ispanyol gribi

biz ki istanbul şehriyiz
seferberlik görmüşüz
kafkasya, galiçya, çanakkale, filistin
vagon ticareti, tifüs, ispanyol nezlesi
bir de ittihatçılar
bir de uzun konçlu alman çizmesi
1914'ten 18'e kadar yedi bitirdi bizi.
nazım hikmet, kuvayi milliye destanı.

1918-1920 yılları arasında influenza virüsüne bağlı olarak dünya nüfusunun yaklaşık olarak 3'te 1'ini etkilemiş bir pandemidir. influenza virüsü temel olarak kaz benzeri kuş türlerinde bulunur. bu virüs insanlara geçişini ise domuzlar üzerinden gerçekleştirir.
ispanyol gribi, 18 ay içinde 50 ile 100 milyon arası insanın (o dönemde yaşayan nüfusunun %3'ü) ölümüne sebep olarak insanlık tarihinde bilinen en büyük salgın olmuştur.

genel olarak 3 dalga şeklinde gerçekleştiği düşünülen ispanyol gribinin ilk dalgasında hastalığa yakalanan kişilerde genel olarak grip benzeri semptomlar tespit edilmiştir. ağustos ayı itibari ile başlayan salgının ikinci dalgası ölümcül seyretmiş ve bu seyir değişikliğinin altında yatan neden olarak virüsün ilk dalga sırasında geçirdiği bir mutasyon sorumlu tutulmuştur.

yaklaşık olarak 6 ay süren ispanyol gribinin ikinci dalgası, dünya muharebesinin etkisiyle yiyecek ve diğer kaynaklar konusunda zorda bulunan avrupa ülkelerinde ispanyol gribinin en ağır seyrettiği dönemi oluşturur. salgının bu döneminde hayatını kaybeden insan sayısının pik yapması, ikinci dalganın dünyanın farklı noktalarında aynı anda başlaması nedeniyle olduğu düşünülmektedir.

ispanyol gribine bağlı olarak kişilerde oluşan ve ölümcül bir seyir izleyebilen belirtiler genel itibari ile şu şekildedir:
burun kanaması
zatürre
ensefalit (beyin dokusunun iltihaplanması)
40 dereceyi geçen ateş
nefritik sendrom gibi böbrek problemleri
koma

salgın ispanya'da başlamamasına rağmen ispanyol nezlesi olarak adlandırılmasının sebebi ise ispanya'nın, birinci dünya savaşı'nda yer almamış olması ve askerî sansür nedeniyle diğer avrupa devletlerinde salgından söz edilmezken ispanyol basınının salgın konusunu ilk kez gündeme getirmiş olmasıdır.
türkçede 1918'den itibaren "ispanyol nezlesi" sözcüğü grubu kullanılmıştır.
ispanyol nezlesi ilk kez 11 mart 1918'de abd'nin new mexico eyaletinde tespit edildi.
salgın 1918 eylül-kasım aylarında zirve noktasına ulaşmış ve osmanlı dahil tüm dünya ülkelerini etkilemiştir. hindistan'da ?17 milyon kişi, yani ülke nüfusunun %5'i bu hastalıktan ölmüştür. abd'de nüfusun yaklaşık %28'i hastalığa yakalanmış ve 500.000 -675.000 kişi hayatını kaybetmiştir. britanya'da yaklaşık 250.000, fransa'da yaklaşık 400.000 kişinin öldüğü tahmin edilmektedir. fiji adalarında nüfusun %14'ü iki haftalık bir süre içinde ispanyol nezlesi'nden ölmüştür.

hastalığa dönemin önemli isimlerinden de yakalananlar olmuştur. max weber, ressam gustav klimt, ispanya kralı xııı. alfonso ve sophie halberstadt freud bu kişiler arasında sayılabilir. metin özata’nın yazdığı kitaba göre gazi mustafa kemal atatürk de samsun'a hareket etme hazırlıkları içerisindeyken bu hastalığa yakalanmış ve hastalığı beşiktaş'taki evinde atlatmıştır.

atatürkün yendiği hastalık.

zamanında dünyaya çok büyük zararlar vermiş olan salgın hastalık.

paçası da aynı salgın gibi hızla yayılmıştır.

1918-1920 yılları arasında yaşanan bir salgındır. domuz gribinin ölümcül bir alt türüdür. ilk bakışta ismi ispanyol gribi olduğu için ispanya'da ortaya çıktığı sanılsa da, aslında amerika'da tespit edilmiştir. gribi ilk olarak ispanya medyaya sunduğu için ispanyol gribi denmiştir. 18 ay gibi kısa bir sürede 500 milyon kişiye bulaşmış ve yaklaşık 50 milyon insanın ölümüne yol açmıştır. bu sayı aslında biraz iyimserdir. bazı kaynaklar 50-120 milyon civarı insanın öldüğünü söyler. böylesi büyük bir etkiye sahip olduğu için de dünya tarihindeki gelmiş geçmiş en büyük salgın hastalıklar arasındadır. bilinen birçok virüsün aksine ispanyol gribi zayıf, yaşlı ve çocuklardan ziyade genç ve sağlıklı yetişkinleri etkilemiştir. mustafa kemal atatürk'te bu hastalığa yakalanıp, atlatmıştır.

gazi mustafa kemal atatürk karşısında yenik kalmış grip. evet.

düz dünyacıların, bilim karşıtlarının inkar ettiği; yaşarken milyonların ölümüne ve sıkıntısına neden olan pandemik hastlalık.

h. rahmi gürpınar'ın ''hakk'a sığındık'' isimli romanında ispanyol gribi olarak bilinen 1918-1920 yılları arasında yaşanan salgından nasıl bahsettiğini okudum. değişen bir şey yok, 100 yıl öncesini yaşıyoruz.

2018'de kaleme aldığım teşrin romanında bahsi geçen hastalık. hem birinci dünya savaşı'nın bitişini hızlandırmış, hem de askerlerin daha çabuk terhis edilmesine sebep olmuştur. ırak ve suriye cephelerinde harp ettiğimiz ingilizlerden bulaşan hastalık, 1918-20 arasında pek çok vatandaşımızın kaybına neden olmuştur. dönemin gazeteleri incelenirse istanbul ve anadolu şehirlerini nasıl kasıp kavurduğu görülecektir.

kitapta ilgili bölüm,

birinci dünya savaşı ile birlikte dünya nüfusunu ciddi olarak etkilemiş salgın.

1918/1920 yılları arasında amerika'da ortaya çıkan ve bütün dünyayı etkileyen, milyonlarca insanın ölümüne sebep olan, h1n1 virüsünün ölümcül bir alt türünün yol açtığı grip salgını olarak bilinir.



salgında iki kadın.

1 zamanlarin koronasiydi.

1918-1920 yılları arasında h1n1 virüsünün ölümcül bir alt türünün yol açtığı hastalık. 18 ay içinde 50 milyon insanın ölümüne neden olmuştur. ispanyol gribinin belirgin bir özelliği; sağlıklı yetişkinleri daha çok etkilemesidir. ispanyol gribi, kimi tarihçilere göre birinci dünya savaşının erken bitmesine neden olmuştur.