, sonra dizlerine yattım.

üç gün evde perhiz yaptım, güzelce dersimi aldım,
börek, tatlı yiyemedim,
okula da gidemedim..

lâtif öktem
devamını gör...

bu başlığa tanım girmek için olabilirsiniz.

zaten üye iseniz giriş yapabilirsiniz.

"obur" ile benzer başlıklar

normal sözlük'ü kullanarak 3. parti dahil tarayıcı çerezlerinin kullanımına izin vermektesiniz. Daha detaylı bilgi için çerez ve gizlilik politikamıza bakabilirsiniz.

online yazar listesini görmek için lütfen giriş yapın.
zaman tüneli köftehor rehberi portakal normal radyo kütüphane kulüpler renk modu online yazarlar puan tablosu yönetim kadrosu istatistikler iletişim