uygur devleti

ilk türk devletleri arasında ilk kez yerleşik hayata geçen uygurlardır. kutluk bilge kül kağan tarafından 744 yılında kurulan devlet, mimari eserler bırakan, minyatür ve tezhip sanatına ait eserler yapan ilk türk devletidir. göktürkler gibi kendisine ait bir alfabesi olan bu devlet aynı zamanda matbaayı kullanan ilk türk devleti özelliği taşır. uygur devleti, kültür ve uygarlık açısından orta asya devletleri arasında en gelişmiş devlet olma özellikleri taşır.

uygurlar, çin ile kurmuş oldukları yakın ilişkiler neticesinde mani dinini benimsemiştir. uygur devleti kırgız saldırıları sonucunda yıkılmış, kansu ve turfan uygurları olarak ikiye ayrılmıştır.

herkesçe bilinen bir bilgi ile başlamak gerekirse yerleşik hayata geçen ilk türk devletlerinden olan uygurlar'ın;
türk tarihinin ilk şehirlerini kurmuş olmaları
kağıt ve matbaayı kullanan ilk türk devleti olmaları
ilk kez kütüphane kurmuş olmaları (bu ilime ne kadar değer verdiklerinin bir göstergesi, biz hala saray sevdasında olduğumuz için benim için önemli bir adım)
hakaniye lehçesi ile konuşup kendilerine 18 harfli bir alfabe oluşturmaları
sosyal yaşam ve edebiyat için çok değerli bulduğum orta oyunu ile türk tiyatrosunun ilk örneklerini vermiş olmaları
son olarak karabalsagun, şine-usu, moyen-çur, taryat ve süci yazıtlarını bırakmaları tarihe önemli katkıları arasında.

türeyiş ve göç (kutlu dağ) destanları ile de dil ve edebiyatta sözlü edebiyat ürünü bırakan devletlerin başında gelir.

merhabalar sevgili yazarlar.

şimdi yazacağım şeylerin bazıları belki üstteki arkadaşlarım tarafından yazılmış olabilir lakin ben bu tanımımda özellikle benim gibi yükseköğretim kurumları sınavı'na girecek olan arkadaşlarıma yönelik, fazla detay içermeyen bilgiler paylaşmak istiyorum. bilgileri çeşitli kaynaklardan topladığım için kaynak olarak ''tarih notlarım'' yazacağım.


uygurlar, en önemli türk devletlerinden biridir, birçok alanda ilkleri gerçekleştirmişlerdir.

2. göktürk (köktürk) devletini karluk ve basmil boylarıyla birleşerek yıkmışlar ve 744 yılında kutluk bile kül kağan önderliğinde, karabalasagun merkezli olarak kurulmuşlardır.

en parlak dönemleri moyen çor dönemidir.

bagü kağan döneminde maniheizm dinini kabul etmişlerdir. maniheizm (mani) dinini kabul etmeleri, uygurların zayıflamasında en önemli etkenlerden biridir.

yerleşik yaşama geçen ilk türk devleti olan uygurlar diğer türk devletlerine nazaran tarımla daha fazla uğraşmışlardır.

aynı zamanda ticaretle de uğraşmışlardır. orta asya bölgesindeki önemli ticaret yolları üzerinde bulunduklarından dolayı ekonomik olarak oldukça gelişmişlerdir.

kağıdı, kalemi, mürekkebi ve matbaayı kullanan ilk türk devleti uygurlardır.

kütüphane açan ilk türk devleti uygurlardır.

uygurların kendilerine ait olan bir alfabeleri vardır.

uygurlar, moğolların türkleşmesinde etkili olmuşlardır.

edebi yönden de gelişmiş olan uygurlar, göç destanı'nın ve türeyiş destanı'nın sahibidirler.

askeri yönden diğer türk devletlerine göre daha zayıf olan uygur devleti, 840 yılında kırgızlar tarafından yıkılmışlardır.

devletlerinin yıkılışından sonra başka bölgelere göç etmişler ve bu bölgelerde sarı (kansu) uygur devleti'ni ve turfan uygur devleti'ni kurmuşlardır.

lan yıllardır gezdik dağları tepeleri açtık yeter bu kadar deyip yerleşik hayata geçen ilk türk boyudur. kısacası emekli hayatını ilk onlar keşfetmiştir.

kurucusu kutluğ kül bilge han'dır. başkenti karabalsagun'dur/ordu-balık. 744 yılında göktürkleri yıkarak kurulmuşlardır. 744-840 yılları arasında yaşamışlardır. yerleşik hayata geçen ilk türk devletidir. uygar kelimesinin etimolojisi "uygur"dan gelir.






uygur devleti'nden kalma bir fresk sanatı
uygur imparatorluğu'ndan kalma bir heykelcilik sanatı