id ego süperego

freud’a göre kişiliğin üç katmanı. kısaca; id kişinin nefsi, ego kişinin frenleyen mantığı, süperego ise insanın vicdanıdır.

ayşe fatma hayriye haydi çifte telliye ya da athos porthos aramis de olabilir.

freud tarafından açıklanan tez.

id: tabiri yerindeyse evin yaramaz çocuğudur. canlılara ait en ilkel dürtülerin (açlık, saldırganlık, cinsellik) temsilcidir. en çok onun dediği olsun, hemen olsun, hep olsun ister. arzuların baş isyancısıdır. bebeklik ve çocukluk döneminde başroldedir.

supergo: evin ahlak bekçisidir. kuralların, gelenek ve göreneklerin, yaptırımların kraliçesidir. sosyal hayata adım attığımız çocukluk dönemlerinde sahneye çıkmaya başlar. ee bizim id durur mu? kıskanç olduğu kadar ele avuca sığmaz olan sevgili id, superegoya karşı sürekli bir isyan halindedir.

ego: mantığın ta kendisidir. görevi en zor olandır. çatışma ve problem çözme konusunda master yapmış, doktorasını en kanlı savaşlarda vermiş bir yapı olan ego ise gece gündüz demeden id ve superego arasındaki gerginliği azaltmaya çalışmaktadır.

***

olayı biraz daha dramatize etmek için şu sahneye bakabiliriz:

ali isimli bir öğrenciye arkadaşının küfrettiğini düşünelim. id gelip sol kulaktan fısıldıyor:

-"git bir yumruk at, o kim ki sana küfredebiliyor? göster ona gününü."

ali'nin kanı kaynamaya başlıyor. tam yerinden kalkacakken superego'nun evindeki alarmlar çalıyor. belli ki id yine iş başında diyerek güzellik uykusundan uyanarak söylene söylene yetişiyor ve sağ kulaktan fısıldıyor:

-"alicim nereye gidiyorsun? eğer bu yumruğu atarsan öğretmen sana çok kızacak ve ceza verecek biliyorsun. okuldan bile atılabilirsin bunun için."

ali ne yapacağını bilemez halde düşünmeye başlarken ter basmaya başlıyor. bir yandan öfkeyle dolup taşıyor bir yandan da alacağı cezadan çekiniyor. ortalık oldu mu size yangın yeri? dumanları gören ego bulaşıkları bırakıp koşa koşa olay yerine geliyor. halledilmesi gereken bu çatışmanın acaba kazananı kim olacak? ego kimin elinden tutacak?

***

bu gece gördüğümüz rüyanın, meslek seçimimizin, dil sürçmelerimizin yada kurduğumuz arkadaşlıklarımızın aslında bu ufak çatışmalarla şekillendiğini biliyor muydunuz?

ego, id ve superegonun arasındaki çatışmayı her ikisinin de kalbini kırmadan gerçekleştirmeyi başarmıştır. birine sus, diğerine dur demiş ve ikisinin de isteğini yerine getireceğini söylemiş ve senaryolar yazmıştır.

ali'ye ne mi oldu?

+ ali arkadaşını dövmedi, ama rüyasında çok büyük bir kavga ederek sabah soluk soluğa uyandı.

+ ali arkadaşına vurmadı, ama arkadaşlarını sözünü geçirip hayatlarına müdahale ettiğinde sesini çıkarmayacak insanlardan seçti (bkz: mobbing).

+ ali bugün arkadaşını dövmedi, ama büyüdü ve polis oldu. dövme işini meşrulaştırdı.

yani anlayacağınız bu kavgayı ikisi de kazanıyor. istekler ertelenebilir ama bastırılamaz. ali bugün patolojik bir vaka oldu mu bilinmez*. ama bastırılmaya çalışılan, ifade edilemeyen her duygu zamanla evrim değiştirerek patolojiye dönüşür. çözüm "her arzumuzu yerine getirmek" yada "toplumsal kurallara saplanmak" değil. bu kriz anını yaşamamak için egonuzu bilginizle ve farkındalığınız ile beslemelisiniz. çocuklarınızın bilinçli bir şekilde büyümesi için yol gösterici olmalısınız. egosu sağlam bir insan olun ki akıllıca planlar ile bu çatışmaların üstesinden gelebilesiniz.

id: kişiliğin en ilkel yanıdır. ne istiyorsa o an olmasını ister. tıpkı küçük bi çocuğun mızmızlanması gibi.
ego: kişiliğin plan yapan yanıdır. id ve süperego arasında köprü görevindedir.
süperego: kişiliğin ahlaki yanıdır. toplum ne der diye düşünür durur.

üçü dengede olmalıdır. herhangi birinin ikisine baskın olması kişide dengesizliğe neden olacaktır
bizim kültürümüzde ise süperego gelişmeli id’yi iyice baskılamalı ve egoya hakim olarak sınırlarını belirlemelidir(süperegoist).

yapısal modeli oluşturan unsurlardır. haz ve gerçeklik ilkesi arasında dengeyi kurma işlevi görürler. esasında benzer kavramlar tarihte ibn miskeveyh gibi düşünürler tarafından da ileri sürülmüştür. fakat dürtü ve irade çatışmasından ziyade lacan'ın ortaya koyduğu imgesel, sembolik, gerçek topolojisi yapısal modele daha uygun düşmektedir.

hitchcock'un sapık filminde çok iyi işlenmiştir. o evdeki en alt kat id, orta kat ego, en üst kat süper egoyu simgeler. bu gözle bir daha izlemenizi şiddetle öneririm.

id: içgüdüler. (ilkel alt beyin) biyolojiktir.
ego: gerçeklik. id ile süperego arasında aracı. psikolojiktir.
süperego: ahlak,vicdan. sosyal bileşendir.


bir örnek verelim şimdi:
sevgilinizden çok kötü bir şekilde ayrıldınız. id; ara ve ağzına ne geliyorsa söyle ya da git kapısında olay çıkar.
ego; aloo ne oluyor? bir sakin olur musun? önce biraz düşün öyle kelimeler hazırla ki ne olduğunu şaşırsın.
süperego ise boşver insanlık sende kalsın. kendini alçaltma, sen olay çıkaracak kadar küçülmedin, hadi toparlan. çirkinleşme. insanlar ne der, ayıplarlar seni. yapacağın olay'ın nedenlerini ve sonuçlarını anlatır sana. ayıptır günahtır hesabı yapar.*

süperego'nun çok bilinçli olduğunu görüyoruz. id, yaramaz çocuk gibi sürekli istiyor durduramıyoruz.
ego ise ikisi arasında git gel yapan çok yorulan bir aracı. aman ha dikkat edin bunun dengesi bir bozuldu mu bitersiniz. iyi bakın ona.. kolay değil hem id'in hem süperego'nun isteğini yerine getirmek.

ego şahlanmış bir at üzerindeki şövalye gibidir. id ile süperegonun isteklerini uzlaştırmaya çalışan hakemdir. başımıza bu işleri açan freud amcamızın özlü sözüdür.

işte bizler bu üçü arasında sürekli savaşıyoruz. içsel çatışma diyoruz bunada. süperego'ya giden bu yollarda az yıpranmadık. ne badireler atlattık! atlatıyoruzda o id'e söyleyin az rahat dursun!*

sigmund freud insan davranışlarında bu üçlünün kişideki etki genişliğinin etkili olduğunu ileri sürmüş.
id kişinin çocuksu tarafıdır. sadece ister, şuursuzca ister.
süperego ise ahlaki yönüdür. toplumun, kültürün kişinin davranışlarında etkisi söz konusudur. cinsel davranışlara toplumdaki, ailedeki tutumun bu davranışı kişide görüp görmeyeceğize etki etmesi gibi.
ego ise akılcı yöndür. ıd ve süperegoyu tatmin eder ve aralarında denge kurar. örneğin saldırgan davranışa yatkınlığı çok olan bir kişiye süperego engel olur, süperego tatmin olmuştur. ıd ise şiddete yönelik bilgisayar oyunu, filmler izlemek veya futbol gibi bu tür davranışın nispeten normal olacağı bir mesleğe yönelir. bu düzeni ego kurar.
ıd veya süperegonun baskın olması nevrotik kişiliği oluşturur.
aşırı bir dengesizlik ise psikozdur.
nevrotik kişi bununla baş edebilir, yani zorlanır ıd veya süperego yüzünden ancak bu çevreye veya kendine fiziksel zarar vermez. psikozda ise bu mümkündür.
ıd'in baskınlığı içgüdüsel davranışları, süperegonun baskınlığı ise aşırı baskılanmış kişiliği meydana getirir.

psikanalizin babası freud abimizin yapısal kişilik kuramında belirttiği, kişiliğin(zihinsel) 3 katmanıdır. kpss anlatır gibi uzatmayayım. id kişiliğin kural, ahlak tanımazıdır. süperego: id'in tam tersi iyi çocuktur. ego: id ve süperego arasında dengeyi kuran arabulucudur.
kpss ye yük getirmek için değil, adam kpssnin olmadığı dönemde sırf hipokratını şeyettirmek için çalışmış didinmiş, viyananın yüksek gelirli sinden dar gelirlisine "baca temizleme" dediği tekniği uygulamış, yapısal kişilik kuramı, topografik kişilik kuramı ve daha nicelerini (kitapları kısa ve keyiflidir, alın okuyun. kitle psik., cinsiyet üzerine.... vb) ortaya koymuştur.
edit : kpss yüzünden şu herife küfreden de bıraksın, yapmasın bu işi. soruları kolaydır.

ilk kez freud tarafından tanımlanan kavramlardır.

zihnin etkileşime giren 3 noktası olarak bilinir.
id ''koordine edilmemiş, zevk temelli içgüdüsel arzul-ar kümesi örneğin cinsellik ve açlık olarak tanımlanırken, süper ego ise id'in imkanlarını gercekçilikle ölçen katmandır. freud ego'yu "ego, şahlanmış bir at üzerindeki şövalye gibidir. [ego] id ve süperegonun isteklerini uzlaştırmaya çalışan hakemdir.'' sözleriyle açıklamıştır.

freud'a ait subjektif bir tanimlamadir.popularite ve viyana cevresinin kütür kütür avusturyali hatunlarini hüpletmek icin jung da ayni patikadan ilerlemistir.sonrasinda lacan,adler vd. ve avanesi ile sürec devam etmistir.

bnimki de bir görüş.ama temelli ama temelsiz.psikanaliz gibi.

bebar bilim şu videosunda bu konuyu detaylı bir şekilde açıklamıştır;

bakınız; m.youtube.com/watchv=kJHnaK...

bebar bilimin şu videosunda anlatılır;

freudun iş arkadaşı da olan jung buna 'bilinç dışı' kavramı eklemiştir (bu yapıyı tastamam kabul etmeye yanaşmamakla birlikte)
dış kök beden benzeri bir dış bilinçten söz eder ama çok anlaşılır bir model oluşturamamıştır.