lou andreas-salome

kitabın(neitzsche ağladığında) en akılda kalıcı karakteri. aşırı oynak olduğunu düşündürtmekle itici gelebilse de bir saniyede tavlayamayacağı canlı türü yoktur.(bkz: neitzsche)

hürrem ve eyşan ile aynı türdendir.

(bkz: öldüren kadın)

nietzsche'ye: ''kadına mı gidiyorsun; öyleyse kırbacını unutma'' sözünü söyleten kadındır.

gece gece akla gelmiş eski bir insan evladıdır.

almanca konuşulan topraklarda son 150 yıldır hiçbir kadın, petersburg'lu lou salomé kadar güçlü ve dolaysız bir etki yaratmamıştır.

kurt wolff

dünyanın ilk kadın psikanalist olma unvanını taşıyan salome, zürih’te teoloji, felsefe ve sanat tarihi okudu. entelektüel ve akıllı olmasının yanı sıra, narsist ve feminist karakteriyle de bilinen güzel kadın, 1800’lerin 2. yarısında hemen hemen tüm ünlü düşünürleri kendine hayran bıraktı. yakından tanıdığımız, okuduğumuz, bildiğimiz nietzsche, freud ve rilke gibi isimler ona karşı konulamaz bir aşk besledi. (nietzsche’nin sonradan kadınlardan nefret etme sebebi olarak da gösterilir.)

st petersburg doğumlu, ailesi sefarad yahudilerinden olan ve femme fatale olarak nitelendirebileceğimiz bir psikanalist ve yazar. sigmund freud*, paul rée, rainer maria rilke ve friedrich nietzsche* ile olan ilişkileri ile sürekli gündeme gelse de aslında, bize onu tanıtan bu durum değil, o dönemde bile hayatını kendi ideal durumuna göre yaşama cesaretini göstermesiydi. salome'a göre sevgi, arkadaşlığın alt sıralarındaydı; arkadaşlık, sevgiye ve daha da kötüsü cinselliğe dönüşerek yok olma riskinden korunmalıydı, çünkü bedensel tutkudan ruhsal sempatiye giden yol yoktu, ama ikinciden birinciye gidilebilirdi.

17 yaşındayken kendinden oldukça büyük yaşta olan papaz heinrich gillot ile tanışır. entelektüel bir birliktelik yaşarlar ve ondan felsefe ve edebiyata dair çok şey öğrenir. zaten salome'un ilişkilerinde cinsellik yoktur. nietzsche ile 8 ay süren bir birliktelikleri olur ve birliktelik nietzsche'nin yapacağı evlenme teklifi ile son bulur.* rée ile ayrıldıktan sonra carl andreas ile evlenirler. ancak andreas'ya da sadakat göstermez ve flörtlerine devam eder, evlidir ama hiç kimseyle cinsel ilişki yaşamaz. taa ki rilke'yle karşılaşana kadar.

işte rilke ile aralarında geçen şiirler:

benim işaretim ve habercim ol
ve yaşamımı şenliğe dönüştür.
rilke'den salome'a

kıyamete kadar olmak, düşünmek yaşamak
tut beni sımsıkı kollarında!
verecek başka bir mutluluğun yoksa
acılarını ver bana..
salome'dan rilke'ye

gözlerimi çıkar, seni görebilirim
kulaklarımı tıka, seni duyabilirim
ayaklarım olmadan sana kadar yürüyebilirim
dudaklarım olmadan bile seni çağırabilirim
kollarımı kes, seni tutabilirim
bir el gibi yüreğimle kalbimi çıkar al, beynim çarpar
eğer beynimi ateşe verirsen
seni kanımda taşırım
rilke'den salome'a

sigmund freud kendisinden şöyle söz eder: korkunç bir zeka... onun yanına yaklaşan herkes, varlığının samimiyetinden ve uyumundan çok güçlü bir biçimde etkilenirdi; kadınlara özgü zaafların hiçbirinin hatta insani zaafların bile çoğunun onda bulunmadığını, yaşamı boyunca bunları aşmış olduğunu fark ederdi.


friedrich nietzsche'nin kadınlardan nefret etmesinin sebebi olmakla beraber ona çok da ilham veren biri olarak gösterilir.

nietzsche, o meşhur alıntısını da salomé'ye yazmıştır;
öyle bir hayat yaşadım ki
cenneti de gördüm cehennemi de
öyle bir aşk yaşadım ki
tutkuyu da gördüm pes etmeyi de
bazıları seyrederken hayatı en önden
kendime bir sahne buldum oynadım
öyle bir rol vermişler ki
okudum okudum anlamadım
kendi kendime konuştum bazen evimde
hem kızdım hem güldüm halime
sonra dedim ki "söz ver kendine"
denizleri seviyorsan, dalgaları da seveceksin
sevilmek istiyorsan, önce sevmeyi bileceksin
uçmayı seviyorsan, düşmeyi de bileceksin
korkarak yaşıyorsan, yalnızca hayatı seyredersin
öyle bir hayat yaşadım ki, son yolculukları erken tanıdım
öyle çok değerliymiş ki zaman
hep acele etmem bundan,

anladım...

ruth adlı bir kitabı vardır ve herkese okuması tavsiye edilir. fençika da çok güzeldir.

bu kadının nazını kim çeker amk. elinde oynattığı adamlarla mı övünüyor ne, lan nietzsche denen adamı birisi nasıl red eder ki? bildiğin dünyanın en ünlü felsefecisi. ah kadın anlamsızlığı ;)

lou andreas-salome , rus asıllı bir psikanalist ve yazardır. bilgili, güçlü ve çok kültürlü bu kadın yazarın, nietzsche, rilke,tolstoy, paul ree freud gibi ünlü isimlerle tanışıklığı da vardır. aynı zamanda , nietzsche'nin evlenme teklifini geri çevirmiş ve onu acılara boğmuş olduğu da biliniyor. lou andreas- salome 1800'lerde feminizmi savunan, kadınların kendi ayakları üzerinde durabiliceğini ve geleneklere bağlı kalınmasının zorunlu olmadığını mükemmel bir dille anlatan yazardır. paul ree freud'un öğrencisi olması da ek bir bilgidir. ayrıca rainer maira rilke ile büyük bir aşk yaşamışlar ve rilke'nin eserlerinde büyük bir katkısı olmuştur.
ruth adlı eserine gelince, idealist bir öğretmen,eşi ve oğlu ile birlikte yaşarken,öğrencisi ruth'un da aileye dahil olmasıyla öykü başlar. 1895 yılında yazılan bu roman, zamanın edebi zevkini yansıtırken, öğretmeninin evinde ailesiyle yaşarken, öğretmeni ile arasındaki ilişkiye odaklanılmıştır. sanki, öğretmeninin en başından beri ruth'u, kendisi için 'kadın olması' için eğitiyormuş gibi anlatılmış. yer yer 'vadideki zambak', 'aşk ve gurur' kitaplarının konusu tadı verilmiş. bu yazarın hikayelerinin arasında 'ruth' , yazarın sağlığında en ço ilgi çeken yapıtıdır. 1928 yılına dek on baskı yapan ;'ruth'un okurları arasında , rainer maria rilke, kendi kızına 'ruth' adını vermiştir. okuduğum kitaplar arasında , kitap zevikimi yansıtan sıradışı bir romandır.
feniçka, kitabın ilk kısmı rusya'da geçiyor.ben özellikle ilk kısmına, orada geçen sohbetlere ve kadının asaletine bayıldım. kısa süreli okuma serüveninde feniçka ile psikoloğun kadın erkek ilişkileri üzerine ve kadının çağlarındaki konumu üzerine sohbetleri tıpkı nietzsche ile breuer arasında geçen konuşmalara benziyordu. bağımsız, özgürlükçü ve güçlü kadın feniçka. aşık olsa da kimseye bağımlı olmak istemediğinden, sevgilisinin evlilik teklifini reddeder ve aşkından vazgeçer. karşısına, kadınların okula gıtmesine ve kadınları bir birey gibi görmeyen max isimli birisi çıkar. feniçka ile tanışan max'ın düşünceleri değişir ve feniçka ile yakın dost olup herşeyini birbirleriyle paylaşırlar. bu eser yazarın düşüncelerini yansıttığı eseridir, bu yüzden feniçka aslında salome'dir.
arayışlar, lou andreas-salome bu yapıtında bir erkeğe kayıtsız şartsız teslim olmakla,ondan bütünüyle bağımsızlaşma arasında kalan bir kadının hikayesini konu almıştır. yazarın kendi hayatında da başa çıkmak zorunda kaldığı noktadır. paris'te atölyesini kurmuş ve kendini sanatına adamış bir ressam, çılgınca aşık olmuştur. sonra ilişkisinin bitmesiyle girdiği yolda, sanatının aşkına üstün gelmesiyle, kendini gerçekleştirme hedefine sürüklemiştir. nietzsche'nin kadınlardan nefret etmesinin sebebi olarak gösterilen salome, nietzsche'nin 'ağladığında' kitabını okuyanlar, lou andreas salome'yi hemen hatırlayacaklardır.

ben 3 kitapda da ayrı bir serüven yaşadım. okurların mutlaka kitaplığında bulunması gereken ve okuyacakları listede bulundurulması gereken 3 kitap. size hem yazar hakkında ve yazarın eserleri hakkında bilgi vermeye çalıştım. okuduktan sonra , inşallah sizin de etkilendiğiniz eserler arasında olur. bütün özgür kadınlara selam olsun !

çağının fersah fersah ilerisinde, zeki, özgün ve üretken bir kadındır. sadece kendine aşık ettiği erkeklerle hatırlandığını görseydi ağzı alay ve acı içinde yarım bir gülüşle bükülürdü. bu kadar başarılı bir kadının hatırda kalma şekli süründürdüğü erkekler mi olmalı cidden? neden psikanalizme kattıklarından, özgürlük tutkusundan, bilgiye olan aşkından, entelektüel sohbetlerinden, die erotik kitabındaki aşkınlığından bahsetmiyor da nietzscheyi ağlatışından bahsediyoruz yalnızca? kendisini erkeklerle kurduğu ilişkilerden ibaret görmeyenler için: feniçka kitabının otobiyografik özellikler taşıdığını düşünmekteyim, hayata bakışını anlamak için okunabilir. ayrıca nietzsche ile yaptığı sohbetler hakkında şuna benzer bir şey okumuştum: "bütün günü sadece konuşarak geçiriyorduk, birbirimizin zihninin en karanlık dehlizlerinde geziniyorduk, konularımızda sınır yoktu... o an bize kulak misafiri olan biri iki şeytanın yarenlik ettiğini düşünebilirdi..." ikisi hakkında özellikle bu kısmın aklımda kalmasının sebebi benim de kendi nietzschemi bulup buna benzer bir iletişim geliştirmem olabilir. tabii her nietzsche ve salome'un mutlak sonu olduğu şekilde ayrı düştük. yine de böyle bir deneyimi yaşadığım için bile minnettarım... yaşayana kadar eksikliğinin farkında olmadığım bir deneyimdi, garip ve tutkulu bir zihinsel birleşme gibiydi... insan hayatta bu tarz şeyleri sıklıkla deneyimleyemiyor...

ah lou ah…

bizim pos bıyıklı filozofumuz nietzsche’yi ağlatmış, freud’u perişan etmiş, rilke’yi peşinden diyar diyar sürüklemiş, friedrich carl andreas’ı intiharın eşiğine getirmiş, ozgur1ey’i yamultmuş kadın filozoftur.

rus asıllı zengin bir ailenin protestan kızı olan lou, felsefe ve edebiyat eğitimi almıştır. avrupa’da o dönemler kadınların felsefe eğitimi alması pek hoş karşılanmaz ancak lou kimseyi takmaz. öyle de başına buyruktur. niçe ile felsefe, din ve siyaset üzerine uzun uzun sohbetler yapar. freud ile 50 yaşında tanışır ancak 25 yıl boyunca mektuplaşırlar. freud “kim ü’len bu hatun?” der ve zekasına hayran olur, tanıştıklarında ise aşık. friedrich andreas bir doğa bilimcidir ve lou’ya takıntılı bir aşk duyar. “ya benimle evlenirsin ya da kendimi boğaz köprüsünden aşağı atarım” der. lou, yıllar sonra bu evliliğin, bir insanın hayatını kurtarmak için olduğunu söyler.

çok zeki, biraz narsist, az biraz dik kafalı lou, abayı rilke’ye yakar. rilke için “gerçek aşk” bu olmalı der.

efendim çok yazılır hakkında ama uzatmayalım yazıyı. hayatını anlatan çok iyi bir film yapılmıştır ancak fragmanını türkçe, ingilizce bulamadım. ayrıca bu filmde niçe’yi kim oynamışsa helal olsundur. dünya gözüyle niçe’yi göreyim diyorsanız,
almanca buyrunuz;


ganımı gaynatan gaynaklar: k1tr k2alm

ah lou ah.

kendisiyle nietzsche ağladığında kitabıyla tanıştığım yazar ve psikanalist.

bugün de aklımdan geçti bu konu, şansıma da karşıma çıkıverdi. aslında kendisi için çok yönlü diyebilirim. bilmeye ve öğrenmeye meraklı ve bu nedenle de hep bu tür çevrelerde bulunmuş. öğrenmeye aşık bir kadın ve dönemin bir çok tabusunu da yıkmıştır. niçe’nin kendisi hakkında söyledikleri de bunu doğruluyor.



bir çok kişinin ona aşkından bahsediliyor ve bu nedenle de hakkında bir çok eleştiri okudum. bence salome’nin başkalarını kendine aşık etmek gibi bir güdü beslediğini düşünmüyorum. fikirlerini takdir ettiği kişilerle geçirdiği zaman ve kendisinde bulunan zeka bir süre sonra diğerlerinde hayranlık uyandırmış olmalı. onun kendileriyle zaman geçirme isteği, kendileriyle ilgileniyor şeklinde bir algı oluşturmuş olabilir. kendisi evliliğe de sıcak bakan biri değilmiş ve sayın ozgur1ey’in de belirttiği gibi carl andreas ile de kendisini öldürmekle tehdit ettiği için evlenmek zorunda kalmıştır. bilinen bir karı-koca hayatı yaşamadıkları ve salome’nin bekar hayatını evliyken de sürdürdüğü yönündedir. paul’un da ona aşık olması iki yakın dostun arasını açmıştır(niçe ve paul’un).

ona aşık olan kişilerin beyanlarında da onun zekasına hayranlık duydukları belli oluyor. aşağıdaki meşhur fotoğraf da nietzsche ağladığında kitabında da geçer. söylenene göre bu fotoğraf ,niçe’nin ısrarıyla çekilmiş. o dönem suç ve ceza’nın etkisinde olan niçe kitaptaki atlı rüyayı canlandırmak istemiş. bu fotoğrafta da niçe ve paul önde koşumluk at olarak, salome’de elinde kırbaçla aracı süren olarak görünüyor. bu fotoğrafa gerçekten çok gülüyorum. hep o dönemlerdekini ciddi bilirdik; bu fotoğrafta eğlenceli yanları da görünüyor.



edit- düzeltme: evlendiği kişiyi karıştırdığımdan düzeltme yapıldı. uyarı için teşekkür ederim sevgili evernevergreen*.

2.edit. düzeltme ozgur1ey’e aitmiş. teşekkür ediyorum kendisine. bu son edit*.

"freud'u perişan etmis" yazıyor. öyle bir şey yok azizim. freud ile münasebeti tamamen bilinç dahlinde ilerler. freud ona iyi bir hoca olmuştur.

feminist olduğu bilinen, benim ise eşcinsel ya da queer olup olmadığını merak ettiğim yazar.

yazar olarak tıpkı le guin gibi, kadın işinin ve işleyişinin propagandasını yapsa da, kendisine ait gizemli bir gücü varmış gibidir. le guin çok daha ideolojik bir kişilik iken, salome'un dominantlığı estirmektedir.

aslında nietzche faktörünü/değişkenini ayrı bir yerde tartışmak gerekir. kişiyi konu olarak saptıracaktır çünkü.

bugün çok yorulunca tekrardan açıp niçe belgeseli izlemiştim; "o vazgeçmedi" diyerek. ve hanımefendiye küfürler yağdırmıştım. tesadüfe bak.

hadi siz de izleyin;

nietzsche'nin 'düşün eşi' olarak bahsettiği ve zamanında bir çok erkeği güzelliğiyle büyülemiş, nietzsche ağladığında adlı kitapta baş karakter olarak kendinden bahsettiren kadın.

1861/1937 yılları arasında yaşamış rus/ alman yazar, psikanalist.
nietzsche, rilke, tolstoy
paul rée, freud gibi isimlerle yaşadığı aşklar ile ve çalışmaları ile tanınır.

dayatılan kurallara şiddetle karşı çıkan, neden sorusunu sorup cevap onu tatmin etmezse burnunun dikine giden, kadınların evlenmesinin bir nevi zorunlu olduğu o kadar zorluğun içerisinde üniversiteye giden ve evlenme tekliflerini sürekli reddeden kadın olarak anılan şahsiyet...