21.
lou andreas-salomé, 1861-1937 yılları arasında yaşamış rus asıllı yazar ve psikanalisttir. benim ilgi alanıma uzun zaman önce girmiş olup, yaşama bakışımı şekillendermiş özgür ruhlu kadınlardan sadece bir tanesidir. nietzsche, rilke, freud ve daha nice ünlü isimlerin aklını başından almış, ilham vermiş; zeki, entelektüel ve güzel bir kadındır. döneminin çok ilerisindeki özgürlük anlayışı ve duruşuyla ilgileri üzerine çekmiştir. özgüveni ve doğal güzelliği ile birleşen entelektüel duruşu, onun her zaman çekici bir kadın olmasını sağlamıştır.
nietzsche'nin, böyle buyurdu zerdüşt'ü lou andreas-salomé'dan ilham alarak yazdığı söylenir. yalnız, nihilist bir yıkılmanın hikayesidir bu kitap. lou andreas-salomé'un evlilik teklifini reddetmesi ile yıkılan nietzsche, duygusal olarak acı çekmiştir bu kitabı yazarken.
salomé, rée and nietzsche (1882)
salomé 21 yaşındayken yazar paul rée ile tanıştığında rée ona evlenme teklif etmiş ancak salomé komün olarak bir yaşam kurmayı önermiştir. rée, nietzsche ve salomé üçlüsünün hikayesi böyle başlamış. yalnız nietzsche de salomé'e anında aşık olup evlenmek isteyince planlar da suya düşmüş. nietzsche ağladığında adlı kitabında şöyle der nietzsche:
hangi yıldızlardan düşüp birbirimizi bulduk biz. bu kadar düz bir cümlenin bu kadar karmaşık olmasına neden olan kadın.
lou andreas salomé, elli yaşındayken freud'dan eğitim alarak dünyanın ilk kadın psikanalisti olur. nietzsche'nin felsefesinden, freud'un psikanaliz yaklaşımından etkilenerek narsizm ve cinsellik üzerine çalışmalar yapar. hayatına girdiği her insandan ilham alan ve hayatına girdiği her insana ilham veren bu kadının edebiyat tarihinde el üstünde tutulması gerektiğini düşünüyorum. belki biraz da underrated kaldığını düşünüyorum; özellikle ataerkil kültürlerin erkek sanatını ve sanatçısını el üstünde tuttuğunu görünce daha çok yazılıp çizilmesi gerekitiğini düşünüyorum.
freud ile çalışmaya başladıktan sonra erotik isimli kitabı ortaya çıkarır salomé. narsizim üzerine kafa yorar. erkek ve kadın arasındaki aşkın çözümlemesini yapmaya çalışır. salomé için evlilik yani sadakat insanların özgürlüğünü engelleyerek aşkı yok eder. salomé için, bir kadın doğası gereği narsisttir ve mükemmelliği burada yatar. “narsizmin iki yönelimi” (1921) adlı makalesinde, kadınların seçici olurken toplumsal kısıtlamaları telafi etmelerine izin veren özel bir öz yeterlilik geliştirdiklerini yazar. dolayısıyla, narsisizmin işlevi koruyucudur. salomé, bir kadının sevmekten daha çok sevilmeye ihtiyaç duyduğunu da vurgular.
ön ortada lou ve sağ arkasında freud.
1897 yılında şairler, müzisyenler ve filozoflar şehri münih'te 21 yaşında genç bir şair olan rilke ve 36 yaşındaki olgunluğunun en verimli ve güzel yıllarını yaşayan salomé tanışır. bu tanışma inanılmaz hazların kapısını açar. hayatına bir çok insan girmesine rağmen (cinsel olarak olmasa da), salomé'un en büyük aşkı rainer maria rilke olur. rilke için her türlü heyecanı yaşayabileceği bu kadın artık taptığı bir ilaha dönüşür. onun büyüsünde kalarak ve birsürü aşk mektupu yazar.
rilke mektuplarından birinde şunları söyler:
senin sınırlarına tozlu basit halde gelen güneş ışını, ruhunun parlak dalgasında bin kat berrak ve parlak oluyor. benim berrak kaynağım, dünyayı senden görmek istiyorum, çünkü o zaman yalnızca seni, seni, seni görüyorum.
rilke'nin görürüm seni şiirinin de salomé için yazdığını düşünüyorum.
görürüm seni, gözlerimi söndürsen de;
duyarım seni, kulaklarımı tıkasan da;
gelir dururum sana ben ayaksız hem de,
seni ağızsız çağırırım istediğim anda.
al kopar kollarımı dilersen, sanki
elle kavrarım seni ben yüreğimle;
atar beynim, yüreğimi sustursan da;
beynimi yangına vermek istesen bile,
taşırım seni damarlarımdaki kanda.
rilke ve salomé'un mektupları, ilişkilerinin ne kadar yoğun olduğunun ispatı gibidir. salomé, rilke'ye rusça da öğretmiş ki bunu inanılmaz etkileyici buluyorum. bu sayede rilke, rusça romanları kendi dilinde okuma şansına erişmiş. salomé'un verdiği ilham gerçekten çok büyüleyici hissettiriyor. aralarındaki bağ çok güzel şeyler ortaya çıkarmış.
aralarındaki entelektüel yazışmalara örnek olarak ingilizce bir paylaşım yapmak istiyorum. rilke 1914 yazında, salomé'a depresyonla mücadelesini tasvir ediyor ;
ı am like the little anemone ı once saw in the garden in rome; it had opened so wide during the day that it could no longer close at night. ıt was terrible to see it in the dark lawn, wide open, still taking in through its calyx, which seemed as if frantically flung open beneath an all-overpowering night that streamed down on it undiminished… my senses, without asking me, attach themselves to anything intrusive, whenever there's a noise ı give myself up to it and am that noise, and since everything, once it has been set for stimuli, wants to be set off by stimuli, so at heart ı want to be disturbed and am so without end. from such exposure to an existence in public, some sort of life inside me has taken refuge, has retreated to an innermost place and lives there the way people live during a siege, in deprivation and perpetual worry… and in between, between this uninterrupted outward-addiction and that interior existence ı can barely reach any longer, are the true dwelling-places of healthful feeling: empty, abandoned, cleared out, an inhospitable middle zone whose neutrality also explains why all the kindnesses of people and nature are wasted on me.
lou andreas-salomé, bir teselli cevabı yazar. bu kırılgan duygusallığın rilke'nin yaratıcılığına katkısını ifade eder ;
while you are perpetually feeling sick and miserable you are also perpetually finding expressions for that experience, and those expressions, in the distinctive form you give them, would be quite impossible unless somewhere inside you there is a flowing together, an experiencing in unison, of what you feel as so torn into one impulse fleeing outward and another burrowing inward, with only an empty, self-deserted middle space between them. those words with which you articulate this condition, and that passage, for example, about the anemone — they are nothing if not works, works accomplished, the coming about of deepest unities in you!
a great deal of poetic work has arisen from various despairs, certainly; but if it arose out of that despair, the despair of not being capable of just such poetic syntheses, there'd be a contradiction, don't you think? to your consciousness of yourself it appears that way, your consciousness finds itself on the side of what is being blocked, and therefore is not party to those moments which show again and again that you are not so lacking throughout in unity as you feel and think “yourself” to be; you suffer yourself as a person blocked, and that piece of happiness which is lodged in this situation remains hidden from you, withheld, even though all its requirements are inside you and express themselves; for one cannot write about the anemone the way you do without some store of happiness (which is just not fully working its way into consciousness!)
this may not factually change anything, since one has nothing of that which eludes one's feeling and thoughts; yet proof that it is real and is present remains important, — somewhat the way an insensate limb does not stir the same terror as an amputated one: the paralysis may be connected with processes that can at any moment resolve, and that do not block the flow of food and nourishment, etc.
tanrı ve din inancı olmayan salomé, toplumun dayattığı gelenek ve göreneklere hep karşı çıkmış. evliliğin sevgiyi yok edeceğini düşündüğü için evliliğe de karşı çıkmış. yalnız, 1887'de carl friedrich andreas'la evlenmiş ve 1930'da carl'ın ölümüne dek sürmüştür bu evlilik. evliliklerinde cinsellik olmadığı söylenir.
lou andreas salomé ve friedrich carl andreas.
nietzsche'nin, böyle buyurdu zerdüşt'ü lou andreas-salomé'dan ilham alarak yazdığı söylenir. yalnız, nihilist bir yıkılmanın hikayesidir bu kitap. lou andreas-salomé'un evlilik teklifini reddetmesi ile yıkılan nietzsche, duygusal olarak acı çekmiştir bu kitabı yazarken.
salomé, rée and nietzsche (1882)salomé 21 yaşındayken yazar paul rée ile tanıştığında rée ona evlenme teklif etmiş ancak salomé komün olarak bir yaşam kurmayı önermiştir. rée, nietzsche ve salomé üçlüsünün hikayesi böyle başlamış. yalnız nietzsche de salomé'e anında aşık olup evlenmek isteyince planlar da suya düşmüş. nietzsche ağladığında adlı kitabında şöyle der nietzsche:
hangi yıldızlardan düşüp birbirimizi bulduk biz. bu kadar düz bir cümlenin bu kadar karmaşık olmasına neden olan kadın.
lou andreas salomé, elli yaşındayken freud'dan eğitim alarak dünyanın ilk kadın psikanalisti olur. nietzsche'nin felsefesinden, freud'un psikanaliz yaklaşımından etkilenerek narsizm ve cinsellik üzerine çalışmalar yapar. hayatına girdiği her insandan ilham alan ve hayatına girdiği her insana ilham veren bu kadının edebiyat tarihinde el üstünde tutulması gerektiğini düşünüyorum. belki biraz da underrated kaldığını düşünüyorum; özellikle ataerkil kültürlerin erkek sanatını ve sanatçısını el üstünde tuttuğunu görünce daha çok yazılıp çizilmesi gerekitiğini düşünüyorum.
freud ile çalışmaya başladıktan sonra erotik isimli kitabı ortaya çıkarır salomé. narsizim üzerine kafa yorar. erkek ve kadın arasındaki aşkın çözümlemesini yapmaya çalışır. salomé için evlilik yani sadakat insanların özgürlüğünü engelleyerek aşkı yok eder. salomé için, bir kadın doğası gereği narsisttir ve mükemmelliği burada yatar. “narsizmin iki yönelimi” (1921) adlı makalesinde, kadınların seçici olurken toplumsal kısıtlamaları telafi etmelerine izin veren özel bir öz yeterlilik geliştirdiklerini yazar. dolayısıyla, narsisizmin işlevi koruyucudur. salomé, bir kadının sevmekten daha çok sevilmeye ihtiyaç duyduğunu da vurgular.
ön ortada lou ve sağ arkasında freud.1897 yılında şairler, müzisyenler ve filozoflar şehri münih'te 21 yaşında genç bir şair olan rilke ve 36 yaşındaki olgunluğunun en verimli ve güzel yıllarını yaşayan salomé tanışır. bu tanışma inanılmaz hazların kapısını açar. hayatına bir çok insan girmesine rağmen (cinsel olarak olmasa da), salomé'un en büyük aşkı rainer maria rilke olur. rilke için her türlü heyecanı yaşayabileceği bu kadın artık taptığı bir ilaha dönüşür. onun büyüsünde kalarak ve birsürü aşk mektupu yazar.
rilke mektuplarından birinde şunları söyler:
senin sınırlarına tozlu basit halde gelen güneş ışını, ruhunun parlak dalgasında bin kat berrak ve parlak oluyor. benim berrak kaynağım, dünyayı senden görmek istiyorum, çünkü o zaman yalnızca seni, seni, seni görüyorum.
rilke'nin görürüm seni şiirinin de salomé için yazdığını düşünüyorum.
görürüm seni, gözlerimi söndürsen de;
duyarım seni, kulaklarımı tıkasan da;
gelir dururum sana ben ayaksız hem de,
seni ağızsız çağırırım istediğim anda.
al kopar kollarımı dilersen, sanki
elle kavrarım seni ben yüreğimle;
atar beynim, yüreğimi sustursan da;
beynimi yangına vermek istesen bile,
taşırım seni damarlarımdaki kanda.
rilke ve salomé'un mektupları, ilişkilerinin ne kadar yoğun olduğunun ispatı gibidir. salomé, rilke'ye rusça da öğretmiş ki bunu inanılmaz etkileyici buluyorum. bu sayede rilke, rusça romanları kendi dilinde okuma şansına erişmiş. salomé'un verdiği ilham gerçekten çok büyüleyici hissettiriyor. aralarındaki bağ çok güzel şeyler ortaya çıkarmış.
aralarındaki entelektüel yazışmalara örnek olarak ingilizce bir paylaşım yapmak istiyorum. rilke 1914 yazında, salomé'a depresyonla mücadelesini tasvir ediyor ;
ı am like the little anemone ı once saw in the garden in rome; it had opened so wide during the day that it could no longer close at night. ıt was terrible to see it in the dark lawn, wide open, still taking in through its calyx, which seemed as if frantically flung open beneath an all-overpowering night that streamed down on it undiminished… my senses, without asking me, attach themselves to anything intrusive, whenever there's a noise ı give myself up to it and am that noise, and since everything, once it has been set for stimuli, wants to be set off by stimuli, so at heart ı want to be disturbed and am so without end. from such exposure to an existence in public, some sort of life inside me has taken refuge, has retreated to an innermost place and lives there the way people live during a siege, in deprivation and perpetual worry… and in between, between this uninterrupted outward-addiction and that interior existence ı can barely reach any longer, are the true dwelling-places of healthful feeling: empty, abandoned, cleared out, an inhospitable middle zone whose neutrality also explains why all the kindnesses of people and nature are wasted on me.
lou andreas-salomé, bir teselli cevabı yazar. bu kırılgan duygusallığın rilke'nin yaratıcılığına katkısını ifade eder ;
while you are perpetually feeling sick and miserable you are also perpetually finding expressions for that experience, and those expressions, in the distinctive form you give them, would be quite impossible unless somewhere inside you there is a flowing together, an experiencing in unison, of what you feel as so torn into one impulse fleeing outward and another burrowing inward, with only an empty, self-deserted middle space between them. those words with which you articulate this condition, and that passage, for example, about the anemone — they are nothing if not works, works accomplished, the coming about of deepest unities in you!
a great deal of poetic work has arisen from various despairs, certainly; but if it arose out of that despair, the despair of not being capable of just such poetic syntheses, there'd be a contradiction, don't you think? to your consciousness of yourself it appears that way, your consciousness finds itself on the side of what is being blocked, and therefore is not party to those moments which show again and again that you are not so lacking throughout in unity as you feel and think “yourself” to be; you suffer yourself as a person blocked, and that piece of happiness which is lodged in this situation remains hidden from you, withheld, even though all its requirements are inside you and express themselves; for one cannot write about the anemone the way you do without some store of happiness (which is just not fully working its way into consciousness!)
this may not factually change anything, since one has nothing of that which eludes one's feeling and thoughts; yet proof that it is real and is present remains important, — somewhat the way an insensate limb does not stir the same terror as an amputated one: the paralysis may be connected with processes that can at any moment resolve, and that do not block the flow of food and nourishment, etc.
tanrı ve din inancı olmayan salomé, toplumun dayattığı gelenek ve göreneklere hep karşı çıkmış. evliliğin sevgiyi yok edeceğini düşündüğü için evliliğe de karşı çıkmış. yalnız, 1887'de carl friedrich andreas'la evlenmiş ve 1930'da carl'ın ölümüne dek sürmüştür bu evlilik. evliliklerinde cinsellik olmadığı söylenir.
lou andreas salomé ve friedrich carl andreas.
devamını gör...
22.
sevgili salome,
nietzsche'nin sana bir mektubu var. okuduktan sonra imha etmeyi unutma.
nietzsche'nin sana bir mektubu var. okuduktan sonra imha etmeyi unutma.
devamını gör...