ulrike meinhof'tan farah diba'ya mektup
başlık "cordarone" tarafından 04.08.2025 13:41 tarihinde açılmıştır.
1.
ulrike meinhof kızıl ordu fraksiyonu adlı devrimci yeraltı örgütünün federal almanya makamları tarafından hapiste tutukluyken infaz ettiği devrimci kadın.
farah diba'ysa devrik iran şahı rıza pehlevi'nin ikinci karısı. ilk karısı süreyya çocuk doğuramadığı için buruşturulup atıldı, damızlık olarak bu alındı.
bizde de var şah dönemine övgüler düzen dingiller. bakın ulrike meinhof nasıl ipini pazara çıkartıyor şah'ın ve şahı övenlerin:
iyi günler bayan pehlevi,
size yazma fikri, bir imparatoriçe olarak yaşamınızı anlattığınız ‘neue revue’nün 7 ve 14 mayıs tarihli sayılarını okurken aklımıza geldi. iran hakkında yeteri kadar bilgi sahibi olmadığınız izlenimini edindik. bunun sonucunda, alman dergi okurlarını da yanlış bilgilendiriyorsunuz.
“iran’da yazlar çok sıcak ve ben de, iranlıların çoğunluğu gibi, ailemle birlikte hazar denizi kıyısındaki sayfiye yöresine tatile gittim,” diye anlatıyorsunuz.
“iranlıların çoğunluğu gibi” – bu, biraz abartılı değil mi? örneğin, belucistan ve mehran’da “iranlıların çoğunluğu” –nüfusun yüzde 80’i– kalıtsal frengiden mustarip.ve iranlıların çoğunluğu, yıllık geliri 100 doların altında olan köylülerden oluşuyor.iranlı kadınların çoğunluğunun iki çocuğundan biri –100 çocuğun 50’si– açlık, yoksulluk ve hastalıktan ölüyor.ve günde 14 saat halı dokuyan çocuklar, onların da çoğunluğu yazın hazar denizi kıyısındaki sayfiye yöresine tatile gidiyor mu?
paris’ten memleketinize dönerek hazar denizi kıyısına gittiğiniz o 1959 yazında, “iran pilavına ve özellikle de meyvelerimize, tatlılarımıza ve gerçek bir iran sofrasını oluşturan, yalnızca iran’da bulunabilecek her şeye,” hasret kalmıştınız.
bakınız, iranlıların çoğunluğu tatlılara değil, bir parça ekmeğe hasret kalmış durumda. örneğin mehdiabadlı köylüler için, “iran sofrası” suda yumuşatılmış samandan oluşuyor ve tahran’dan yalnızca 150 kilometre uzaklıkta köylüler, çekirgelerin kökünün kurutulmasına karşı direniş gösterdi, çünkü çekirge ana besin maddeleri. insan, bitki kökleri ve hurma çekirdeği yiyerek de yaşayabilir; uzun sure değil, iyi de değil ama açlık çeken iran köylüleri bunu deniyor. ve 30 yaşında ölüyorlar; bu, bir iranlı’nın ortalama yaşam süresi. ama siz gençsiniz, daha 28 yaşındasınız; önünüzde “yalnızca iran’da bulunabilecek” iki güzel yıl daha var.
o zaman tahran’ı da değişmiş buldunuz: “binalar, mantar gibi yerden bitmişti, caddeler daha geniş ve ferahtı. arkadaşlarım da değişmiş, güzelleşmiş, hakiki genç kadınlara dönüşmüştü.”
sizin olmasa da yine de çocuklar
bu arada; “aşağıdaki milyonlar”ın, new york times’ın yazdığı gibi – tahran’ın güneyinde yeraltı mağaralarında ve insanlarla dolup taşan, tavşan kümesine benzer kerpiç kulübelerde yaşayan 200.000 insanın konutlarını görmemezlikten geldiniz.bu tür şeylerin karşınıza çıkmasını engelleme görevini şah’ın polisi üstlenmişti.1963 yılında zengin mahallelerin yakınında bir inşaat temeli çukuruna sığınan bine yakın insanı, bir polis birliği, yazları hazar denizi kıyısına tatile gidenlerin göz zevki bozulmasın diye, döverek dışarı atmıştı.
şah, tebaasının bu tür konutlarda yaşamasından kesinlikle rahatsız olmuyor; katlanılmaz bulduğu, yalnızca kendisi, siz ve benzerlerinizin bu manzarayı görmesi.bununla birlikte, kentlilerin durumu görece iyiymiş.güney iran’ı anlatan bir seyahatnamede, “yıllarca solucan gibi çamurda yuvarlanan, yabani otlarla ve kokmuş balıkla beslenen çocuklar tanıyorum,” yazıyor.bu çocuklar, haklı olarak memnun olacağınız üzere sizin olmasa da, yine de çocuklar.
“almanya, tıpkı fransa, ingiltere, italya ve diğer yüksek kültürlü halklar gibi, sanatta ve bilimde öncü konumda ve bu, gelecekte de böyle olmaya devam edecek,” demişsiniz.
hastane ve okul yerine ordu
şahımız’a şükürler olsun.federal almanya konusuna gelecek olursak; bu tür öngörülerde bulunmayı almanyalı kültür politikası uzmanlarına bırakın.onlar, bu konulardan daha fazla anlar.ama neden iran nüfusunun yüzde 85’inin, hatta kırsal nüfusun yüzde 96’sının okuma-yazma bilmediğini açıkça söylemediniz? 15 milyon iran köylüsünün yalnızca 518.480’i okuyabiliyor. ancak 1953’te musaddık’a karşı yapılan darbeden bu yana iran’ın aldığı 2 milyar dolarlık kalkınma yardımı, amerikan soruşturma komisyonlarının tespit ettiğine göre “buhar olup uçmuş”, bu paradan yapılması gereken okullar ve hastanelerin yerinde yeller esiyor.
şah, yoksullara ders vermeleri için askerleri köylere gönderiyor; kendilerine verilen ve foyalarını ortaya çıkaran isimle: bir “bilgi ordusu”. insanlar sevinecek; askerler, açlığı ve susuzluğu, hastalığı ve ölümü unutmalarını sağlayacak. şah’ın, hubert humphrey tarafından patavatsızca duyurulan cümlesini biliyorsunuz: “ordu, abd yardımı sayesinde iyi durumda, sivil halkın hakkından gelecek gücü var. ordu, ruslara karşı değil, iran halkına karşı savaşmaya hazırlanıyor.”
vicdanlı değil, suçlu
şah’ın “alçak gönüllü, mükemmel ve vicdanlı bir şahsiyet, normal bir vatandaş gibi mütevazı” olduğunu söylüyorsunuz.
şah’ın, yalnızca afyon plantasyonu tekelinden bile her yıl milyonlar kazandığı, abd’ye kaçak yollardan sokulan uyuşturucunun ana tedarikçisi olduğu; 1953 yılında iran’da eroin daha bilinmezken, bugün şah’ın inisiyatifi sonrasında iranlıların yüzde 20’sinin eroin bağımlısı olduğu düşünülecek olursa; sözleriniz, gerçekleri yansıtmıyor. bu tür işlerle uğraşan insanlar, doğrusu bizde vicdanlı değil, suçlu olarak adlandırılır ve “normal vatandaş”ların aksine hapse atılır.
“tek fark, kocamın herhangi bir kimse olmaması, diğer adamlardan daha büyük ve ağır sorumluluklara sahip olmak zorunda olması,” diye yazmışsınız.
“zorunda olması” ne demek? iran’ı yönetmesini rica eden; iran halkı değil, amerikan gizli servisiydi –biliyorsunuz: cıa– ve bunun için gereken bedeli ödemekten de kaçınmadı. musaddık’ın devrilmesine yalnızca cıa’in ayırdığı bütçe 19 milyon dolar. kalkınma yardımının nereye gittiği hakkında yalnızca tahmin yürütebiliriz, çünkü size hediye ettiği birkaç parça mücevherle –1.2 milyon mark’a bir alınlık, 1.1 milyon mark’a bir broş, 210.000 mark’a elmas küpeler, bir pırlanta bilezik, bir altın el çantası– 2 milyar dolar harcanmaz.
ama siz içinizi ferah tutun; batılı ülkeler, birkaç milyarlık yolsuzluk, afyon ticareti, iş adamları, akrabaları ve gizli servis elemanlarına yedirdiği rüşvetler ve size hediye ettiği birkaç parçacık mücevher için şah’ı suçlayacak kadar dar kafalı değil. sonuçta o, kaynaklar tükenene, imzaladığı sözleşmelerin süresi dolana kadar, iran petrollerinin bir daha asla –musaddık yönetiminde olduğu gibi– kamulaştırılmayacağının güvencesi.
abd parasıyla beslenme ve silahlanma
o, iran halkına kaderini kendi ellerine almayı, petrolünü endüstrileşme için kullanmayı, toprağı sulamak, açlığın hakkından gelmek için dövizini tarım makinelere harcamayı öğretebilecek okullara bir dolar bile akıtılmayacağının güvencesi. o, ayaklanan öğrencilerin her zaman vurulup öldürüleceğinin ve ülkenin iyiliğini düşünen parlamenterlerin tutuklanacağının, işkence göreceğinin ve öldürüleceğinin güvencesi. o, abd’nin verdiği paralarla beslenen ve silahlandırılan, 12.000 amerikalı askeri danışman tarafından yönetilen 200.000 kişilik bir ordunun, 60.000 kişilik bir gizli servisin, 33.000 kişilik bir polisin ülkeye hakim olacağının güvencesi.
ki ülkenin kurtuluşu olacak yegane şey bir daha gerçekleşemesin: 1 mayıs 1951’de musaddık’ın yaptığı gibi petrolün kamulaştırılması. bal tutan parmağını yalarmış. şah’ın st. moritz’te yediği, isviçre bankalarına havale ettiği milyonlar, petrolünün british petroleum oil company’ye (bp), standard oil’e, caltex’e, royall dutch shell’e ve diğer ingiliz, amerikan ve fransız şirketlerine kazandırdığı milyarların yanında nedir ki? tanrı biliyor ya, şah’ın batı’nın kârları için sahip olduğu, diğer adamlarınkinden “daha büyük ve ağır bir sorumluluk”.
reklam şirketine 6 mılyon ödeyen hayırsever
ama belki de meşum para değil, daha çok toprak reformuydu sizin düşündüğünüz. şah, dünyaya bir hayırsever olarak tanıtılmak için halkla ilişkiler bürolarına yılda 6 milyon dolar ödüyor. gerçekten de toprak reformundan önce ekilebilir toprağın yüzde 85’i büyük mülklerden oluşuyordu, şimdi bu oran yalnızca yüzde 75. toprağın dörtte biri artık, yüzde 10’luk bir faiz oranıyla 15 yıl içinde bedelini ödemek zorunda olan, köylülere ait.
artık iran köylüsü “özgür”, artık mahsulünün beşte biri değil, beşte ikisi ona kalıyor (beşte biri iş gücü için, beşte biri artık ona ait olan toprak için); arta kalan beşte üçü, toprağı satmış olsa da, sulama tesisatını, tohumları, tarlaları sürecek hayvanları hâlâ elinde tutan büyük toprak sahiplerinin olmayı gelecekte de sürdürecek. böylece, köylüleri daha yoksul, borç batağına daha derin batmış, daha bağımlı, daha aciz ve itaatkar hale getirmek mümkün oldu. şüphesiz, sizin de isabetli bir biçimde vurguladığınız gibi, “zeki ve akıllı” bir adam şu şah.
anayasa, bütün yasadışılıklara izin verir
şah’ın, veliahtı konusundaki endişelerinden bahsetmişsiniz: “bu konuda iran anayasası çok katı. iran şahı’nın bir gün tahta çıkacak, ileride iran’ın kaderini ellerine bırakabileceği bir oğlu olmak zorunda... bu konuda anayasa son derece katı ve sert.”
şah’ın, öteki konularda anayasaya aldırmaması, örneğin –anayasaya aykırı olarak– parlamentonun bileşimini belirlemesi ve bütün parlamenterlerin tarih hanesi boş bırakılmış bir istifa dilekçesi imzalamak zorunda olmaları tuhaf, değil mi? iran’da sansürlenmemiş tek bir satırın bile yayımlanma izni olmaması, tahran üniversitesi kampüsünde üçten fazla öğrencinin yan yana durmasının yasak olması, musaddık’ın adalet bakanı’nın gözlerinin oyulmuş olması, duruşmaların kamuya kapalı olarak yapılması, işkencenin iran adalet sisteminin olağan işleyişinin bir parçası olması tuhaf, değil mi? anayasa, bu konularda acaba o kadar “katı ve sert” değil mi? somutlaştırmak adına, iran’da işkenceye bir örnek:
“19 aralık 1963’ün gece yarısı sorgu yargıcı ifade almaya başladı. önce beni sorgulayıp, yanıtlarımı yazdı. daha sonra ya benimle hiç ilgisi olmayan ya da haklarında hiçbir şey bilmediğim şeyler sormaya başladı.kısacası, yalnızca hiçbir şey bilmediğim yanıtını verebiliyordum.sorgu yargıcı önce yüzüme yumruk attı, ardından elindeki copla önce sağ, sonra sol elime vurdu.iki elimi de yaraladı.her soruda yeniden vuruyordu. sonra beni çıplak olarak sıcak elektrik ocağının üstüne oturmaya zorladı. sonunda elektrik ocağını eline alıp, kendimden geçene kadar bedenime bastırdı. yeniden kendime geldiğimde, sorularını tekrarladı. başka bir odadan içi asit dolu bir şişe aldı, içindekini bir bardağa boşalttı ve copu içine batırdı...”
utanmadan uyuyabilecek iyi insanlar
federal almanya devlet başkanı’nın, sizi ve kocanızı, bütün bu dehşet verici şeylerden haberdar olarak buraya davet etmesine şaşırıyor musunuz? biz şaşırmıyoruz.ona toplama kampı tesisleri ve yapıları alanındaki bilgilerini sorun.bu alanda bir uzmandır. (meinhof burada, 1959- 1969 yılları arasında almanya devlet başkanı olan heinrich lübke’yi kastediyor. devlet başkanı lübke’nin, hitler rejiminin toplama kamplarının planını çizen mimarlık bürsonda yönetici olduğu ve planlarda bizzat imzası olduğu ortaya çıkmıştı. kitaptaki yazıların döneminde 1966- 1969 yılları arasındaki almanya başbakanı olan kurt georg kiesinger de bir nazi idi kiesinger, hitler’in nazi partisi nsdap’nin 2633930 numaralı üyesiydi. başbakanlığı sırasında olağanüstü hal yasaları çıkararak parlamento dışı muhalefeti yasaklamaya çalıştı. si)
iran hakkında daha fazla şey mi bilmek istiyorsunuz? geçenlerde hamburg’da, sizin gibi alman bilimi ve kültürüyle ilgilenen, sizin gibi kant, hegel, grimm kardeşler ve mann kardeşler’i okumuş bir hemşerinizin kitabı yayımlandı: bahman nirumand: “iran, gelişmekte olan bir ülke modeli ya da özgür dünya’nın diktatörlüğü” –hans magnus enzensberger’in sonsözüyle– rororo aktuell band 945, mart 1967. size yüzeysel olarak aktardığımız bilgiler ve alıntılar onun kitabından alınmıştır.bilmiyorum, bu kitabı okuduktan sonra geceleri, kendinden utanmadan, iyi uyuyabilecek insanlar var mı.
sizi rencide etmek istemedik.ama alman kamuoyunun sizin ‘neue revue’de yayımlanan yazınız gibileri tarafından rencide edilmesini de istemiyoruz.
saygılarımla,
ulrike marie meinhof
konkret, 6. sayı, 1967
(ulrike meinhof, "protestodan direnişe" (die würde des menschen ist antastbar), çev.: levent konca, sel yayıncılık, 2012, 181 sayfa.)
meinhof’un notları
iran başbakanı musaddık, 1953’te şah’ı ülkeyi terk etmeye zorlamayı başarmıştı. ancak bir askeri darbe, şah’ın ülkeye dönmesini sağladı.musaddık tutuklandı ve mahkemeye çıkarıldı.
hubert humphrey (demokrat), johnson döneminde abd başkan yardımcısı’ydı, 1968’de richard nixon karşısında başkanlık seçimini kıl payıyla kaybetti.
veliaht: şah, bir oğul doğuramadığı için soraya’dan (süreyya) resmen boşanmıştı.
bahman nirumand, yazının yazıldığı dönemde batı berlin’de yaşayan iran kökenli gazeteci ve yazar. “iran, gelişmekte olan bir ülke modeli ya da özgür dünya’nın diktatörlüğü”, iran şahı’nın berlin ziyaretine verilen antiemperyalist ve enternasyonalist tepkilerin doğmasında önemli bir rol oynamıştı.
farah diba'ysa devrik iran şahı rıza pehlevi'nin ikinci karısı. ilk karısı süreyya çocuk doğuramadığı için buruşturulup atıldı, damızlık olarak bu alındı.
bizde de var şah dönemine övgüler düzen dingiller. bakın ulrike meinhof nasıl ipini pazara çıkartıyor şah'ın ve şahı övenlerin:
iyi günler bayan pehlevi,
size yazma fikri, bir imparatoriçe olarak yaşamınızı anlattığınız ‘neue revue’nün 7 ve 14 mayıs tarihli sayılarını okurken aklımıza geldi. iran hakkında yeteri kadar bilgi sahibi olmadığınız izlenimini edindik. bunun sonucunda, alman dergi okurlarını da yanlış bilgilendiriyorsunuz.
“iran’da yazlar çok sıcak ve ben de, iranlıların çoğunluğu gibi, ailemle birlikte hazar denizi kıyısındaki sayfiye yöresine tatile gittim,” diye anlatıyorsunuz.
“iranlıların çoğunluğu gibi” – bu, biraz abartılı değil mi? örneğin, belucistan ve mehran’da “iranlıların çoğunluğu” –nüfusun yüzde 80’i– kalıtsal frengiden mustarip.ve iranlıların çoğunluğu, yıllık geliri 100 doların altında olan köylülerden oluşuyor.iranlı kadınların çoğunluğunun iki çocuğundan biri –100 çocuğun 50’si– açlık, yoksulluk ve hastalıktan ölüyor.ve günde 14 saat halı dokuyan çocuklar, onların da çoğunluğu yazın hazar denizi kıyısındaki sayfiye yöresine tatile gidiyor mu?
paris’ten memleketinize dönerek hazar denizi kıyısına gittiğiniz o 1959 yazında, “iran pilavına ve özellikle de meyvelerimize, tatlılarımıza ve gerçek bir iran sofrasını oluşturan, yalnızca iran’da bulunabilecek her şeye,” hasret kalmıştınız.
bakınız, iranlıların çoğunluğu tatlılara değil, bir parça ekmeğe hasret kalmış durumda. örneğin mehdiabadlı köylüler için, “iran sofrası” suda yumuşatılmış samandan oluşuyor ve tahran’dan yalnızca 150 kilometre uzaklıkta köylüler, çekirgelerin kökünün kurutulmasına karşı direniş gösterdi, çünkü çekirge ana besin maddeleri. insan, bitki kökleri ve hurma çekirdeği yiyerek de yaşayabilir; uzun sure değil, iyi de değil ama açlık çeken iran köylüleri bunu deniyor. ve 30 yaşında ölüyorlar; bu, bir iranlı’nın ortalama yaşam süresi. ama siz gençsiniz, daha 28 yaşındasınız; önünüzde “yalnızca iran’da bulunabilecek” iki güzel yıl daha var.
o zaman tahran’ı da değişmiş buldunuz: “binalar, mantar gibi yerden bitmişti, caddeler daha geniş ve ferahtı. arkadaşlarım da değişmiş, güzelleşmiş, hakiki genç kadınlara dönüşmüştü.”
sizin olmasa da yine de çocuklar
bu arada; “aşağıdaki milyonlar”ın, new york times’ın yazdığı gibi – tahran’ın güneyinde yeraltı mağaralarında ve insanlarla dolup taşan, tavşan kümesine benzer kerpiç kulübelerde yaşayan 200.000 insanın konutlarını görmemezlikten geldiniz.bu tür şeylerin karşınıza çıkmasını engelleme görevini şah’ın polisi üstlenmişti.1963 yılında zengin mahallelerin yakınında bir inşaat temeli çukuruna sığınan bine yakın insanı, bir polis birliği, yazları hazar denizi kıyısına tatile gidenlerin göz zevki bozulmasın diye, döverek dışarı atmıştı.
şah, tebaasının bu tür konutlarda yaşamasından kesinlikle rahatsız olmuyor; katlanılmaz bulduğu, yalnızca kendisi, siz ve benzerlerinizin bu manzarayı görmesi.bununla birlikte, kentlilerin durumu görece iyiymiş.güney iran’ı anlatan bir seyahatnamede, “yıllarca solucan gibi çamurda yuvarlanan, yabani otlarla ve kokmuş balıkla beslenen çocuklar tanıyorum,” yazıyor.bu çocuklar, haklı olarak memnun olacağınız üzere sizin olmasa da, yine de çocuklar.
“almanya, tıpkı fransa, ingiltere, italya ve diğer yüksek kültürlü halklar gibi, sanatta ve bilimde öncü konumda ve bu, gelecekte de böyle olmaya devam edecek,” demişsiniz.
hastane ve okul yerine ordu
şahımız’a şükürler olsun.federal almanya konusuna gelecek olursak; bu tür öngörülerde bulunmayı almanyalı kültür politikası uzmanlarına bırakın.onlar, bu konulardan daha fazla anlar.ama neden iran nüfusunun yüzde 85’inin, hatta kırsal nüfusun yüzde 96’sının okuma-yazma bilmediğini açıkça söylemediniz? 15 milyon iran köylüsünün yalnızca 518.480’i okuyabiliyor. ancak 1953’te musaddık’a karşı yapılan darbeden bu yana iran’ın aldığı 2 milyar dolarlık kalkınma yardımı, amerikan soruşturma komisyonlarının tespit ettiğine göre “buhar olup uçmuş”, bu paradan yapılması gereken okullar ve hastanelerin yerinde yeller esiyor.
şah, yoksullara ders vermeleri için askerleri köylere gönderiyor; kendilerine verilen ve foyalarını ortaya çıkaran isimle: bir “bilgi ordusu”. insanlar sevinecek; askerler, açlığı ve susuzluğu, hastalığı ve ölümü unutmalarını sağlayacak. şah’ın, hubert humphrey tarafından patavatsızca duyurulan cümlesini biliyorsunuz: “ordu, abd yardımı sayesinde iyi durumda, sivil halkın hakkından gelecek gücü var. ordu, ruslara karşı değil, iran halkına karşı savaşmaya hazırlanıyor.”
vicdanlı değil, suçlu
şah’ın “alçak gönüllü, mükemmel ve vicdanlı bir şahsiyet, normal bir vatandaş gibi mütevazı” olduğunu söylüyorsunuz.
şah’ın, yalnızca afyon plantasyonu tekelinden bile her yıl milyonlar kazandığı, abd’ye kaçak yollardan sokulan uyuşturucunun ana tedarikçisi olduğu; 1953 yılında iran’da eroin daha bilinmezken, bugün şah’ın inisiyatifi sonrasında iranlıların yüzde 20’sinin eroin bağımlısı olduğu düşünülecek olursa; sözleriniz, gerçekleri yansıtmıyor. bu tür işlerle uğraşan insanlar, doğrusu bizde vicdanlı değil, suçlu olarak adlandırılır ve “normal vatandaş”ların aksine hapse atılır.
“tek fark, kocamın herhangi bir kimse olmaması, diğer adamlardan daha büyük ve ağır sorumluluklara sahip olmak zorunda olması,” diye yazmışsınız.
“zorunda olması” ne demek? iran’ı yönetmesini rica eden; iran halkı değil, amerikan gizli servisiydi –biliyorsunuz: cıa– ve bunun için gereken bedeli ödemekten de kaçınmadı. musaddık’ın devrilmesine yalnızca cıa’in ayırdığı bütçe 19 milyon dolar. kalkınma yardımının nereye gittiği hakkında yalnızca tahmin yürütebiliriz, çünkü size hediye ettiği birkaç parça mücevherle –1.2 milyon mark’a bir alınlık, 1.1 milyon mark’a bir broş, 210.000 mark’a elmas küpeler, bir pırlanta bilezik, bir altın el çantası– 2 milyar dolar harcanmaz.
ama siz içinizi ferah tutun; batılı ülkeler, birkaç milyarlık yolsuzluk, afyon ticareti, iş adamları, akrabaları ve gizli servis elemanlarına yedirdiği rüşvetler ve size hediye ettiği birkaç parçacık mücevher için şah’ı suçlayacak kadar dar kafalı değil. sonuçta o, kaynaklar tükenene, imzaladığı sözleşmelerin süresi dolana kadar, iran petrollerinin bir daha asla –musaddık yönetiminde olduğu gibi– kamulaştırılmayacağının güvencesi.
abd parasıyla beslenme ve silahlanma
o, iran halkına kaderini kendi ellerine almayı, petrolünü endüstrileşme için kullanmayı, toprağı sulamak, açlığın hakkından gelmek için dövizini tarım makinelere harcamayı öğretebilecek okullara bir dolar bile akıtılmayacağının güvencesi. o, ayaklanan öğrencilerin her zaman vurulup öldürüleceğinin ve ülkenin iyiliğini düşünen parlamenterlerin tutuklanacağının, işkence göreceğinin ve öldürüleceğinin güvencesi. o, abd’nin verdiği paralarla beslenen ve silahlandırılan, 12.000 amerikalı askeri danışman tarafından yönetilen 200.000 kişilik bir ordunun, 60.000 kişilik bir gizli servisin, 33.000 kişilik bir polisin ülkeye hakim olacağının güvencesi.
ki ülkenin kurtuluşu olacak yegane şey bir daha gerçekleşemesin: 1 mayıs 1951’de musaddık’ın yaptığı gibi petrolün kamulaştırılması. bal tutan parmağını yalarmış. şah’ın st. moritz’te yediği, isviçre bankalarına havale ettiği milyonlar, petrolünün british petroleum oil company’ye (bp), standard oil’e, caltex’e, royall dutch shell’e ve diğer ingiliz, amerikan ve fransız şirketlerine kazandırdığı milyarların yanında nedir ki? tanrı biliyor ya, şah’ın batı’nın kârları için sahip olduğu, diğer adamlarınkinden “daha büyük ve ağır bir sorumluluk”.
reklam şirketine 6 mılyon ödeyen hayırsever
ama belki de meşum para değil, daha çok toprak reformuydu sizin düşündüğünüz. şah, dünyaya bir hayırsever olarak tanıtılmak için halkla ilişkiler bürolarına yılda 6 milyon dolar ödüyor. gerçekten de toprak reformundan önce ekilebilir toprağın yüzde 85’i büyük mülklerden oluşuyordu, şimdi bu oran yalnızca yüzde 75. toprağın dörtte biri artık, yüzde 10’luk bir faiz oranıyla 15 yıl içinde bedelini ödemek zorunda olan, köylülere ait.
artık iran köylüsü “özgür”, artık mahsulünün beşte biri değil, beşte ikisi ona kalıyor (beşte biri iş gücü için, beşte biri artık ona ait olan toprak için); arta kalan beşte üçü, toprağı satmış olsa da, sulama tesisatını, tohumları, tarlaları sürecek hayvanları hâlâ elinde tutan büyük toprak sahiplerinin olmayı gelecekte de sürdürecek. böylece, köylüleri daha yoksul, borç batağına daha derin batmış, daha bağımlı, daha aciz ve itaatkar hale getirmek mümkün oldu. şüphesiz, sizin de isabetli bir biçimde vurguladığınız gibi, “zeki ve akıllı” bir adam şu şah.
anayasa, bütün yasadışılıklara izin verir
şah’ın, veliahtı konusundaki endişelerinden bahsetmişsiniz: “bu konuda iran anayasası çok katı. iran şahı’nın bir gün tahta çıkacak, ileride iran’ın kaderini ellerine bırakabileceği bir oğlu olmak zorunda... bu konuda anayasa son derece katı ve sert.”
şah’ın, öteki konularda anayasaya aldırmaması, örneğin –anayasaya aykırı olarak– parlamentonun bileşimini belirlemesi ve bütün parlamenterlerin tarih hanesi boş bırakılmış bir istifa dilekçesi imzalamak zorunda olmaları tuhaf, değil mi? iran’da sansürlenmemiş tek bir satırın bile yayımlanma izni olmaması, tahran üniversitesi kampüsünde üçten fazla öğrencinin yan yana durmasının yasak olması, musaddık’ın adalet bakanı’nın gözlerinin oyulmuş olması, duruşmaların kamuya kapalı olarak yapılması, işkencenin iran adalet sisteminin olağan işleyişinin bir parçası olması tuhaf, değil mi? anayasa, bu konularda acaba o kadar “katı ve sert” değil mi? somutlaştırmak adına, iran’da işkenceye bir örnek:
“19 aralık 1963’ün gece yarısı sorgu yargıcı ifade almaya başladı. önce beni sorgulayıp, yanıtlarımı yazdı. daha sonra ya benimle hiç ilgisi olmayan ya da haklarında hiçbir şey bilmediğim şeyler sormaya başladı.kısacası, yalnızca hiçbir şey bilmediğim yanıtını verebiliyordum.sorgu yargıcı önce yüzüme yumruk attı, ardından elindeki copla önce sağ, sonra sol elime vurdu.iki elimi de yaraladı.her soruda yeniden vuruyordu. sonra beni çıplak olarak sıcak elektrik ocağının üstüne oturmaya zorladı. sonunda elektrik ocağını eline alıp, kendimden geçene kadar bedenime bastırdı. yeniden kendime geldiğimde, sorularını tekrarladı. başka bir odadan içi asit dolu bir şişe aldı, içindekini bir bardağa boşalttı ve copu içine batırdı...”
utanmadan uyuyabilecek iyi insanlar
federal almanya devlet başkanı’nın, sizi ve kocanızı, bütün bu dehşet verici şeylerden haberdar olarak buraya davet etmesine şaşırıyor musunuz? biz şaşırmıyoruz.ona toplama kampı tesisleri ve yapıları alanındaki bilgilerini sorun.bu alanda bir uzmandır. (meinhof burada, 1959- 1969 yılları arasında almanya devlet başkanı olan heinrich lübke’yi kastediyor. devlet başkanı lübke’nin, hitler rejiminin toplama kamplarının planını çizen mimarlık bürsonda yönetici olduğu ve planlarda bizzat imzası olduğu ortaya çıkmıştı. kitaptaki yazıların döneminde 1966- 1969 yılları arasındaki almanya başbakanı olan kurt georg kiesinger de bir nazi idi kiesinger, hitler’in nazi partisi nsdap’nin 2633930 numaralı üyesiydi. başbakanlığı sırasında olağanüstü hal yasaları çıkararak parlamento dışı muhalefeti yasaklamaya çalıştı. si)
iran hakkında daha fazla şey mi bilmek istiyorsunuz? geçenlerde hamburg’da, sizin gibi alman bilimi ve kültürüyle ilgilenen, sizin gibi kant, hegel, grimm kardeşler ve mann kardeşler’i okumuş bir hemşerinizin kitabı yayımlandı: bahman nirumand: “iran, gelişmekte olan bir ülke modeli ya da özgür dünya’nın diktatörlüğü” –hans magnus enzensberger’in sonsözüyle– rororo aktuell band 945, mart 1967. size yüzeysel olarak aktardığımız bilgiler ve alıntılar onun kitabından alınmıştır.bilmiyorum, bu kitabı okuduktan sonra geceleri, kendinden utanmadan, iyi uyuyabilecek insanlar var mı.
sizi rencide etmek istemedik.ama alman kamuoyunun sizin ‘neue revue’de yayımlanan yazınız gibileri tarafından rencide edilmesini de istemiyoruz.
saygılarımla,
ulrike marie meinhof
konkret, 6. sayı, 1967
(ulrike meinhof, "protestodan direnişe" (die würde des menschen ist antastbar), çev.: levent konca, sel yayıncılık, 2012, 181 sayfa.)
meinhof’un notları
iran başbakanı musaddık, 1953’te şah’ı ülkeyi terk etmeye zorlamayı başarmıştı. ancak bir askeri darbe, şah’ın ülkeye dönmesini sağladı.musaddık tutuklandı ve mahkemeye çıkarıldı.
hubert humphrey (demokrat), johnson döneminde abd başkan yardımcısı’ydı, 1968’de richard nixon karşısında başkanlık seçimini kıl payıyla kaybetti.
veliaht: şah, bir oğul doğuramadığı için soraya’dan (süreyya) resmen boşanmıştı.
bahman nirumand, yazının yazıldığı dönemde batı berlin’de yaşayan iran kökenli gazeteci ve yazar. “iran, gelişmekte olan bir ülke modeli ya da özgür dünya’nın diktatörlüğü”, iran şahı’nın berlin ziyaretine verilen antiemperyalist ve enternasyonalist tepkilerin doğmasında önemli bir rol oynamıştı.
devamını gör...
"ulrike meinhof'tan farah diba'ya mektup" ile benzer başlıklar
diba
1