göçebe

göç ve oba kelimelerinin birleşmesinden oluşmuştur.

göçebe<göçoba

ç sesinin etkisiyle oba sözcüğündeki sesli harfler incelemiştir. daha eski dönemde bu sözcüğün anlamını "göçen oba", "göçen ev" gibi kavramlar karşılanmıştır.

konuya halk bilimi açısından değinmek gerekir, türkler atlı göçebe bozkır halkıdırlar. yüzyıllardır göç ettiler. göç etmek için doğdular ya göç edecekler ya da ölecekler.

ulan ya, bazen harari gibi "ne gerek vardı yerleşikliğe?" diyorum. şöyle kıtlık içindeki bir bozkırda yaşasaydık fena olmaz mıydı? yeri geldi mi devlet yok, kaderin az buçuk belli, herkesin rolü daha bir net, birlik içi dengeler daha adaletli. hayvanına otlak bul, ara ara savaş, iki ok ye, öl.
t: zorunlu sebeplerden ötürü göçen halk. bu bağlamda geçen gün iü çtle bölümünde mihaly dobrovits hoca göçebeleri anlatmış. buradan
t2: bir de bi' yazar arkadaşımız imiş. bu vesileyle ona da selam olsun, hâlâ buralardaysa*

göçebe, evini sırtında taşıyan kişidir. şehir hayatı yaşasa bile yerleşik hayata kavuşamamıştır, kendi gibi ruhu da göçebedir. çünkü şehir hayatı demek aynı evde doğup aynı evde ölmek demektir biraz. devamlı oradan oraya dolaştığı için çevresini önemsemez, orayı güzelleştirmek için uğraşmaz.

upuzun ama çok güzel bir cemal süreya şiiridir.
sen sık sık gülen, gülerken de
sevecen bir akdeniz çizgisini
sol yanına ağzının
iliştiren çocuk, özenle
yabana mı atıyorum yani seni?
yabana mı atıyorum saat altı buçukları?
çocuk ve allah'ın en eski baskısını
değil, değil bunların biri
gözlerimin gemileri kuş istiyor
açılıp kapandıkça sevdam
kapanıp açılıyor bir mavi
şahmeran süt istiyor kefeninden
üç aylık ölmüş çocukların
kerem ile arzu geliyor aslı ile kanber
ay kana kana batıyor
ay kana kana batıyor
eşkiyalar gecenin yangınını izliyor uzakta
kargapazarı dağlarını dolanan yaşlı ve öfkeli bir
otobüsteyim
jandarma daima nesirde kalacaktır
eşkiyalar silahlarını çapraz astıkça türkülerine
ve bu dağlar böyle eşkiya güzelliği taşıdıkça
patronun karısını zimmetine geçirip
amasya'dan kars'a kaçmakta olan sayman yardımcısıyla
alevilikten konuşuyoruz uzun süre
yanımdaki hep bir gazetede marilyn monroe'nun
resimlerine bakıyor
marilyn monroe öldü diyorum ona
ölümü siyah bir kakül gibi alnına düşürmesini bildi
şimdiyse cennette nietzsche'nin metresi olması gerekir
bunları diyorum daha ne varsa diyorum
işte hiçbir sebep olmadığını sevişmemeye
işte çocukluğumdan beri içimde bir önsezi olduğunu
bunun bir gün birine rastlamak gibi bir şey olduğunu
belki de bir günler bunun için aydın'da
bulunduğumu
zaten nedense hep bir şehirden bir şehre yolcu
olduğumu
işte eflatun kakalı çocuklar olduğunu kütahya'da
ankara'da dokunak yozgat'ta becerik olduğunu
van'da güreşçi develer gibi süslediklerini kamyonları
istanbul'da minarelerin lirik olduğunu köprülerinse
dialektik
acemi bir bulut bozuyor bütün görüntüyü eski bir şarkı
gibi
bu şarkıyı ne zaman duysam aklıma
sinirli bir elin uysal bir bardağa
çok yukardan döktüğü bir içki gelir
sonsuz ve olağanüstü bir bira
köpüklene köpüklene biçimlendirir
soyunarak ağlayan bir kadını
acı bilincinde sonrasızlığın
ama bırakalım bırakalım bunları
yoldan piyade erleri geçiyor tahta bavullarıyla ve
büyük yakalarıyla
ve faytoncular görüyorum
yere basışlarındaki ağırlığı azaltmak için
tanrısal bıyıklarıyla durumlarını paraşütlendiren

kars'tayım bu ne biçim kars bir kenarda
pekala yalçınlık iddiasında bulunabilecek bir tepenin
üstünde
kars kalesi yükseliyor
gökyüzünü ankara kalesine göre daha soyut ve daha
elverişli bir şekilde
hırpalayan bu kale de olmasa
n'olacak bakalım hırpalayan bu kale de olmasa
kuşkusuz artacak yalnızlığım sevgili çocuk

biliyorsun ben hangi şehirdeysem
yalnızlığın başkenti orası

bir de yine sevgili çocuk
biliyorsun kişi tutkularıyla
yalnızlığını adlandırıyor o kadar

arkada bir su devrile devrile akıyor
rastgele bir ağaca soruyorum
bir şey var sanki onu soruyorum
değil orda diyor belki biraz daha ilerde
tanrı meleğini ağırlamaya çalışan
ataerkil bir aile gözümü alıyor

dedelerin yüzlerinde erozyon
silip götürmüş bütün evetleri

annelerinse ağızlarında hiyeroglif
babalarınsa ağustoslar atasözleri

amcalarınsa avdan boş dönüyor elleri
teyzelerse elleriyle yargılıyor gök güzelliğini

ablalarınsa boyunları soru işareti
ağabeylerse utançlarından emrah

sıralanmışlar su boylarına
bıçakla soyuyorlar kelimeleri

ya suya giden küçük kızlar
onlar
tıpkı o kuşlar gibi
uçan daha bir süre
sonra da vurulduktan

bir mezarın doğurduğu iştahlı bir çocuktur anadolu şiiri

ey şiir arayıcısı ey esrik kişi
şu son dönemecini de aşınca gecenin
doğacak gün artık gündüze ilişkin değil
bu ağartı ancak yürekle karşılabilir
bütün iş orda işte, ordan usturuplu geçmesini bil
tutsaksan ellerini sıvışır gibi zincirlerinden
ve balyozla vursalar mısralarına
soylu bir demir sesi yükselir
soylu büyük ve mavi bir demir sesi

ellerim egece yatısına çağrılmış
ve
telaşsız görünmeye çalışan bir kafka gibi

yüzüm giyotine abone

şahsımın da çok sevdiği mükemmel cemal süreya şiiri. anadoludan birçok ipucunu içinde barındırmakla beraber, cemal süreyanın bunları şiire ustalıkla yedirmesinden nasıl büyük bir şair olduğunu yeniden yeniden anlıyor insan.
bu şiirde
“biliyorsun ben hangi şehirdeysem
yalnızlığın başkenti orası”
dizeleri çok meşhur olsa da bu şiirdeki favori dizelerim şunlar:

“jandarma daima nesirde kalacaktır
eşkiyalar silahlarını çapraz astıkça türkülerine”

“ya suya giden küçük kızlar
onlar
tıpkı o kuşlar gibi
uçan daha bir süre
sonra da vurulduktan”


ayrıca eser gökay tarafından insanın ruhunu dinlendiren güzel yorumu için:

kenan evren ve kurmayları, gerçekleştirdikleri askeri darbe sonucu siyasi partilerle birlikte birçok kurumun da kapısına kilit vurdururlar.
bu kurumlardan biri de türk dil kurumu. kurumun kapatılmasına neden olarak da cemal süreya'nın göçebe isimli kitabına ödül vermiş olması. çünkü şiirde, şairin eşkıya ile jandarmayı kıyaslaması, eşkıyayı yüceltip jandarmayı küçük görmesi kenan evren'in şimşeklerini üzerine çekmiş. tdk'nın da ödüle layık göstermesi, kurumun cezalandırılmasına yol açmış.

yıkan ve yapan hareket...lilik.

cemal süreya'nın çokça bilinen

"biliyorsun ben hangi şehirdeysem
yalnızlığın başkenti orası"

"yüzüm giyotine abone"

mısralarının ait olduğu ve şairin kitaplarından birine de ismini veren uzun şiirdir.

son zamanlarda en çok dinlediğim parçadır kendisi, çok eğlenceli değil mi?

yerleşik olmayan, konar göçer bir hayat sürdüren, dolayısıyla aidiyet hissi de olmadığı varsayılan topluluk ve kişi.