süpernova

çok büyük kütleli yıldızların gerçekleştirdiği patlama.

yıldızların hepsi farklı kütlelerle hayatlarına başlarlar. bu tür konularda güneş kütlesi birim kütle olarak kabul edilir. süpernova gerçekleştiren yıldızlar, hayatlarına en az 8 güneş kütlesi kadar büyük kütlelerle başlarlar. çekirdeklerinde enerji üretemez hale geldiklerinde de, üst katmanlarını tamamen uzaya fırlatacak şekilde patlarlar ama bu esnada yıldızın çekirdeği çöker. patlayan atmosfer katmanları uzaya saçılırken, geriye, yine kütleye bağlı olarak bir nötron yıldızı ya da kara delik kalır. ortaya da şöyle bir manzara çıkar.

süpernovaların farklı bir türü daha var, üzerinde durulması gereken. bunda da süreç şu şekilde işliyor: çift yıldız sistemi dediğimiz yıldız sistemleri var uzayda. bu sistemlerde 2 tane yıldız var ve bunlardan bir tanesi genellikle beyaz cüce. diğer yıldız ise henüz yaşamı sona ermemiş bir yıldız; mesela bir kırmızı dev olabilir. bu 2 yıldız birbirlerine o kadar yakın olabilir ki, beyaz cücenin kütle çekim etkisi, diğerinin atmosferindeki maddeyi kendine çekebilir. böylece beyaz cücenin üzerine sürekli olarak diğer yıldızdan madde akışı gerçekleşir. kütlesi gittikçe artan beyaz cüce, belirli bir noktadan sonra daha fazla maddeyi taşıyamaz ve patlar. taşıyamadığı madde miktarının olduğu sınır chandrasekhar limiti olarak da anılır. işte bu olay da bir tür süpernovadır.

yıldızların yakıtlarının tükenmesi sonucu meydana gelen patlamadır.sıradan bir süpernova patlaması sonucu açığa çıkan enerji ile galaksilerin tamamının saçtığı ışıktan daha parlak bir ışık topu oluşabilir.
süpernovaları kendi galaksimizde toz bulutları nedeni ile nadiren görebiliriz.çoğunlukla diğer galaksilerde gözlem yapıyoruz.

ağır elementler bu patlamalar ile oluşur. ör: altın.

büyük kütleli yıldız patlaması.

daha önceki tanımıma ilaveler yapacağım.

süpernovalar genel olarak, tayf yapılarına göre ikiye ayrılır: tayfında hidrojen çizgisi olanlar ve olmayanlar. bu iki tür de kendi içinde farklı kollara ayrılır.

--- tayfında hidrojen çizgisi olmayanlar ---
bunlar tip 1 olarak bilinir. kendi içlerinde 2 kola ayrılırlar: tayfında silisyum 2 çizgisi olanlar ve olmayanlar.

eğer tayfta silisyum 2 çizgileri varsa, bu tür süpernovalar tip 1a süpernova olarak adlandırılır. bu tür süpernovalar çift yıldızlardaki beyaz cücelerin, üstlerine diğer yıldızdan gelen maddenin birikmesi ile patlaması sonucunda oluşur.

eğer tayfta silisyum 2 çizgileri yoksa, bu türler de 2'ye ayrılır: tayfında helyum çizgisi olanlar ve olmayanlar. helyum çizgisi varsa tip 1b, yoksa tip 1c olarak adlandırılırlar.

--- tayfında hidrojen çizgisi olanlar ---
bunlar tip 2 olarak bilinir. genellikle süpernovalar dediğimizde aklımıza gelen, büyük kütleli yıldızların çekirdeğinin çökmesi ve geriye kalan atmosferin uzaya saçılması olayı işte budur. bunlar da kendi içlerinde 2 kola ayrılırlar: ışık eğrisinde düz bir evre olanlar ve olmayanlar. eğer düzlük varsa tip 2-p, yoksa tip 2-l olarak adlandırılırlar.

enerjisi biten büyük yıldızların şiddetli olarak çarpışması ve patlamasına verilen isim.

bir süpernovanın parlaklığı güneş'in parlaklığının yüz milyon katına varabilmektedir.

kepler süpernovası


süpernova kalıntısı/ 1054'teki bir süpernova patlamasının artıklarından oluşan yengeç bulutsusu


görsel kaynak
tr.wikipedia.org/wiki/S%C3%...

güneşten bile 30 misli daha büyük bir yıldızın ölmesi ve birkaç saniye içerisinde patlaması olayına deniliyor. patlama sonrası da eski yıldız kendi üzerine çökerek kara deliğe sebep oluyor.

uzun zamandır beklenen blaze yıldızı, 27 mart 2025'te gözle görülür bir nova olarak patlayabilir ve benzersiz bir kozmik gösteriyle gece gökyüzünü aydınlatabilir. buradan