jüpiter

büyük oranda hidrojen ve helyum gazından oluşmuş, güneş sisteminin en büyük gezegenidir ve ismini roma mitolojisi tanrısından alır.


ayrıca 2018 yılı itibarıyla 79 tane uydusu olduğu bilinmektedir. en büyük dört uydusu io, europa, ganymede, ve callisto uyduları galileo galilei tarafından keşfedilmiş ve ilk kez yerküreden başka bir gezegene ait uyduların varlığı görülmüştür. bundan dolayı bu uydulara galilei uyduları da denmektedir.

gaz devi bir gezegendir. bu nedenle hem çok hızlı döner hem de üzerinde durulacak katı bir yüzeye sahip değildir. kütleçekimine kapılıp kömür olmasaydık ya da radyasyon zehirlenmesi yüzünden ölmeseydik, yani gerçeklikten biraz uzaklaşsaydık ve tam ortasından atlayabilseydik gezegenin başından sonuna düşene kadar çiş koklardık. evet. bu kadar görkemli ve etkileyici bu gezegenin çiş koktuğu söylenir. yine tam ortalarına denk bir kısımda dünyaya benzer bir alan vardır. aynı basınç ve sıcaklığa sahiptir. bu da ne işimize yarar bir bilgidir? tartışılır.

osmanlı zamanında "müşteri" derdik kendisine.

grek mitolojisindeki zeus'un roma mitolojisindeki adı. jove olarak da bilinirdi.

hermetik ilimlerden biri olan astroloji'de ise genişlemeyi, iyi şansı, optimizmi, spontanlığı, bolluğu ve bereketi simgelemekle birlikte, kontrolsüzlüğü, dibi görülmeden suda geçerken boğulmayı, ölçüsüz hedonizmi ve talihe gereğinden fazla güvenmeyi de simgeler.

güneş sistemi'nde büyüklük sıralamasına göre güneş'ten sonra gelen en büyük 2. cisim ve güneş'e uzaklık bakımından 5. sıradaki gezegen.

jüpiter, gaz devlerinden biridir. kütlesi, sistemde güneş dışındaki bilinen tüm cisimlerin (uydular, kuyruklu yıldızlar vs dahil) toplamından yaklaşık 2,5 kat daha büyüktür.

güneş etrafındaki 1 tam turunu dolanma süresi, dünya zamanı ile ifade edersek yaklaşık 12 yıldır. büyük kırmızı leke'si ile tanınır bu gezegen. bu leke yüzyıllardır (belki de daha uzun süredir) devam eden bir fırtına.

(görsel, nasa. gov'dan alıntıdır.)

gezegen üzerinde gördüğünüz o karman çorman güzel şekiller, bulut ve fırtınalardan kaynaklanıyor. bu nedenle değişken olabiliyorlar.

gezegenin atmosferi ağırlıklı olarak hidrojen ve helyumdan oluşur. buna ek olarak metan, amonyak ve başka birkaç gaz daha, az miktarda da olsa bulunur atmosferinde.

başıboş gök taşlarının çoğundan, dünya'yı koruyan bir gezegendir jüpiter.
(bkz: shoemaker - levy 9)

gezegenin bazı fiziksel özellikleri, iç yapısına ilişkin modellemeler yapabilmemizi mümkün kılıyor. buna göre modellemeler gösteriyor ki, jüpiter'in dünya boyutlarından biraz daha ufak bir iç çekirdeği olmalı. ancak bu kayalık çekirdeğin yoğunluğu, dünyanın kütlesinin yaklaşık 8 katı kadar olmalı. bu çekirdeğin etrafı da yarı akışkan bir tabakayla çevrilmiş olmalı.

atmosfer hakkındaki bilgilerimiz ise farklı elektromanyetik dalga bölgelerindeki gözlemler sayesinde elde edilebiliyor. yine bu gözlemler sayesinde, gezegenin güçlü bir manyetik alanı olduğunu da biliyoruz.

gezegenin tıpkı dünyamızdaki kutup ışıklarını oluşturan mekanizmaya benzer bir manyetik alan mekanizması var.

(görsel, businessinsider. com'dan alıntıdır.)

gezegenin 79 adet uydusu var. bunlardan 53 tanesi resmi olarak onaylandı. geri kalanların gerçek birer uydu olup olmadığı henüz teyit edilmedi.

hakkında söylenecek çok şey olan bir gezegen ama bir tanım için bu kadarı yeter de artar.

yay burcunun etkisinde olduğu, şans, bolluk ve bereketi simgeleyen gezegendir.

4 temmuz 2016 tarihinde nasa tarafından dikizlenen gezegen.

gönderilen aracın adı juno idi. mitolojiye göre jupiter (ya da zeus) aşırı çapkın bir tanrı ve karısı juno (hera) ise aşırı kıskanç bir tanrıça. tanrı jüpiter; sevgilileri (uyduları) io, europa, ganymede ve callisto ile zevkin her türlüsünün tadına bakarken nasa bir anda karısı juno'yu onu gözetlemesi için üzerine fırlattı *

nasa bunu hep yapıyor. isim seçimleri gerçekten çok başarılı.

bilinen 39 uydusu vardır. bunlardan 4 tanesi oldukça büyüktür. bu 4 uydu [io (volkanik olarak aktif), europa, ganymede ve callisto] galile tarafından keşfedilmiştir

aynı zamanda ganymede, güneş sistemi içindeki en büyük aydır.



jüpiter oldukça hızlı dönen bir gezegendir. dev gibi olmasına rağmen kendi etrafındaki bir dönüşü (bir jüpiter günü) 9.8 saat alır.

güneşin etrafındaki dönüşü (bir jüpiter yılı) ise daha uzundur.

bu 11.86 dünya yılına eşittir.

yapısına gelirsek,

jüpiter sadece sıvı ve gazlardan oluşan bir gezegendir. bu nedenle gezegenin her yeri aynı hızda dönmez. gördüğünüz enine çizgilerin nedeni budur.

aynı zamanda yine bu yüzden yoğunluğu sudan azdır. (yani jüpiter'i dev su dolu bir küvete koyabilseydik yüzerdi)

kütlesi 1.9 x 10^27 kilogramdır.

dev gibidir. güneş sisteminin en büyük gezegenidir. çapı 142.800 kilometredir. (dünya 12.756)

kütlesi dünyanın 318 katıdır.

güneş'e ortalama uzaklığı 778,330,000 kilometredir. yörüngesinin güneş'e en uzak olduğu anda bu mesafe 815,700,000 kilometreye çıkar.

mevsimleri yoktur, çünkü mevsimler gezegenlerin eksenlerinin eğik olmasından dolayı ortaya çıkarlar. jüpiter sadece 3 derece eğiktir, bu mevsim oluşturmaya yetmez.

3 uydusunda (europa, ganymede, ve callisto) sıvı sudan oluşan yer altı okyanusları olduğu düşünülmektedir.

özellikle europa okyanuslarında bulunan suyun miktarının dünyadakinin 2 katı olduğu tahmin edilmekte.

bana en seksi gelen gezegen.

gökyüzünde rahatça görebileceğiniz gezegen. tabi yıldız formatında. aya ve satürn’e yakın takılır genelde. büyük olandır.

arkadaşla gidilip gezilen yer. her yıl bir gezegene gidilir.

yüzeyinde katı madde varlığının olmadığı düşünülen ve ağırlığı güneş sistemindeki tüm gezegenlerin toplam ağırlığından daha fazla olan devasa bir gezegendir.

roma mitolojisi'nde tanrıların kralıdır. yunan mitolojisi'nde zeus'dur.satürn'ün oğludur.bir gök tanrısı olarak şimşek ve yıldırımı yapan ve savaşta zaferi getiren olarak bilinir.

gustav holst'un gezegenler suitinden bir parcanin adi:

"güney kutbu'ndan jüpiter böyle görünüyor."
nasa

bu gezegen güneş sisteminin en büyük gezegeni konumundadır. gerek boyut gerekse kütle yönünden güneş sisteminin adeta devi diyebiliriz. öyle ki boyutu ile ilgili bir karşılaştırma yapacak olursak; jüpiter üzerinde bulunan ve "jüpiter'in gözü" olarak adlandırılan benek şeklindeki kalıcı fırtına dahi dünyamızdan büyüktür. bu nedenle güneş sisteminde bulunan gözlem yapılması en kolay gezegenlerden biridir. kütle bakımından ise yapılan araştırmalara göre güneş sisteminde kendisinin haricindeki tüm gezegenlerin kütlesini toplasak yine de jüpiter'in kütlesi bu sonucun 2 katından daha fazla olacaktır.

jüpiter'in "en" olduğu konular bir hayli fazladır. bunlardan bir tanesi de dönüş hızıdır; güneş sisteminin en hızlı gezegeni olan jüpiter, kendi etrafında dönüşünü sadece 9,8 dünya saatinde tamamlar. güneş etrafında dönüşü 12 dünya yılı sürer ve bu dönüşünü sadece 3 derecelik bir eğim ile yapar yani bu gezegende mevsim kavramı neredeyse hiç yoktur.

güneş sisteminin en yüksek yer çekimine sahip bu gezegen uydu konusunda da bir hayli cömerttir. kayda geçirilen 79 uydusu vardır, bunlardan 53 tanesi kesin uydudur. geri kalan 26 tanesi hakkında araştırmalar devam etmektedir. uyduları arasında en çok bilinenleri: galileo uyduları (ıo, europa, ganymede, callisto) olarak adlandırılan dört uydudur.

peki jüpiter insan yaşamı için uygun mudur? bu aslında cevaplanması çok zor bir soru değil. maalesef bu gezegen alternatif bir dünya olmak için elverişli değildir. bunun bir çok sebebi vardır. başlıca sebepler; atmosferik özellikleri, şiddetli fırtınaları, yüksek dönüş hızı, güçlü yer çekimi ve en önemlisi gaz devi olmasıdır. gaz devi olması yaşam için uygun bir zeminin de olmadığı anlamına gelir. eğer jüpiter'in atmosferinden içeri girmeyi bir şekilde başarır ve içerisinde ki gazların bizi buharlaştırmasından da kurtulursak bile muhtemelen çekirdeğine inene kadar kendimize bir zemin bulamayacağız.

ancak bu kadar ümitsiz olmayalım, bu acımasız gezegen güneş sistemimize europa isimli bir uydu hediye etmiştir. bu uydu güneş sisteminde yaşam olma ihtimalinin en yüksek olduğu yerlerden biri olarak kabul edilmektedir.

uydusu vardır; "callisto".

güneş sisteminin en büyük gezegeni olmasına ilave aynı zamanda bir gaz devidir. çapı 139.800 km.'dir. yine güneş'ten 780 milyon km. uzaktadır.

güneş yörüngesi yaklaşık 12 yıldır. eksen yörüngesi ise devasa cüssesine rağmen yaklaşık 10 saattir. çok yüksek hızdaki eksen yörüngesi gezegende fırtına ve anaforlara neden olur. kütlesi dünya'nın 318 katı, çekim etkisi ise dünya çekim etkisine göre %264 değerindedir.

çekiminin çok güçlü olması nedeniyle mars ile kendi arasında bulunan asteroid kuşağının birleşmesine ya da başıboş hareket etmesine engel olan bir gezegendir. bu özelliği sayesinde gezegenimizin de bir anlamda bodyguard'ı konumundadır. zira jüpiter'in çekim etkisi olmasaydı bu kuşak birkaç üyesini dünya'ya gönderebilirdi.

yüzeyinde 300 yıldır görünen leke 2000 km. hızında fırtınaların neden olduğu bir lekedir. 79 adet uyduya sahip olmakla birlikte europa isimli uydunun zengin doğalgaz yataklarına sahip olduğu değerlendirilmektedir.

jüpiter. güneş sisteminin en büyük gezegeni olması sebebiyle çıplak gözle de gözlemlenebilen bir gezegendir. hem çap olarak hem de kütle açısından en büyük gezegendir.

güneşe yakınlık bakımından değerlendirecek olursak eğer, 5. sırada bulunan jüpiter ismini en büyük roma tanrısı olan jüpiter'den almıştır. bu gizemli dev gezegenin boyutunu dünya ile kıyaslamaya girecek olursak; jüpiter üzerinde bulunan ve yıllardır süren kırmızı fırtına bölgesi yani bizlerin bildiği isimiyle "kırmızı leke" dahi dünya'dan daha büyüktür.

bu dev gezegenin kütlesi ise güneş sistemi'nde bulunan diğer tüm gezegenlerden iki kat daha ağırdır. dünyamıza kıyaslayacak olursak dünyamızdan yaklaşık 318 kat daha ağırdır. bunun yanı sıra güneş sistemi'nin en büyük kütle çekimi kuvvetine de sahiptir jüpiter. kütle çekim kuvveti dünya'dan 2,5 kat daha fazladır. yani başka bir tabirle dünyada 100 kilogram olan biri jüpiter ölçülerine göre 250 kilogram ağırlığa sahip olacaktır.

bu gizemli gezegenin çekim kuvveti sayesinde asteroit kuşağını kendine doğru çekmektedir. asteroit kuşağını kendine çekmesinden ötürü jüpiter'e dünya'nın koruyucusu gözü ile bakılmaktadır. yani daha açık konuşacak olursak jüpiter olmasa gezegenimiz sayısız asteroit yağmuruna maruz kalabilirdi.

jüpiter muhtemelen çekirdeğine kadar katı bir yüzeye sahip değildir. bu özelliği de jüpiter'i gaz devi sınıfında değerlendirmemize neden olmaktadır. jüpiter'in atmosferi çoğunlukla hidrojenden oluşmuş, yoğun, kalın ve karma karışık bir yapıya sahiptir.

aynı zamanda bu gezegen gözlenmesi çok zor olan bir halka sisteminin de sahibi. kayıtlarda şu ana kadar kanıtlı 79 tane uydusu bulunmaktadır. bilim insanları bu sayının çok çok daha fazlasının var olabileceğini savunmakta. jüpiter'in uyduları arasında en çok bilinenleri "galilei uyduları" diye adlandırılmış olan ve galileo galilei tarafından keşfedilmiş olan 4 uydudur. bu 4 uydunun isimleri; "io, europa, ganymede ve castillo"dur.

dünyamıza göre bir hayli hızlı dönen bu gezegen kendi ekseni etrafındaki bir dönüşü yaklaşık 10 dünya saatiyle tamamlamakta. güneş etrafındaki bir dönüş ise yaklaşık olarak 12 dünya yılına denk gelmektedir.

jüpiter dönüşünü 3 derecelik bir eğimle yapıyor. bundan dolayı gezegende mevsim kavramı neredeyse yok denebilecek düzeydedir. açıkçası güneş sistemi'nin en gizemli cisimlerinden biri sayılmaktadır. kendi atmosferindeki gaz tabakaları bu gezegene acayip bir yakışıklılık kazandırmakta.

juno uzay aracı'ndan jüpiter bulutlarının yakından görünümü..