türk yahudileri

15. yy'nin sonlarında ispanyol engizisyonundan osmanlı tarafından kurtarılan ispanyol yahudilerinin soyundan gelen insanlar. 15.yy ispanyolcasının osmanlı topraklarında günümüze kadar evrile evrile gelen halini konuşmalarına rağmen bugün kendilerini türk
yahudileri olarak tanımlamaktadırlar. zaten 1950 sonrası kuşağın anadili de türkçe olmuş vaziyette.

(bkz: ladino)

eskiden istanbul, izmir, selanik, edirne, üsküp, budapeşte, belgrad önemli türk yahudi merkezleriyken bugün hemen hemen hepsi israil'de yaşamaktadırlar. israil yarım milyona yaklaşan önemli bir türk yahudisi popülasyona sahipken türkiye'de yalnızca 25 bin civarında ya varlar ya yoklar. israil'de giden insanlar hep ''ya işte türkçe konuşurken biri geldi bizimle türkçe konuşmaya başladı'' diye hikayeler anlatırlar. ha işte onlar türk yahudileri oluyor.

aslen endülüslü olan bu yahudiler ispanya ve portekizin endülüse kutsal savaş başlatması ve endülüsün tamamen yıkılması ile ispanyanın onları zorla hristiyan yapma politikasından kaçmak için osmanlıya sığınmışlardır.
anadoludaki geçmişleri yaklaşık olarak istanbulun fethiyle başlar
ticarette pek maharetli olan bu ırk osmanlının ekonomik olarak tamamen venedik tüccarlarına bağımlı kalmasını engellemiştir (burada ragusa şehir devletinin de önemli etkisi vardır) fakat osmanlıdaki devlet otoritesi zayıflamaya başlamasıyla birlikte kudüste israilin kurulması için faaliyetlerde bulunmaya başladılar
fakat filistini kaybetmemizle birlikte bu ırkla olan ilişkimiz bitmez nazi zulmünden kaçan yahudilerin durağı yine anadolu olur. bazı kaynaklar einstein in atatürk e maktup yazdığını bile söyler ne kadar doğrudur bilmem.



video bizim insanların dini inançlarına saygı duyma konusunda her geçen gün daha da kötüye gittiğimizi gösterir
(video yeni değil ben yeni gördüm)

kendilerini pek çok sevdiğim azınlık. çok değerli insanlar yetiştirmişler. içlerinde -ticaretin dışında-müziğe, edebiyata, tiyatroya yön veren çok vatandaşımız var. ancak her geçen gün, ülkeden ayrılanların sayısı o kadar artıyor ki çok üzücü. halbuki bu ülkeye emek veren, değer katan herkes birbiriyle eşit bir şekilde, korkmadan yaşayabilse birçok şey kendiliğinden düzelecek ama olmuyor işte. vakti zamanında bu insanları, nazi zulmünden korumak için kendilerini tehlikeye atan kondoloslarımız , büyükelçilerimiz vardı. şimdi ise bu insanların canına, malına kasteden; onları, memleketlerini terk etmeye zorlayan fanatik cahillerimiz var. bu topraklarda başkaları adına utanmak da bizim payımıza düştü.

nedense hiç bu kültürden değilmiş gibi davranılıyor bu topluluğa. aynısı hristiyan türklerine de yapılıyor. araştırınca göreceksiniz ki birçok müslümandan daha kaliteli insanlar da yetiştirdikleri olmuştur.

türk yahudileri ile ilgili en çok çalışmayı yapan akademisyen naim güleryüzdür. konu ile ilgili olanlar için biraz makale bırakayım;

yahudi millet vekilleri
türk yahudileri basın tarihi
yahudilerin istanbulda çoğunlukla ikamet ettiği bölgeler

türk sünnileri, türk alevileri, türk süryanileri, türk ortadoksları, türk deistleri ve türk ateistleri gibi varlıklarıyla renklenen cennet vatanımızın güzide üyeleridir.

16 kola ayrılan türk beyliklerinden hazarlar,yahudiliği benimsemiş tek türk boyudur. dünyanın değişik yerlerine göç edip küçük gruplar haline yaşayan hazarların küçük bir kısmı turkiye coğrafyasında hayatlarına devam etmektedir.

lozan'dan sonra türkiye yahudileri 1923-1960 yayınlanmamış yüksek lisans tezi

türk donanma tarihinin en büyük zaferi preveze savaşıdır. kaptanpaşa barbaros hayrettindir. en önemli üç reisinden biri sinan reistir.

sinan reis yahudidir. portekizcesi; sinão o judeo, "sinan the jew",

doğru olması çok mümkün bir söylentiye göre, marlboro 'nun ve pek çok sigara fabrikasının kurucusu philipp morris, manisalı bir türk yahudisidir, ve aile içinde hala türkçe konuşurlar(mış)...

karaylar olarak da bilinen hazarların torunları olan bir türk topluluğudur.

#3450860 karayim zannedilen aksine bir mezhebin adıdır. fakat günümüzde takipçisi olanlar ekseriyetle türk soylu olduğu için türklükle özdeşleşmiştir. dinleri on emir ile bozkır yasası karması gibidir.

çift isimleri olan kişilerdir. biri geleneksel dini, diğeri ise toplumsal olarak yaygın isimlerdir.

örneğin: efrayim aras.

kod adı olarak gördükleri metin kaan vedat cem can eren alper melis nazan rezan leyla isminde olanlar çok yaygındır. genellikle milli bir olay olunca * * * hemen türk olmanın kıvancını vurgularlar ama konu para/ticarete sosyalleşmeye gelince kendilerini müslüman türklerden farklı olarak görüp "türk milleti" diye bahsederler yani o zaman genelinden farklı olduklarını bu tutumla gösterirler. genelde burgazada'da yazlık evleri vardır.

tanıdıklarımdan yarısı gerçekten çok cana yakın samimidir bonkördür misafirperverdir veya bize geldikleri vakit yüzlerce oyuncak getirirlerdi. tanıdıklarımdan diğer yarısı da biraz kurnazdır bedavacılığı pratik zeka gibi görür yani birine bedava bişey yaptırıp her iki tarafın da karlı olacağını karşı tarafa inandırtmaya çalışır her işin para hesabını yapar. bedava gördüğü şeyin az sayıda olanını gözüne kestirir yani kalitesi önemli değildir azsa daha kıymetli diye düşünür. duyduğuma göre de sadece kayseri'de tutunamamış negatif manada bu bahsettiklerimden yani. *

hani bir laf vardır yahudi kendi evinde iki şekerli ama başkasının evinde 5 şekerli içer aslında 3 şekerli seviyordur. eski yahudi anneler genelde paragöz olurdu "kazançlı" kart oyunlarına çok meraklı olurdu.

mahalleden bir yahudi arkadaşım vardı babası müslüman olan.. enteresan bir rüya anlatmıştı ormanlık bir alanda arkasından bir canavar kovalıyomuş o da tepede bir sinagog'a koşmaya çalışıyomuş yani korku yapımlarındaki fener kulesini sembolize etmiş resmen sinagog. bu arkadaşım da kurnazlığı pratik zeka gören elemandı ama son senelerde karşılaştığımda epey değişmişti çok centilmen olgun birine dönmüştü.