piaget'in bilişsel gelişim kuramı

piaget bilişsel gelişimi 4'e ayırmıştır. duyusal motor dönemi,işlem öncesi dönem,somut işlemler dönemi ve soyut işlemler dönemi. ınsandan insana bu dönemlerin özellikleri değişebilir ama herkesin sırayla dönem atlamadan dönemleri yaşadığını söyler bu kuram. tabii bu dönemler çocuğun genel sağlık durumuyla çok ilişkilidir.

1-)duyusal motor (0-2 yaş): çocuk bu dönem de kendini dış dünyadan ayırt etmeye başlar. dış dünyayı motor davranışlarla refleks şeklinde öğrenir. deneme-yanılma şeklindedir. nesnenin devamlılığını kazanmayla refleksten bilinçli davranışa geçildiğini söyler piaget. nesnenin devamlılığını kazanmak da çocuğun somut duyularıyla algılayamadığı nesnenin aslında yok olmadığını anlamasıdır.

2-)işlem öncesi dönem(2-7): piaget bu dönemi ikiye ayırır. sembolik düşünme ve sezgisel düşünme şeklinde.
sembolik düşünme döneminde gerçekte mevcut olmayan herhangi bir şeyi kelimelerle,sembollerle ifade edebilmeyi veya o şeyi zihinde canlandırabilmeyi öğrenirler. mesela sembolik oyunlar oynarlar, bir çocuğu at olarak hayal edip oyun oynabilerler örneğin. bu dönem egosantrik düşünce görülür yani 'ben' merkezli. bu dönemin özellikleri arasında toplu monolog,animizm,paralel oyun gibi özellikler de vardır.
paralel oyun:bir arada oyun oynuyormuş gibi gözüken çocukların aslında her birinin kendi başına kendi oyununu oynaması.
toplu monolog:çocuklar birbirleriyle konuluyor gibi gözükse de aslında herkes birbirini dinlemeden kendi kendine konuşur :)
animizm:çocuk cansız varlıkları da canlı sanar.

sezgisel düşünme,çocuğun herhangi bir şeyi kavramaya çalışırken akla mantığa uygun olmayacak bir şekilde kavramasıdır.sezgisel düşünme döneminde ben merkezlilik azalır. çocuk fikirlerini düzgün uzun cümlelerle ifade edebilmeye başlar. bu dönemde kişi değişmezliğini de anlamaya başlarlar. yani bir kişinin dış görünümü değiştinde onun aynı kişi olarak kaldığını anlar. sezgisel düşünme döneminin karakteristik özelliklerinden birisi de tersine çevirememedir. örneğin zeynep'in kardeşi ali. ali'nin kardeşi kim? :)

3-)somut işlemler dönemi(7-11):bu dönem de çocuğun rasyonel düşünme yeteneğinde gelişme görülür. tersine çevirebilmeyi öğrenir. ali'nin kardeşi zeynep :) korunum kazanma bu dönemde görülür. korunum kazanma da mesela bir miktar suyu daha dar bir kaba koyduğumuzda daha fazla yükseklikte gözükse de suyun miktarının değişmediğini anlamasıdır. sırasıyla sayı,hacim ve ağırlık korunumunu kazanır çocuklar. bu dönemde ben merkezlilik daha da azalır. çocuk somut yollarla problem çözmeyi de öğrenir.

4-)soyut işlemler dönemi(11+ yaş): çocuk soyut düşünme yeteneği kazanmaya başlar. değerlerini ve inancını düşünmeye başlar. fikir dünyasıyla ilgilenir. ideolojik,geleceğe yönelik sorunlarla ilgilenmeye başlar. kısaca insanı insan yapan düşünebilme şeklini öğrenmeye başlar.

zamanında ömrümü çürütmüş kuramdır. bunları tartışmak istediğim için hocalarım sinirlenip bırakmakla tehdit ediyorlardı.

sırf bu yüzden dünya üzerindeki üniversite eğitiminin %99'unun anlamsız olduğunu fark edip bırakmaya karar vermiştim.

şu an sorsan aklımda 3-5 parça bilgi kırıntısı vardır, o kadar nefret ettim o dönem bunlardan.

isviçre'li bilim insanı piaget'in çocuklar üzerinde yaptığı bir takım deney ve gözlem sonucu oluşturduğu kuramı, bilişsel gelişimi 3 temel prensibe dayandırmıştır. bunlar adaptasyon. dengeleme ve organizasyondur.
daha detaylı açtığımızda adaptasyon çocuğun bulunduğu çevreye uyum sağlamasıdır ve bu adaptasyon süreci sürekli devam eder. örneğin çocuğun bir ihtiyacı için konumu yada iletişim yöntemi geliştirmesi adaptasyonunun bir sonucudur. istediği bir nesneyi almak için ulaşma veya ebeveyn ile ilişki kurmak için ses çıkarması bu prensibe örnek oluşturabilir. çocukların adapte oluş sürecinde ise 2 yöntem belirlediklerinden bahseder bunlar kendi uydurma ve özümsemedir. kendi uydurma durumunda ki çocuk yeni karşılaştığı nesneyi daha önce ki deneyimlerinde oluşturduğu şemada ki herhangi bir nesne ile eşler ve onların aynı olduğu düşünür. özümsemede ise yeni karşılaştığı nesneyi daha önce karşılaştığı nesneleri nasıl eyleme geçirmişsse aynı şekilde eyleme geçirir. örneğin topu atar daha sonra karşılaştığı yumurtayı da atar.

ikinci prensibi olan dengeleme de ise çocuğun yeni karşılaştığı durumu yada nesneyi ilk karşılaştığı nesne yada durumun şemasına yerleştirir örneğin çocuğun ilk reflekslerin olan emme davranışını kazanmış çocuk yeni şemalar oluşturana kadar karşılaştığı yeni nesneleri emecektir. ancak emdiği nesneleri daha sonra farklı işlevler için kullandığında atma ses çıkarma vs yeni şemalar oluşturacaktır.

üçüncü ve son prensibi olan organizasyonda(örgütleme) birbirinden tamamen farklı olan şemaların birleşmesinden oluşur. örneğin önceden sadece atan çocuk sonraları sallayıp sonra atar bu şekilde iki şemayı birleştirmiş olur. piaget kuramında gelişimin temel amacının adaptasyon olduğunu savunur aynı zamanda gelişimde en önemsediği 2 faktör kalıtım ve çevredir. kuramında kalıtımın etkilerine pek yer vermese de çevresel uyaranların gelişimin en önemli itici gücü olduğunu savunur.

piaget bilişsel gelişimide 4 ana bölümde incelemiştir.
duyu motor dönem (0-2 yaş)
işlem öncesi dönem (2-7 yaş)
somut işlemler dönemi (7-11 yaş)
soyut işlemler dönemi (11 yaş +)

eğitim fakültesi öğrencilerinin ezberlediği kuramdır. piaget işlendiğinde arkasından hemen vygotsky de verilir. piaget kendi çocuklarıyla çalışmıştır. bu özelliği ile tanınır. korunum kavramını ortaya koymuştur. sayı korunumu, hacim korunumu, alan korumu diye gider. bunun yanında animizm, artifikalizm, egosantrizm kavramları ve sınıflandırma hakkında gözlemleri vardır.
bilişsel gelişimin yanında ahlak gelişimi ve oyun gelişimi kuramları da mevcuttur.

gelişim psikolojisinin en baba kuramlarından biridir. biri şey yazmış yaşlar konusunda değiştiğini düşünüyorum. bebeşim zaten herhangi bir kuram bize demez ki 7 yaşı bir gün hadi somut işlemlerdesin sen. kaynaklarda da farklı geçer yaş aralıkları genelde. bir de bu bilişsel gelişim ya mental retarde bir çocuk hep işlem öncesinde kalabilir gibi detaylar vardır.