zincire vurulmuş prometheus

dücane cündioğlu nun da akılda kalıcı bir yazısı vardı şeytan ile karşılaştırdığı. prometeus, akıl, şeytan. nihayetinde ateşi çalıp insanlara vermiş.

burada ateş diye bahsedilen düşünme gücü, bilgidir. prometheus bir kahindir ve tanrı zeus bu durumdan rahatsızlık duymaktadır. zeus ateşi halka veren prometheus’u zincirlerle sarp kayalara bağlatır ve bir kartal her gün prometheus’un karaciğerini yemektedir. prometheus ölümsüz olduğu için karaciğeri her gün yenilenir. prometheus’un bildiği önemli bir sır vardır. zeus, oğlu tarafından öldürülecek ve zeus’un egemenliğine son verecektir. prometheus’un kehaneti gerçekleşir ve zeus ölünce prometheus kurtulur. *

yunan tragedyasıdır.

yunan tanrıları insanları sadece onlara muhtaç olduğunda severdi. prometheus ise adildi. ateşi insanlara hediye etti. sonuçta zeus tarafından zalim bir cezaya çarptırılsa da zeus tarafından yakalanmamış,bunu zeus'a kendisi bildirmiştir. iş bankası yayınlarındaki basımı goethe'nin şu dizeleriyle biter:

karart göklerini zeus,
duman duman bulutlarla;
diken başlarını yolan çocuk gibi de
oyna meşelerin, dağların doruklarıyla.
ama benim dünyama dokunamazsın,
ne senin yapmadığın kulübeme
ne de ateşini kıskandığın ocağıma.
...

anlaşılması daha kolay olduğunu düşündüğüm için mitolojik metinlerin kendisinden ziyade bu metinleri yorumlayan yazıları okumayı daha çok severim. bu kitapta da azra erhat öyle bir önsöz yazmış ki gerçekten metnin kendisinden daha doyurucu, daha keyifli.bir de kitabın sonuna prometheus'u anlatan diğer metinleri/şiirleri eklemiş olmaları daha da güzelleştirmiş.
prometheus'un hikayesini mitoloji ile ilgili olan herkes az çok bilir. zeus'un zulmünden insanları kurtarmak için ateşi yani bilgiyi bir rezene sapı içerisinde kaçırıp insanlara götürüyor.
önsözde de dendiği gibi "insanlık başkaldırıdır." her tanrının yıkılışı da her iktidarın inişi de başkaldırı sayesinde olur ve insanı insan yapan en önemli özelliklerden biridir bu. bu başkaldırıda prometheus'un karakerli duruşu beni en çok hayran bırakan kısımdır. karşındaki kim olursa olsun, başına gelecekler ne kadar acı olursa olsun yolundan dönmez.günümüz insanlığının epey ihtiyacı olan bir erdem olduğunu düşünüyorum.
zavallı io'nun hikayesine de tanık oluyoruz bu oyunda. kendini kovalayan beladan kaçmak için dünyanın her yerini gezerken prometheus ile karşılaşıp başına gelecekleri öğreniyor. sırf önsözü için bile okunabilecek bir kitap.
ek not:
tevfik fikret de promete isimli şiirinde bu tanrıdan bahsetmiştir.