thales

iyonya okulu'nun kurucusu, matematikçi, astronom ve filozoftur. felsefenin kurucusu olarak kabul edilir. m.ö 7. yüzyılda doğmuştur. anadolu'nun batı kıyılarındaki milet şehrinde yaşamıştır.

thales, ana madde olarak suyu ileri sürmüştür. dünya'nın bir tepsi gibi olduğunu ve su tarafından taşındığını söylemiştir. insanlar; depremleri, dünya'yı taşıyan suyun hareket etmesine bağlamışlardır. thales, güneş tutulmasını önceden hesaplamıştır. bu, ona büyük bir saygınlık kazandırmıştır.

ticaretle uğraşmasından dolayı mısır'da bulunmuştur. mısır'da piramidin gölgesinden faydalanarak piramidin yüksekliğini bulmuştur. mısırlılardan öğrendiği geometriyi yunanlara tanıtmıştır. bulduğu bazı geometri teoremleri şunlardır:
-çap çemberi iki eşit parçaya böler.
-bir ikizkenar üçgenin taban açıları birbirine eşittir.
-birbirini kesen iki doğrunun oluşturduğu ters açılar birbirine eşittir.
-köşesi çember üzerinde olan ve çapı gören açı, dik açıdır.
-tabanı ve buna komşu iki açısı verilen üçgen çizilebilir.

kendisi zeytin presleri üretmiş ve hasat vakti zeytincilere kiralarmış. bu felsefecilerin alayı yolundadır gençler. bakmayın öyle entel dantel şekillerine. hiişştt etiiiikk, kaoosssss.

ilk maddenin su olduğunu iddaa eden doğa filozofudur.

beşiktaş'ta meşhur bir cafe. severek bira içmeye gidilir.

kendisiyle aynı toprakların çocuğuyuz. 3000 yıldır bu toprakların çocukları zeytin işi yapıp geçimini sağlıyor. o gün olduğu gibi bugün de birileri çıkıp zeytinle karnımızı doyurduğumuz için bizi etik olmamakla suçluyor..

thales (mö 640-550) ilk filozof ve geometrinin kurucusu olarak bilinir.
öğrencileri, anaksimens ve anaksimandros ile birlikte miletos okulu (iyonya okulu) temsilcilerindendir.

aristoteles(mö 384-322) ile karıştıranlar olabilir. aristo, ünlü metafizik kitabının başında ilk folozof olarak thales'i işaret eder.

grek düşüncesindeki yedi bilgeden bir tanesidir. ay- güneş tutulmasını, piramitlerin uzunluğunu, gemilerin ratasını bilme gibi meziyetleri de vardır.

annesi onu (thales'i) evlenmeye zorlandığında 'daha zamanı değil 'demiş. yaşı ilerleyip annesi gene sıkıştırınca 'artık zamanı değil' demiş.

ünlü filozofların yaşamları ve öğretileri / diogenes laertios.
sayfa 23 - yapı kredi yayınları

antik dünyanın 7 bilgesinden biri olan filozof, i.ö. 624-548 yılları arasında yaşamıştır.. lidyalılar ile persler arasındaki kızılırmak savaşı esnasında; i.ö. 28 mayıs 585’deki güneş tutulmasını önceden hesaplamıştır. taraflara, savaşırlarsa günün
kararacağını söyleyerek, kazandığı saygınlık sayesinde savaşı durdurduğu söylenir.

sokrates'in anlatımına göre thales bir gün gece dışarda yürürken yıldızları inceliyormuş. bu şekilde yukarıya bakarak yürümeye devam ederken bir kuyuya düşmüş. bir kadın da thales'e "gökyüzünde olup biteni bilmeye çalışıyorsun ama daha ayağının dibini göremiyorsun" diyerek onunla alay etmiş.

thales, milattan önce 7. yüzyılda yaşamış bir filozoftur. thales aydın ili çevresinde olan miletos okulunun kurucusudur. ve tarihte ilk filozof olarak bilinir. kendisi filozof, matematikçi, denizci ve tüccardır. matematik, astronomi, ticaret ve geometri üzerine çalışmalar yapmıştır.

yukarıda özet olarak bir çok özelliğin bahsettim. bahsetmediğim thalesin arke nedir sorusuna verdiği cevaptır. bunu uzun bir şekilde aşağıda anlatacağım. kısaca söylemek gerekirse thales arkhe nedir* sorusuna "su" cevabını vermiştir.

thales, yunan filozofu olan sokrates öncesi filozofların ilkidir. miletos okulunun kurucusu olduğundan bahsetmiştim. bu okuldan çıkan 3 önemli filozof daha vardır. bunlar thalesin öğrencisi olan anaksimandros, ve anaksimandros'un öğrencisi olan anaksimenes'dir. bu iki filozofun ise arkhe problemine farklı cevapları vardır.

thales neden ilk filozof olarak biliniyor. bunu basitçe şöyle anlatabilirim. yazıyı ilk bulan uygarlık hangisiydi. evet sümerlerdi. peki başka uygarlıklar yazıyı bulmamış mıydı. belki diğer kıtalarda kilometrelerce uzaktaki diğer uygarlıklar da yazıyla ilgili gelişmeler yapmıştı. ama bizim en eski bulduğumuz yazı sümerlere ait olduğu için yazıyı bulan uygarlığın sümerler olduğunu biliyoruz.* thalesin ilk filozof olarak seçilmesi de böyledir. thalesten daha eski felsefik kaynakları bulamadığımız için en eski felsefik görüşe sahip olan kişiyi yani thalesi ilk filozof olarak kabul ediyoruz.

thales döneminde bulunan diğer bilginlere göre çok farklıydı. thalesi farklı yapan ise felsefik soruları doğayı inceleyerek cevaplamaya çalışmasıydı. hatta şöyle anlatılır. thales bir gün yolda yürürken kuyuya düşmüş. bir köle kadın thalese "sürekli göklere bakmaktan ayağının altındaki görmüyorsun" diyerek çıkışmış. ne de olsa o dönemdeki bilginler asosyal, dünyayla bağlantısını koparmış sürekli kağıtlara bakmaktan gözlerine karalar inmiş kişiler olarak bilinirdi. ama thales farklıydı.

thales sürekli denizde yolculuk eder mesleği olan ticaret işiyle uğraşırdı. ve gittiği her yerdeki bilgileri öğrenir toplar ve kendi memleketine getirirdi. diğer uygarlıklar bilgileri toplaması uğraş verici ve önemli bir şeydi. yaptığı yolculuklarda mısırdan, babilden ve fenikeden önemli bilgiler elde etmişti. işte bu noktada arkhe problemine geçiş yapmanın zamanı geldiğini düşünüyorum.

thales mısır'a yaptığı yolculuklarda mısır kahinlerinin öğrencisi olmuştu. mısır'daki öğrencilik yıllarında öğrendiği şeylerden birisi mısırlıların dünyayı ve ayı yaratan şeyin güneş olduğuna inanmasıydı. yani mısır uygarlığı güneşi tanrı (yaratıcı) olarak görmekteydi. thales bu bilgiyi kendi süzgecinden geçirerek, güneşin bir yaratıcı olmadığını ve güneşinde dünyayı oluşturan maddelerden oluştuğunu öne sürmüştü. hatta ayda dünyanın maddeleri ile oluşmuştu. thalesin düşünme şekli böyleydi. "kim" yerine "ne" sorusuna odaklanıyordu. dünyayı kim oluşturdu değil dünyayı ne oluşturdu, dünyayı oluşturan madde neydi gibi sorulara odaklanıyordu.

babile yaptığı yolculuklarında öğrendiği şeylerden birisi ise babil halkının dünyayı oluşturanın tiamat ana olduğuna inanmalarıydı. thales sular tanrısı tiamatın dünyayı yaratmadığını düşünüyordu. ama buradan etkilenmiş olmalı ki her şeyi oluşturan maddenin su olduğunu düşünmüştü. çünkü su yaşamın kaynağıydı. su girdiği kabın şeklini alabiliyordu, o zaman her şekle girebilen bir madde dünyadaki her şeyi de oluşturabilirdi. hem su olmayan yerde yaşamda olmazdı. işte bu yüzden thales arkhe problemine su cevabını vermişti. ve daha uygun başka bir madde bulamamıştı.

thales her maddenin sudan oluştuğunu ve maddelerin yoktan var olmadığını, vardan da yok olmadığını söylüyordu. su hem katı hem sıvı hemde gaz halinde bulunabilir. bunu değişim geçirerek yaptığını öne atmıştı.fark ettiyseniz günümüz biliminde hiçbir maddenin yoktan var olmadığı ve vardan yok olmadığı söylenir. felsefe bir şekilde bilimin gelişimine de katkı sağlıyordu.

miletos okulunda yer alan diğer filozoflara gelecek olursak onları uzun uzun anlatmayacağım.* ama kısa bir şekilde arkhe problemine verdiği cevapları söylemek gerekirse; thalesin öğrencisi anaksimandros arkhenin apeiron yani sonsuzluk olduğunu söylemişti. bunun nedeni o zamanlar bilim hızla gelişiyordu ve insanlar yeryüzünü aşıp gökyüzünü öğrenmeye başlamıştı. gökyüzünde sonsuz bir evren vardı. anaksimandros ancak her şeyi oluşturan maddenin sonsuz olacağını düşünmüştü. su olamazdı çünkü suların oluşturduğu denizlerin ve okyanusların bile bir kıyısı, sınırı vardı.

anaksimenes ise hocası anaksimandros'un bile anlatamadığı sonsuzluğu kabul etmemişti. anaksimenes ise arkhenin hava olacağını söylemişti. çünkü hava dünyayı dolduruyordu. bulutlar, yağmur, kar, dolu hepsi havadan oluşuyordu. su buharlaşıp hava oluyordu yine ağaç yanıp duman yani hava oluyordu. anaksimenes hava taneciklerinin birbirine yaklaşarak ve uzaklaşarak diğer maddeleri oluşturduğu söylemişti. o günlerde en küçük taneciğin kum olduğu sanılırdı. anaksimenes kumdan küçük taneciklerin olduğunu sezmiş olmalı.

felsefe tarihçilerinin ilk filozof olarak nitelendirdiği kimsedir. hayati boyunca miletos'da yaşamış olsa da yunan olup olmadığı tartışmalıdır. nietzsche notlarında fenikeli olduğunu iddia eder.
aydının didim ilçesi yakınlarında bulunan miletos döneminin en seçkin ticaret ağlarından birini oluşturmaktadır. nitekim bazı kaynaklarda thales'in tüccar kişiliği ile on plana çıkartılmıştır . aristoteles onun zeytin ezme makineleri ile oldukça kar yaptığını aktarır. tabi bunun yanısıra mısır'ı seyahat etmiş olması muhtemeldir. geometri konularında ortaya attığı fikirler mısırlıların nil nehrinin taşmasına bağlı olarak tarlalarını düzenlediği geometrik kanunlardan kaynaklandığı soylenir.
ıyonya felsefesinin ana sorusu olan arkhe nedir sorusuna su cevabını vermiştir. ona gore her şey sudan meydana gelir ve ona döner. suyu tercih etme nedeni birçok yazar tarafından mitolojik öğretilerin devamını teşkil etmesi nedeniyle eleştirilir. özellikle sümer ve mısır mitolojilerinde suya yüklenen anlamlar thales'in düşüncesi ile benzerdir.
astronomisi oldukça basittir. dünyanın düz olduğunu ve suyun üzerinde yüzdüğünü iddia eder. ılerleyen dönemde bazı aktaricilar depremleri dünyanın üzerinde yüzdüğü suyun gelgitleri nedeniyle meydana geldiğini öne sürdüğünü aktarır. mıknatısların çekim kuvvetini işaret ederek her şeyin tanrılar ile dolu olduğunu iddia eder.
anaksimandros'un hocası oluğu iddia edilir. fakat unutulmamalıdır ki milet okulu kurulu bir akademi gibi hoca öğrenci ilişkisinden çok aynı sorunlar ile ilgilenen aynı yerde yaşayan kimselerin oluşturduğu bir ekoldür, bazen iyonya felsefesi olarak da anılır.

milleti felsefe cart curt diye uyutup zeytinden parayı vuran çakalın tekidir..

celal şengör'ün: "bizim çocuğumuz ya, anadolu'nun kendi çocuğu" diyerek sahiplendiği düşünür. haklıdır.

ara sıra takıldığım beşiktaş'ta kaliteli pubdir.

batı felsefesinin kurucusu olarak kabul edilen iyonyalı filozof.

yazılı bir belgesi günümüze ulaşmamıştır. onun hakkındaki bilgiler, herodot, aristoteles, diogenes laertios gibi düşünürlerin yazdıkları sayesinde elde edilmiştir.

ahmet arslan'a göre mitolojiden felsefeye geçişte, ele alınan problem değil bakış açısı değişmiştir. buradaki ana problem bir başlangıcın olması gerekliğidir. yunan mitolojisine göre başlangıçta khaos vardı. yani yalnızca boşluk. sonra khaostan gaia, tartaros, eros, erebos ve nyks doğudu. thales ise başlangıçta suyun olduğunu düşünüyordu. ona göre her şeyin özünde su vardı. mitoloji bu problemi tanrılarla çözüyor, thales ise tamamen maddi olanı seçiyordu.

onun hakkında anlatılan eğlenceli hikayeler de vardı. örneğin platon theaetetus adlı eserinde thalesin bir gece yıldızları incelerken önünü görmeyip bir kuyuya düştüğünü anlatır.


bunların dışında astronomi, mühendislik, geometri, matematik gibi alanlarla da ilgilenmiştir. söylenene göre milattan önce 585 yılında gerçekleşen güneş tutulmasını tahmin etmiş, piramitlerin uzunluğunu hesaplamış ve çok sayıda geometrik teorem ortaya atmıştır.

doğa felsefecisi. ilk soru olan ''arkhe nedir'' sorusunu bilimsel ve felsefi anlamda sormayı başaran bildiğimiz ilk insan.