çıplak vatandaş

ekonomik zorluklar nedeniyle cinnet geçirdiği bir anda, sokakta çırılçıplak koşmaya başlayan bir vatandaşın, o dönemde ortadirek olarak tabir edilen insanların yaşadığı sıkıntıların belirgin bir sembolü olmasını ve akabinde gelişen olayları anlatan, türk sinema tarihinin kült sayılacak filmlerinden birisidir.

bu vatandaş, reklam ve pazarlama şirketleri tarafından kullanılıp hayat standartları üst seviyelere çekilmiştir. sonrasında devlet geriye çekilip, çıkan benzer davranışlar, isyanlar ve geçim sıkıntısını sorgulayanların artması üzerine, çıplak vatandaşın deli olduğuna dair bir kamuoyu algısı yaratıp onu akıl hastanesine göndermiştir.

otorite bunu yapmak zorunda. bunu anlamakta zorlanıyor klasik ezber solcuları ama..

biri soyunursa ve tutarsa herkes soyunup koşar. biri eylemsiz caddenin ortasında durursa, çok kısa sürede çok fazla suistimal edilir ve herkes durmaya başlar. hayat da durur. algılama kapasitesi bir tık üst entel kardeşlerimin bunu anlamasını temenni ederim.

(bkz: şener şen) 'in başrol oynadığı, memuriyetlikle birlikte sekiz işte çalışmasına rağmen yettiremediği, müthiş geçim sıkıntısı eleştirisi bulunan film. tam da enflasyonun tavan yaptığı şu dönemlerde bize de bir çıplak vatandaş lazım gibi.

1985 yapımı komedi - dram filmi.
şener şen bu filmde geçim zorluğu çeken ve sonunda çıplak vaziyette sokakta koşan dar gelirli memur ibrahim rolünü canlandırıyor.

film, usta oyuncunun güldürü yanında dramatik rollerin de üstesinden geldiğini kanıtlıyor.yetmedi yetiremedim ve kimse değilim hiç kimseyim , filmin en ilginç replikleri.

hayata iyimser gözle bakan, karısıyla gül gibi geçinip giden, 5 çocuklu ibrahim memur ücretiyle geçinemeyip limon satıcılığı, bozacılık, taraftar şapkası satışı, bulaşıkçılık gibi ek işler de yapsa altından kalkamıyor.

filmde bu sefer kadının aksine erkek çıplaklığı medyaya malzeme oluyor, medya patronları ve muhalefet liderleri, bu dram üzerinden çıkar sağlıyorlar. özal dönemi neoliberal politikalar ve ortadirek kesim olan işçi, emekli, memur, esnafın durumunu da gözler önüne seriyor.

ağlanacak duruma güldüren kara mizah türü bir film. namuslu filminin senaryosunu yazan başar sabuncu filmin yönetmenliğini yapmış.

melih kibar'in sentezleyici müziği eşliğinde, eşi, dostu, ahbabı, komşularının da soyunarak ibrahim'i götüren tımarhane aracının yolunu kesmesi, filmin en etkileyici final sahnesiydi.

35 yıldan fazla uzun zaman geçmiş olmasına rağmen güncelliğinden hiç bir şey yitirmemiş film. bugün de geçim sıkıntısı insanların en büyük düşmanı. bu ülke yıllardır kurtulamadı bu yoksulluğun pençesinden.

çıplak vatandaş, hem memur, hem de işçi kesiminin vücut bulduğu bir başyapıttır. filmin sinemacılık tarihimizdeki yerini anlatsam entry bitmez. bu sebeple filmle ilgili önemli ayrıntıları paylaşıp kaçıyorum:

- film, rahmetli cumhurbaşkanı turgut özal'ın deyimiyle "ortadirek"lerin sıkıntılarına ve geçim derdine yer veriyor. her ne kadar ortadireklere odaklanılsa da, filmin belli başlı yerlerinde işçi kesiminin de yaşadığı ekonomik problemlere yer verilmiştir.

- film, bir diğer başyapıt olan namuslu filminin senaristi başar sabuncu tarafından yönetildi. aynı zamanda bu film, başar bey'in ilk yönetmenlik deneyimidir. hatta müjde ar'a yer verilen ara sahnede, müjde ar'ı "hadi ya!" diyerek çağıran kişi, filmin yönetmeni başar bey'dir. müjde ar, bu sahnede başar bey için "bu da kendini yönetmen zannediyor." der. başar bey, ilk yönetmenlik deneyimi olmasından mütevellit bu sahnede kendine gönderme yapmıştır.

- filmde ibrahim'in küçük kızını şu sıralar yakından tanıdığımız burçin terzioğlu canlandırmıştır. aynı zamanda ibrahim'in eşi nuran karakterini oynayan oyuncu da, yönetmen başar sabuncu'nun eşi candan sabuncu'dur.

- filmin senaryosu, o döneme dek türkiye'de pek denenmemiş bir yöntem olan atlamalı kurgu yöntemiyle yazılmıştır. yani ibrahim'in karakolda ifadesinin alındığı ve sürekli "kimse değilim ben, hiç kimseyim." dediği ilk sahne, olay örgüsünün ortalarına denk geliyor.

- film boyunca ibrahim'in soyunmasının sebebi girmiş olduğu kimlik bunalımıdır. zira ailesine bakmak için hem memurluk yapmakta, hem bulaşık yıkamakta, hem limon satmakta, hem de odun taşımaktadır. yaptığı tüm işleri burada yazmakla vakit geçirmeyeceğim ancak bir gazete manşetinde memuriyete ek olarak 8 farklı işte daha çalıştığından bahsedilir. ailesini geçindirmek için sürekli olarak farklı kimliklere bürünen bu vatandaş, en sonunda herkesi kendi gibi görmeye başlar. çünkü neredeyse toplumun her kesimi olmuş, toplumun tamamının tasasını ve sıkıntısını görmüş, geçim derdinin ortağı olmuştur. en sonunda ibrahim, bu kaotik duygu durumundan kaçmak için, daha doğrusu üstüne giydiği farklı kimlikleri çıkarmak için soyunur ve film sonunda donunu bile çıkartır. delirme sahnelerinin ilkinde ise turgut özal'ı kendisi olarak görür.

- film zamanına göre * oldukça şiddetli bir sistem eleştirisidir. türk sinemasının sevilen hemen tüm sanatçıları, bu filmde don atlet kalana dek soyunmuş ve sokaklarda koşmuştur.

- yönetmen başar sabuncu, 12 mart döneminde de toplumsal içerikleri nedeniyle yargılanmış ve 12 eylül sürecinde çalıştığı devlet tiyatrosundan ihraç edilmiştir. çıplak vatandaş kadar ses getirmese de, başar bey'in diğer filmlerinde de bu toplumcu eleştiriyi görebiliriz.

çıplak vatandaş, türk sinemasında hiçbir zaman unutulmayacak, hiçbir zaman değerini yitirmeyecek bir başyapıttır. bu efsane film, maalesef ki günümüzde geçerliliğini korumaktadır. belki cesur bir sinemacı çıkar ve bu efsaneyi uyarlamak ister... kim bilir?

bir başar sabuncu filmidir.

filmin senaryosunu da yönetmen başar sabuncu yazmıştır. filmin başrolünde büyük usta şener şen oynamıştır. filmde ayrıca nilgün akçaoğlu, pekcan koşar, zihni küçümen, bilge zobu ve candan sabuncu da rol almıştır.

ülkemin birincil konusu her zaman ekonomi olmuştur. gerçi bütün dünyada sanırım birincil konu ekonomidir. bu dönem ile eski dönemlerin arasındaki fark ise eski zamanlarda bu konuda söyleyecek sözü olan insanların olmasıdır. ve biz yeşilçam'da bu konuda yapılmış birçok film sayabiliriz.

bu da böyle filmlerden biridir. ekonomik olarak zor zamanlar yaşayan ibrahim. ek işler yapmak zorunda kalır. ancak gece gündüz çalışmasına rağmen, olmaz, yetiremez. amigoluktan, limon satıcılığına kadar her işi deneyen ibrahim en sonunda bir patlama yaşar ve kendini çırılçıplak sokaklara atıp koşmaya başlar.

bu çıplak koşu ibrahim'i bir gecede ünlü yapar. ibrahim artık reklam filmlerinde oynamaktadır. ancak bu ün ve şatafat çıplak vatandaşa istediği huzuru getirmez.

filmde bir cameo ile karşımıza çıkan müjde ar " ben de yıllarca iyi kötü soyundum ama bu kadar ünlü olamadım" der.

bence güzel bir taşlamadır bu film.