savaş ya da kaç

korku duyulmasıyla ortaya çıkan temel tepki.

covıd-19 olan gençlerde savaş ya da kaç tepkisi değişiyor.buradan

ilk olarak walter bradford cannon tarafından tanımnlanmıştır. ingilizce olarak fight or flight response ve aynı zamanda akut stres tepkisi olarak da bilinir.

savaş ya da kaç tepkisinin ortaya çıkabilmesi için bir uyarıcı gerekir. aslında basitçe, korku duyabileceğimiz tehlikeli bir durum ile karşılaştığımızda otomatik olarak verdiğimiz fiziksel tepkiyi ifade eder. koşu yaparken ormanın içinden aniden fırlayan bir hayvana karşı tepkimizi düşünebiliriz belki. bu tepki çoğunlukla eski insan atalarının herhangi bir tehdit karşısında sahip olduğu seçenekler ile ilişkilendirilir.

herhangi bir tehlike algılandığında sempatik sinir sistemi aktif hale gelir ve tam olarak bu tepki insanı savaşmak ya da kaçmak arasında bir seçime hazırlar. bu anlamda hayatta kalmaya yönelik evrimsel bir mekanizma olduğunu da söyleyebiliriz. korku belki de hayata tutunabilmek için sahip olunan en iyi özelliklerden biridir. tehlikelerin farkına varma, korkma ve onlardan kurtulabilme yetisi insan ve doğru şeylerden korkan hayvanlar için canlılığın devamı için önemli olmuştur.

tehlikeli bir anda bu tepki ortaya çıkarken birçok farklı fiziksel reaksiyona sebep olabilir. kaslar sanki bir an önce hareket etmeye hazır bir şekilde gerilebilir. kalp atışı ve solunum hızı artar. gözbebekleri daha fazla ışığın girmesi için genişler. aslında tüm bunlar korkan bir insanın resmi gibidir. korktuğumuzda ya da şok etkisi altında neden ağzımızı açtığımız da bununla ilişkilidir. yine benzer sebeplerden, örneğin hızlı alıp verilen nefesin kontrolünü sağlamak için gelişen bir refleks olarak, korktuğumuzda açılan ağzımızı elimizle kapatmamız da bununla bağlantılıdır.

otomatik olarak gerçekleşen savaş ya da kaç tepkisi her zaman doğru şekilde ortaya çıkmaz. ama yine de tehlikenin farkına varamayan ve korkmayan daha güçsüz canlılar gibi daha güçlü canlılara yem olmaktansa, kendi gölgesinden bile korkup saklanacak yer arayan canlılar olmak her zaman daha iyidir. bu bakımdan aynı pareidolia etkisinde olduğu gibi, ışık ve gölge cisimlerini insan yüzü olarak algılayıp yanılgıya düşmek nasıl insanı tehditlere karşı koruyucu olarak gelişmiş bir özellik ise bu tepki de böyle düşünülebilir.

korku duygusunun amigdalaya ulaştıktan sonra vücuda sunduğu iki seçenek. o an vücudumuzda meydana gelen değişimler çok ilginç geliyor bana. kalp daha hızlı atmaya başlıyor. midemizin kasıldığını, üşüdüğümüzü hissediyoruz. neden? çünkü kanımız o an için daha az önemli organlardan çekilip koşmaya hazırlanan bacaklarımıza yoğunlaşıyormuş. vay arkadaş.

ben en çok donup kalma olayını merak ediyordum çünkü bazı durumlarda yaşıyorum bunu. tehlike karşısında donup kalmaya "amigdala gaspı" deniyormuş ve o an stres baş edemeyeceğimiz boyutta olduğu için duygularımız sinir sistemimizi ele geçiriyormuş. yani şarkıda "duygularıma esir oluyorum seni görünce" dedikleri böyle bir şey de olabilir.

bilimsel bir şeylerden arkadaş ortamında 5 kişinin sadece 2'sinin dinlediği şekilde bahsettiğim için özür dilerim. öğrenince sabredemiyor hemen sizinle de paylaşmak istiyorum. resmen yuvadaki yavrularına solucan taşıyan anne kuş gibi.. gidiyorum.