1.
abbasiler'deki kudretli valide sultanlardan biridir. ismi naim'dir. halife mutazidbillah tarafından satın alınmıştır. kendisine "şağap" lakabı verilmiştir. oğlu muktedirbillah'ın doğumuyla önce ümmülveled (haseki sultan) iken, daha sonraları muktedirbillah'ın halifeliği ile valide sultan olmuştur. kocası mutazidbillah'ın üzerinde oldukça etkisi vardır.
kaynaklarda ki başka bir ifadeye göre ise adı garip'tir. menşei hakkında rum yahut türk olduğu bilgisi de mevcuttur.
halife mutazidbillah ile evliliği akabinde halife olan kocası kendisine "şağap" lakabını vermiştir. şağap lakabının sebebi ise garip'in veliaht olan muktedirbillah'ı doğurmasıdır. bu lakab işinin halet-i ruhiyesine gelir isek eğer, muktedirbillah çocukluğunda oldukça haylazmış. ortalığı birbirine katıp, yaramazlık edermiş. bu belayı doğurduğu için halife mutazıdbillah cariyesi garip sultan'a "bela getiren" manasındaki şağap lakabını vermiştir.
bu lakaba ve cariye oluşuna karşın ümmü'l muktedir "garip" , kocası halife mutazıdbillah üzerinde oldukça etkili olmuştur. sosyal hayatta, bürokraside ve siyasette söz sahibidir.
güçlü bir karakter olan şağab, kocası mu'tezid, oğlu muktedir (908-932) ve daha sonra muktedir'in yerine geçen üvey kardeşi ve aynı zamanda süt emzirmiş olması sebebiyle, sütannesi olduğu kâhir billâh üzerinde doğrudan baskı kurmuştur.
eski kaynaklar onun kocası mutazidbillah'ın gücünden daha çok, mahdumu muktedirbilah'ın üzerindeki etkisinden bahseder.
muktedirbillah daha çocuk yaşta halife olmuştu. bu durum şağap'ın değirmenine oldukça su taşıdı. henüz 13 yaşında olan muktedirbillah zamanında atamalarda annesi ve halası oldukça etkiliydi. vezirlerin ataması ve azillerinde şağap'ın rolü çok büyüktür. muktedirbillah halife olunca şağap'ın ünvanı da değişti ve kendisi otomatikmen "el seyyide" oldu. bir nevi büyük hanımlığa evrildi.
öyle ki, halife divanı'na denk belki de ondan daha üstün olan "yönetim divanı" nı kurdu. bu divan onun kendi çatısı altında kurduğu bir divandı. bir nevi devlet içinde devletti. tüm görevlerini de daha sonra başvezirlik yapacak olan abbas ibn hasan aracılığıyla yerine getirdi.
yönetimde ve devlet adamları üzerinde çok etkiliydi öyle ki; şağab , önceleri kendisine vezirlik yapmış olan abbas el- hasibi'nin devlet işleriyle çokça meşguliyetinden mütevellit, kendi mülkleriyle ilgilenmesi için muhammed b. sehl’i katipliğe getirdi. vezir olan hasibi , şağap'ın bu atamasından çok rahatsız oldu. bunun nedeni ise şağap'a yaptığı hizmeti, halifeye yaptığı hizmetten üstün görmesi idi.
oldukça güzel ve eli açık şekilde resmedilen şağab'ın senelik cirosu neredeyse 1 milyon dinardı. bu paranın oldukça büyük bir bölümünü hac yollarına, hacıların rifade ve sikaye (hacıların su ve yiyecek ihtiyacı)*hizmetlerini karşılamada kullanmıştır. bağdat’a bir bimaristan ( hastane) ve bir cami imar ettirmiştir. çokça hayır ve hasenatı vardı. hizmetinde bulunan herkesi hazineden yararlandırmıştır.
*rifade ve sikaye:
sözlükte “yardım etmek, desteklemek; bağışlamak” anlamlarına gelen rifâde kelimesi, câhiliye döneminde “hac günlerinde kâbe’yi ziyaret için gelenlerin yemek ihtiyaçlarının karşılanması” mânasında kullanılmıştır
rifâde hizmeti, hz. peygamber’in dördüncü dedesi kusay b. kilâb tarafından bir kurum haline getirilmiştir.
kaynakça: tdv islam ansiklopedisi, faik bulut independent, adem apak islam tarihi.
devamını gör...