sanat sanat içindir

whistler, (the white girl, grey and silver battersea beach, harmony in blue and silver: trouville, an orange note gibi eserlerin ressamı) bir zamanlar böyle demiş.

whistler’ın sanat tanımı elbette bundan ibaret değil, ancak bana göre ''sanat sanat için'' tartışmasının ardındaki en mühim noktalardan biri de bu.

sanatın öğretici ve ders verir nitelikte olması gerektiği fikrine karşılık olarak 19. yüzyılda fransa’da ortaya çıkan 'sanat sanat için yapılmalı' sloganı, sonraları özellikle ingiltere’de rağbet gördü. l'art pour l'art terimini ilk kullanan kişinin théophile gautier olduğu öne sürülse de victor cousin’in, benjamin constant’ın ve edgar allan poe’nun da aynı dönemlerde bu fikri desteklediği ve sloganı kullandığı görülür. britannica ansiklopedisi’nde bu terimi ortaya atan kişinin victor cousin olduğu belirtilir. leopold senghor ve chinua achebe gibi afrikalı yazarlarsa bu sloganın sanatı ve yaratıcılığı kısıtladığını ve daha ziyade avrupalıların görüşünü yansıttığını öne sürerler.

ars gratia artis sloganını içinde barındıran estetizm/estetikçilik akımıysa esas olarak ''çirkin ve nihilist'' sanayi çağına bir tepki olarak 19. yüzyılda ortaya çıktı ve ana hatları immanuel kant tarafından oluşturuldu. kant’ın estetizm konusunda öne sürdüğü başlıca fikir en yalın haliyle, güzellik yargısının kişinin hayal gücüyle oluştuğu. kant estetik yargıları yargı gücünün kritiği isimli eserinin ''güzelin analizi'' bölümünde dört ana gruba (nitelik, nicelik, bağıntı ve modalite) ayırarak çözümleme yoluna gider.

kant bir şeyi güzel ya da çirkin olarak nitelerken hayal gücü kadar, mantığın da rol oynadığını söyler. kısacası, bir şeyin güzel olduğu yargısına varırken, hem hayal gücümüzü, hem de mantığımızı kullanıyor, bunu oldukça da kişisel bir biçimde yapıyoruz. ancak, kant varılan bu subjektif yargıların aynı zamanda evrensel bir gerçekliğe de işaret ettiğini savunur.

bu arada, hem usdışıcılık, hem de estetizm, olguculuğa karşı birer tepki olarak başlamış ve kant’ın görünmeyen varlık alanı olarak tabir ettiği kavramı vurgulamış. görünmeyen varlık alanı zaman, mekan ve nedenselliğe dayanmayan bilgilerden oluşuyor. kant’a göre, etik, estetik ve mantık bu görünmeyen varlık alanı dahilinde değerlendirilmeye tabii tutulmalı.

geçen gün merdivenlerden inerken düşündüğüm konuydu. sonuç olarak sanat toplum içindir düşüncesine vardım. sanat sanat içindir diyenlere de saygım var tabii ki. kendimce şöyle düşünüyorum; sanatın kendisi topluma indirgenmelidir. en azından belli başlı kavramları topluma entegre edilmelidir diyeyim. çünkü insanlar herhangi bir tabloyu, heykeli gördüklerinde kişisel yorumlarını yapabilmeli, birbirlerinin fikirlerini sorgulayabilmelidir. bu iletişim, sanat üzerinden yapılırsa her konuda o toplum yozlaşmaktan uzak olacaktır diye düşünüyorum.

ben üstüme alınıyorum oysa sanat eserlerini.
sanki bana yapılmış gibiler.
o senfoniler, o tablolar, o heykeller.
bence onları beğenen herkes aynı.
sanat onu beğenen herkes için.
sanatçı ve sanat yanılıyor.
biz, aldık kabul ettik.

kendi toplumunun sorununa eğilmeyen sanatçımsıların söylediği saçma sapan bir sözdür. sanat sanat için olursa herkes kendi çıkarlarını düşünür ve sanat, para için yapılmaya başlar. bu doğru değildir.

sanat insanı insana anlatmanın estetik veya kimine göre estetiksel olmayan edebi,mimari ,müziksel bir yoludur.aslında insanın bilincinden çok bilinç altına ve duygularına hitap eden ve onun şartlandırılmış zaman zaman abartıya kaçan akılcı yoğruluşuna bir tepki ve soyluca bir protestodur. işte belki de bu yüzden sanat sanat için mi yoksa insan için mi tartışmasından ikincisini odağına alan , herkesin duygu dünyası ve bilinçaltına sümen ettiği düşünlere ve imgelere uzanan bir yoldur.

1 cahil soylemi. sanat halk icindir.

eğer yaşadığın yer/dönem refah düzeyiyle iyiyse sanat sanat içindir. burada sanat sadece estetik kaygıyla, insanın zevk alması ve bir şeyler yaratması amacı taşır. yaşadığın yerde sorunlar varsa, insanları bilinçlendirmek durumundaysan, ekonomik açıdan ve birçok açıdan sorun varsa sanat toplumu şekillendirmede bir araca dönüşür. böyle kaygıların olduğu bir yerde de kimse sanatla ilgilenemez. derdi evini geçindirmek olan kişiler tutup da sanata, müziğe, kitaplara, resimlere zaman ayırayım diyemez. içlerinden çıkar elbette ama çoğunluk böyledir. bu yüzden sanat sanat içindir hatta sanat zengin içindir. sanatı topluma mesaj kaygısıyla yapan kişi de yaratacağı eseri tam anlamıyla kendi yaratıcılığına göre şekillendiremez çünkü ikinci planda kalır.

öncelikle bu durum sanata bakış açınıza göre değişir. sanat nesnel değildir. bence toplum için yapılan sanat, sanat değildir. hiç bir sanatçıda topluma borçlu değildir, aksine toplumlar sanatçılara borçludur. ayrıca biri güzel bir başlık açmış zamanında (bkz: sanatın sanatçının kendisi için olması) #657585 birebir aynı düşünceleri paylaşıyorum. ya da zamanında benim açtığım (bkz: sanatı bir terapi aracı olarak görmek) )#2847380