1.
14.yy sonlarında ve 15.yy başlarında yaşamış hurufi türk divan şairidir.
azerbaycan türkçesi ile yazar gazellerini. hacı bayram-ı veli ile tanışmak üzere ankara’ya gelmiş, hurufilik düşüncelerinden ötürü huzura kabul edilmemiştir. halep’e giderek ömrünü orada tamamlamış bir çok devlet adamı fikirlerinden etkilenmiştir.
en ünlü gazeli (bkz: sığmazam)’dır.
azerbaycan türkçesi ile yazar gazellerini. hacı bayram-ı veli ile tanışmak üzere ankara’ya gelmiş, hurufilik düşüncelerinden ötürü huzura kabul edilmemiştir. halep’e giderek ömrünü orada tamamlamış bir çok devlet adamı fikirlerinden etkilenmiştir.
en ünlü gazeli (bkz: sığmazam)’dır.
devamını gör...
2.
seyyid nesimi ye göre, iyi/kötü insan yoktur. kamil/cahil insan vardır.
çünkü nesimi; insanın, allah tan bir parça olduğunu, iyilik ve kötülüğün allah tan kaynaklanan olgular olmadığı tezini savunur. kemalat mertebesini; bu duruma vakıf olmak olarak, cehalet mertebesini ise; bu duruma vakıf olmamak olarak yorumlar.
bektaşilikte 7 ulu ozandan biridir.
çünkü nesimi; insanın, allah tan bir parça olduğunu, iyilik ve kötülüğün allah tan kaynaklanan olgular olmadığı tezini savunur. kemalat mertebesini; bu duruma vakıf olmak olarak, cehalet mertebesini ise; bu duruma vakıf olmamak olarak yorumlar.
bektaşilikte 7 ulu ozandan biridir.
devamını gör...
3.
istiklal mahkemelerinde yargılanıp asılan mukaddes insan.
devamını gör...
4.
halk arasında seyyid nesimi olarak bilinir ancak tam adı: "seyyid ali imadeddin nesimî'dir. nesimi mahlasıdır.
seyyid nesimi, 14.yüzyıl türk edebiyatı şairi olarak bilinir. nesimi hakkında ortaya atılan rivayetler bir hayli karmaşık ve çelişkilidir yani doğruluğundan emin olunan bir bilgi yok ancak nesimi'nin kişisel hayatına dair çoğu bilgi başka şairlerin tezkirelerinden faydalanılarak ortaya konulmuştur.
nesimi hakkındaki bütün tutarsızlıklara karşın herkesçe bilinen yaygın bir hadise vardır: nesimi'nin yüzülen derisi.
kolay kolay bilgi içerikli tanım girmesini seven buna nazaran başaran bir yazar değilim ancak ilgimi çeken bu konu hakkında birkaç kelam etmek istedim. daha lise yıllarında edebiyat hocam anlatırken ilgimi çekmiş bir şair idi, seyyid nesimi. mahlası (diğer iki nesimi de dahil ol.ak üzere) birçok komik diyaloğa konu olmuştur.
onun dışında kendisine "seyyid," denilmesinin sebebi ise peygamber soyundan geldiğine inanıldığından halk nezdinde seyyid nesimi olarak anılıyormuş.
kendisinin iki farklı dilde oluşturduğu divanı vardır. (türkçe ve farsça) daha çok lirik tarzda şiirleri ile bilinen nesimi, divan edebiyatının yunus emresi olarak da anılmaktadır.
nesimi'nin o zamanlarda bağlı olduğu bir akım vardı bu akım: hurifilik akımı. hurufilik akımını özetleyecek olursak, insan yüzünün şekillerinden yola çıkılarak arap harfleri ve sayılarla bağdaştırılıp kadera ait varsayımları bulmayı amaç edinmiş bir tarikat bir akım bir inanç şekli olarak tanımlayabiliriz.
işte seyyid nesimi de bu akımın zamanla önemli öncüleri haline gelmiştir. benim merakla değinmek istediğim kısım derisinin süzülüş hikayesi ancak öncesinde değinmem gereken bu noktalar vardı.
hurufilik akımında öncü düşünceleriyle âdeta insanları ikileme düşürmüştür. bir kesim onu övgülere dizerken bir kesim "zındık," gibi sıfatlarla yoğun eleştirilere tabii tutmuştur. işte sorunun büyük kısmı burada başlıyor çünkü nesimi korkusuzca paylaştığı fikirleriyle ürkünç bir dikkati üzerinde topluyor ve gel zaman git zaman hakkında derisinin yüzüleceğine dair fetva verilmesine sebep oluyor.
eh, takdir edersiniz ki bu fetvanın verilişi birdenbire ortaya çıkan bir durum değil. bazı kaynaklarda nesimi'ye çok taviz gösterildiği bile söyleniyor. (bunun sebebi, peygamber soyundan geldiğine inanıldığından olabilir ki ayrıca kısa sürede ün kazanabilmesi de buna dayanıyor.)
buna sebep olan meşhur sözünü söylemeden olmaz. nesimi, "allah'ın zuhur ettiği yer insanın yüzüydü. yani bir nevi insan yüzü allah'ın yansımasıydı, aynasıydı." diyerek devrin ileri gelenleri başta olmak üzere çoğunluğun tepkisini böyle üzerine çekmiş ve derisinin yüzülmesine sebep olmuştur. fetva verildikten sonra halkın gözleri önünde derisinin süzüldüğü rivayet edilir.
bir başka rivayete göreyse derisi süzüldükten sonra nesimi, ayağa kalkıp derisini bir torba gibi sırtına koyarak onu izleyenlerin arasından yürüyüp gitmiştir. kimse nesimi'nin ne yaptığını nereye gittiğini bilemedi bir daha ancak halep'in on iki kapısında bekleyen on iki kapıcı da kendi kapısından geçtiğini iddia etmişler. bu iddialar yüzyıllar boyu söylenegelen başka bir rivayeti doğurmuştur. şöyle ki; nesimi'nin on iki kapıdan aynı anda çıkıp sırlara erdiği söylenir.
bir diğer müthiş ayrıntıysa devrin müftüsü, nesimi'nin derisi süzülürken böbürlenerek "bu öyle bir kafirdir ki kazara pis kanı insanın bir uzvuna temas ederse orayı kesmek lazım gelir" diyerek nesimi'yi lanetlemiştir. ne hikmetse tam o sırada müftü'nün şehdadet parmağına nesimi'nin kanı sıçramıştır. bunun üzerine müftü bu durumu geçiştirip sadece parmağını yıkamakla kalmıştır. nesimi'nin bu olaya dair şu dizeleri bilinir.
"zahida bir parmağın kessen dönüp haktan kaçar
gör bu miskin aşığı serpa sayarlar ağlamaz."
nesimi'nin bu hikayesini bana şu hz.isa'nın recm edilmek istenilen kadın olayında "ilk taşı günahsız olanınız atsın," diye anlatılan meşhur efsanesine benzettim. en azından tema bakımından ilişkilendirilebilir ki bence ilginç ve dikkat çekici bir şair ve hadise.
nesimi'nin bu öyküsü, insanın vazgeçmediği âdeta bir savaş verdiği düşünceleri uğruna çekilen muazzam bir direniş öyküsüdür benim gözümde.
bir nesimi olmak kolay değil.
seyyid nesimi, 14.yüzyıl türk edebiyatı şairi olarak bilinir. nesimi hakkında ortaya atılan rivayetler bir hayli karmaşık ve çelişkilidir yani doğruluğundan emin olunan bir bilgi yok ancak nesimi'nin kişisel hayatına dair çoğu bilgi başka şairlerin tezkirelerinden faydalanılarak ortaya konulmuştur.
nesimi hakkındaki bütün tutarsızlıklara karşın herkesçe bilinen yaygın bir hadise vardır: nesimi'nin yüzülen derisi.
kolay kolay bilgi içerikli tanım girmesini seven buna nazaran başaran bir yazar değilim ancak ilgimi çeken bu konu hakkında birkaç kelam etmek istedim. daha lise yıllarında edebiyat hocam anlatırken ilgimi çekmiş bir şair idi, seyyid nesimi. mahlası (diğer iki nesimi de dahil ol.ak üzere) birçok komik diyaloğa konu olmuştur.
onun dışında kendisine "seyyid," denilmesinin sebebi ise peygamber soyundan geldiğine inanıldığından halk nezdinde seyyid nesimi olarak anılıyormuş.
kendisinin iki farklı dilde oluşturduğu divanı vardır. (türkçe ve farsça) daha çok lirik tarzda şiirleri ile bilinen nesimi, divan edebiyatının yunus emresi olarak da anılmaktadır.
nesimi'nin o zamanlarda bağlı olduğu bir akım vardı bu akım: hurifilik akımı. hurufilik akımını özetleyecek olursak, insan yüzünün şekillerinden yola çıkılarak arap harfleri ve sayılarla bağdaştırılıp kadera ait varsayımları bulmayı amaç edinmiş bir tarikat bir akım bir inanç şekli olarak tanımlayabiliriz.
işte seyyid nesimi de bu akımın zamanla önemli öncüleri haline gelmiştir. benim merakla değinmek istediğim kısım derisinin süzülüş hikayesi ancak öncesinde değinmem gereken bu noktalar vardı.
hurufilik akımında öncü düşünceleriyle âdeta insanları ikileme düşürmüştür. bir kesim onu övgülere dizerken bir kesim "zındık," gibi sıfatlarla yoğun eleştirilere tabii tutmuştur. işte sorunun büyük kısmı burada başlıyor çünkü nesimi korkusuzca paylaştığı fikirleriyle ürkünç bir dikkati üzerinde topluyor ve gel zaman git zaman hakkında derisinin yüzüleceğine dair fetva verilmesine sebep oluyor.
eh, takdir edersiniz ki bu fetvanın verilişi birdenbire ortaya çıkan bir durum değil. bazı kaynaklarda nesimi'ye çok taviz gösterildiği bile söyleniyor. (bunun sebebi, peygamber soyundan geldiğine inanıldığından olabilir ki ayrıca kısa sürede ün kazanabilmesi de buna dayanıyor.)
buna sebep olan meşhur sözünü söylemeden olmaz. nesimi, "allah'ın zuhur ettiği yer insanın yüzüydü. yani bir nevi insan yüzü allah'ın yansımasıydı, aynasıydı." diyerek devrin ileri gelenleri başta olmak üzere çoğunluğun tepkisini böyle üzerine çekmiş ve derisinin yüzülmesine sebep olmuştur. fetva verildikten sonra halkın gözleri önünde derisinin süzüldüğü rivayet edilir.
bir başka rivayete göreyse derisi süzüldükten sonra nesimi, ayağa kalkıp derisini bir torba gibi sırtına koyarak onu izleyenlerin arasından yürüyüp gitmiştir. kimse nesimi'nin ne yaptığını nereye gittiğini bilemedi bir daha ancak halep'in on iki kapısında bekleyen on iki kapıcı da kendi kapısından geçtiğini iddia etmişler. bu iddialar yüzyıllar boyu söylenegelen başka bir rivayeti doğurmuştur. şöyle ki; nesimi'nin on iki kapıdan aynı anda çıkıp sırlara erdiği söylenir.
bir diğer müthiş ayrıntıysa devrin müftüsü, nesimi'nin derisi süzülürken böbürlenerek "bu öyle bir kafirdir ki kazara pis kanı insanın bir uzvuna temas ederse orayı kesmek lazım gelir" diyerek nesimi'yi lanetlemiştir. ne hikmetse tam o sırada müftü'nün şehdadet parmağına nesimi'nin kanı sıçramıştır. bunun üzerine müftü bu durumu geçiştirip sadece parmağını yıkamakla kalmıştır. nesimi'nin bu olaya dair şu dizeleri bilinir.
"zahida bir parmağın kessen dönüp haktan kaçar
gör bu miskin aşığı serpa sayarlar ağlamaz."
nesimi'nin bu hikayesini bana şu hz.isa'nın recm edilmek istenilen kadın olayında "ilk taşı günahsız olanınız atsın," diye anlatılan meşhur efsanesine benzettim. en azından tema bakımından ilişkilendirilebilir ki bence ilginç ve dikkat çekici bir şair ve hadise.
nesimi'nin bu öyküsü, insanın vazgeçmediği âdeta bir savaş verdiği düşünceleri uğruna çekilen muazzam bir direniş öyküsüdür benim gözümde.
bir nesimi olmak kolay değil.
devamını gör...
5.
seyyid ismi, nesimi'ye uygun görülendir. uygun bulduğudur ki okumuştur, yazar ki okutur, inananmıştır ki, inandırır, eski yenide başka desen ve deyişle can bulur. zamana rağmen ona yakılan matemin dumanı tüter, havada kalır. şiire varlığını veren, kalanlara yüzyıllar sonra bile kelimesinin ciğeri varmışcasına hızlı hızlı nefes alıp verdiğini duyurur. şiirin benlikten, bizliğe çabucak geçtiği, inancı sırtında taşıyan en saf hallerinden biriyle fısıltıdan güçlü söylemlere dönüşüp, hafızayı meşgul, kimi rahatsız ettiği zamanlarda, bu adam azeri toprağını, halep'i, şirvan'ı arasında bırakıp bursa'ya varır. hayat hayale tekrarlanır, bir kelimeye ulaştıran izlekteymiş gibi takip eder. varılan tepe, rüzgarla yok olmadan bir hikaye bağışlar. hayalinde binlerce yılın sözü ve aynı çorak tepe durmaktayız, rüzgar alana dek o da.
devamını gör...