nuri killigil

nuri killigil, osmanlı ordusu komutanı ve cumhuriyet döneminde tüccâr, yatırımcı ve sanâyici. enver paşa'nın kardeşidir.

nuri killigil paşa, türkiye'nin kendi silahını üretmesi gerektiği inancıyla girdiği yolda, yerli savunma sanayinin öncüsü olmuştur.

ilk yerli tabancamızı üretmiş ve bu tabancaya kendi adını vermiştir. savunma sanayine katkıları olmuş, mükimmat ve silah üretiminde bulunmuştur. enver paşa'nın kardeşidir.

osmanlı ordusu komutanı ve azerbaycan milli kahramanı. cumhuriyet döneminde tüccâr, yatırımcı ve sanayicidir
enver paşa'nın kardeşi olan nuri killigil, ı. dünya savaşı'nın sonlarında azerbaycan'a hakim olan rus ve ermeni birliklerinin mart olayları adı ile anılan müslüman katliamları yapmaları üzerine, kafkas islam ordusu adında osmanlı, azeri ve dağıstan askerlerinden oluşan bir ordu ile azerbaycan'ı işgalden kurtarma harekâtı başlattı.
bu ordunun önünü kesmek için ingilizler bir ordu yolladı; fakat bozguna uğradılar ve 15 eylül 1918 de baküyü işgalden kurtardılar; fakat ingilizler suriyede ilerlediği için mondros mütarekesi yapıldı.mütârekenin ardından, enver paşa ülkeyi terk etti. türkiye, moskova antlaşması ile azerbaycan'ı sovyetler birliği'ne terk etmesi üzerine kafkas islâm ordusu da dağıldı.
savaştan sonra almanya'da yaşayan nuri killigil, 1938 yılında türkiye'ye döndü ve zeytinburnu'nda kok kömürü satan bir şirketi satın alıp burayı bir madeni eşya fabrikasına dönüştürdü. bu fabrikada tabanca, matara, demir çubuk, gaz maskesi ve mermi üretmeye başladı.

daha sonra killigil fabrikasını genişleterek 1946'da[1] sütlüce'ye taşıdı, yeni motor ve makinelerle havan ve havan mermisi üretimine de başladı. bir süre sonra fabrikanın silah üretmeyeceğini beyan etti. fakat üretim gizlice devam etti.
2 mart 1949 günü saat 17.10'da fabrikada faili meçhul peş peşe üç büyük patlama meydana geldi. ilk patlama kimyahanede olmuştu. oradan cephane deposuna sıçrayan ateş, mühimmatın patlamasına yol açmış, ertesi gün bile duman ve patlamalar devam etmişti. barut kokusu, galata köprüsünden hissedilmekteydi. fabrika çevresi, kordon altına alındı. içişleri bakanı, ankara’dan gelerek tahkikatla bizzat ilgilendi.
aralarında nuri killigil'in de bulunduğu 27 kişi bu patlamada hayatlarını kaybetti. nuri killigil'in cesedi bulunamadı ve boş tabutla defnedildi. patlamanın kimler tarafından gerçekleştirildiği ise meçhul kaldı. olayın siyâsî bir sabotaj olduğu da iddia edildi.
aslında saboatjı düzenleyenler yahudilerdi nuri paşayı filistinlilere silah sattığı için şehit ettiler .
ve o zaman ki ismet inönü hükümeti nuri paşa`nın cenaze namazını kıldırmadı.

killigil tabancası :
nuri killigil tarafından sınırlı sayıda üretilmiş 9 mm çapında, yarı otomatik tabancadır. zamanının ilerisinde bir tasarıma sahiptir. mükemmel durumda saklanmış bir örneği istanbul harbiye askeri müzesi'nde bulunabilir. tabanca, nuri killigil'in mirasçıları tarafından müzeye bağışlanmış ve özel kutusunda ilk günkü gibi saklanmaktadır. yedek şarjörü ve mermileri ile bir arada görülebilir.

nuri killigil, enver paşanın kardeşi olup osmanlı dönemi ordu komutanı, cumhuriyet dönemi yatırımcı, sermayedar. killigil nuri paşa'nın tarihteki önemi, fabrika kurarak ilk yerli ve milli silahımızı üreterek savunma sanayisine yatırım yapmasıdır. nuri paşa, osmanlı'da komutanlık yaptığı sırada azerbaycanı sovyet işgalinden kurtarmak için kafkas islam ordusu adında kendine bağlı bir ordu kurmuştur. nuri killigil, "bakü fatihi" lakabıyla bilinir. killigil nuri'ye tengri rahmet eylesin; killigil nuri'nin kutlu tini şad, mekanı uçmağ olsun.
türkiye ve azerbaycan'da saygıyla ve rahmetle anılan bakü fatihi nuri killigil
nuri killigil'in emekli olduktan sonraki çekilmiş bir fotoğrafı

kaynak götüm ama fabrikasıyla beraber havaya uçurularak katledilmesi zannımca israil devleti'nin türkiye'de gerçekleştirdiği ilk büyük operasyon olabilir. sebebi ise nuri paşa'nın nazilerle olan sempatiyi aşan ilişkileri.

usulsüz yapılan bir işlem nedeniyle patalama olması çok daha mantıklı!