osmanlı’da feminizm

tanzimat fermanıyla temelleri atılıp ıı. meşrutiyet ile yükselen, cemiyet ve dergiler vasıtasıyla örgütlü hale gelen osmanlı fikir hareketlerinden bir tanesi. her ne kadar üst tabakaya ait bir hareket olarak görünse de, yasal tek eşlilik ve kadınların boşanma hakkıyla ilgili kazanımları yönünden başarılı bir harekettir.

17. yüzyılın sonunda çok hafif çıkmaya başladığı iddialarına karşın asıl savunulagelen görüş 18. yy'da başlayıp 19. yy'da hat safhaya çıktığıdır.
ilk olarak kurulan vakıf ve cemiyetlerde etki gösterirken daha sonra yazılan dergilere romanlara yansımıştır.
dönemin erkekleri tarafından da desteklenen bu düşün sistemi; jön türkler başta olmak üzere, kendine destekçi bulmuş ancak barış içinde hareket edilmiş, sadece görüşlerini anlatmak ve daha çok bireye ulaşma amacı güdülmüştür.
ilk temsilcilerinden olarak, halide edip adıvar'ı da gösterebiliriz.
osmanlı'da feminist olarak kurulan ilk cemiyet ise; "teali-i nisvan cemiyeti" yani "kadınların durumunu yükseltme derneği"dir.

kanaatimce, avrupa'dan farklı olarak, erkekler tarafından da destekleniyor oluşu, cumhuriyet ile birlikte türk kadınına seçme seçilme haklarının verilmesinde ülkece, dünya üzerinde ilk olmamızı sağlamıştır.

bir başka önemli nokta da, kültürel olarak türk halkında kadının avrupa ülkelerindeki gibi hor ve hakir görülme durumunun olmaması, geçmişten günümüze kadar kadın erkek eş değil tamamlayıcı olarak görülmesi, kadının aşağı görülmesinin toplumca hoş görülmemesinin de etkisi olmuştur. nitekim osmanlı devletinin kuruluşunda etkili olan bacıyan-ı rum'un, kurtuluş savaşında büyük yararlık gösteren nene hatun, kara fatma ve daha adı bilinmeyen yüzlerce kadının varlığı türk milleti için yabancı değildi. ki bu halk, göç ederek köklerinden kopup gelmedi: ne tomris'ler unutuldu ne terken sultanlar ne de hakan olmadığında kurultaya başkanlık eden hakanın eşi... dolayısıyla osmanlı'da feminizm hareketi, avrupa, amerika ve hatta çağının da ilerisinde bir hareket, hareketsiz görünen bir atılım olarak seyretmiştir.

civelek taburunda mı başlamış..! haremde mi, cariye pazarında mı...