zübük

azeri şairin (mirze elekber sabir) çok sevdiğim tilki ile karga fablı şöyle sonlanırdı (türkçe çevirisi) :
olmasaydı cihanda ahmaklar aç kalırdı, herhalde, yavşaklar
şimdi sözü nereye getiriyorum. benim için zübük kitabının esas başladığı kısım olan öğretmenin mektubuna... öğretmenin dediği gibi cahil ve cahilliğinin farkında olmasından dolayı, aynı zamanda korkak olan halk, sanki bizi aldat, bizi dolandır diyor zübük'e. zübük de fırsat bu fırsat diyip daha beter vuruyor ya hakkı da yok değil.
okurken politik bir görüşü empoze etmeye çalışan bir kitabı anında bırakırım elimden. sevmem çünkü, siyaset başka, kitap başka. fakat sanırım, bu sefer ben, siyasi görüşümü kitaba giydirmeye çalıştım.
evet,gerçekten benzerlik çok fazla... bu benzerlik pik noktasına avukat burhan ile zübük'ün parti savaşında söz almaları anında ulaştı. kasaba halkı kendi partisinin ilerlemesini istiyor doğal olarak. peki bunu neden istiyor? gelecekte olmayan nehre baraj yaptırmaları, sanayi bölgesinde olmayan topraklarında fabrika diktirmeleri gibi düşüncelerle zübük tarafından parmağa dolandıkları için. ve halk ne istediğini bilmediği halde, bağnazlaşmış, hiddetini arttırmış, sırf muhalif partiden çıktı diye doğru söze bile karşı çıkmıştır. bu halkla kendini hiç yoktan var eden zübük, şansının yaver gitmediği kapıdan girene kadar zevki sefasını sürdürür tabi. babasının oğlu ne de olsa.
filmi izlemeden önce kitabı okudum ben. zübük'ün aslında iyi olduğuna, avanak halkın kendi hatasından dolayı bu kadar kötü tasvir edildiğine inanıp - aynı öğretmen gibi- son ana kadar umudu kesmeyenler olabilir. bizzat ben de bir an için kanıp "mümkün olabilir mi?" diye düşündüm. fakat zübük ne yazık ki şaşırtmadı.
kitabın vermek istediği mesaj, hepimizin için de bir zübüklük var olması. peki nedir bu zübüklük? üçkağıtçılık mı, dolandırıcılık mı? ahlaksızlık mı?
tanımı kendisinde var olan niteliğe göre insandan insana değişiyor desek yeridir. bunların hepsinin bir arada bulunması durumu da ana karakterimizin cibilliyetini oluşturur.
peki kurtulmak mümkün müdür, zübüklükten? bizce mümkündür efendim.
khaled husseini'nin dediği gibi "yeniden iyi bir olmak mümkün".
umudu kesmeyin,niyet edin ve çabalayın, gerisi kendiliğinden gelir.

aziz nesin'in kaleme aldığı türk edebiyatının en önemli siyasal eleştiri romanlarından biridir.
seyredenler bilirler. zübük'ün hikayesi bir bir siyasetçinin hayatını konu eder. başkarakter ibrahim zübükzade'nin belediye başkanlığından milletvekilliğine nasıl yükseldiği konu edinir.

"zübük" süleyman demirel değildir. aziz nesin'in zübük'ün kimliği hakkında 87 yılında bir yazısı vardır.

sıkça abdurrahman doğruyol'un zübük olduğu iddiası gündeme getirilmiştir. aziz nesin de zaten hikayeyi kendisine anlatılan doğruyol üzerinden kurgulamıştır. ancak 87 yılında asıl zübük'ün abdurrahman doğruyol değil, kendisine abdurrahman doğruyol'u zübük "müş gibi" anlatan avukat vahit bozatlı olduğunu yazmıştır. doğruyol'un hep dp çizgisinde kaldığını, bozuk'un ise önce chp borazanlığı yaptığını, sonradan ap havacısı olduğunu yazmıştır.

zaten kitabın adı da zübük'ün lider olamayacağının göstergesidir. "kağnı gölgesindeki it" aslı "it kağnı gölgesinde yürür de kendi gölgesi sanırmış" atasözüdür.

zübük benzetmeyi çok sevdiğimiz reiz'de olamaz yani. meşhur camii yapım derneği sahnesi siyaset yapma tarzı olarak aynı olsa da bütüne baktığımızda zübük çok daha aşağılıktır.

halkın her bireyi ufak birer zübük, gerçek zübükleri yaratıyorlar. bu zübükler buldukları kağnı gölgelerinde kağnıyı yürütüyor. ne kadar zübük'e çobanlık ediyorsan, o kadar iktidar oluyorsun. eğitimsiz bir halkın yönetimi galiba böyle işliyor.

aziz nesin'e ait, her devre cuk diye oturan bir eserdir. yıllar önce tiyatro gösterisi olarak sergilenmiş, keyifle izlemiştim. keşke yeniden tiyatrolar açılsa diye de dipnot düşüyorum

türkiye'de kokuşmuş siyasetin yıllar içinde hiç ama hiç değişmediğini gösteren efsane kitap ve efsane film.ayrıca efsane oyunculuk. teşekkürler (bkz: aziz nesin) teşekkürler (bkz: kemal sunal)

aziz nesin'in bir kitabının adını verdiği ve her türlü yalan ve dolan ile kendini köyün en iyi politikacısı yapıp, politikacılarla olmayan tanışıklığını var göstererek köyde geçimini diğer insanların emeklerinden çalarak yaşayan sahtekar tiplemesi;
benzer eserler diğer ülkelerde de mevcuttur, bazılarında ise muhafazakar (genelde papaz)- köyün belediye başkanı (sözde solcu ve ilerici) çatışması gibi karşılıklı iki tiplemeler şeklinde de daha yaygın olarak yazılmış veya filmlere, dizilere konu edilmiştir.

aziz nesin'in her devirde okunabilecek çok güzel bir eseridir. bu hikyeyle türkçemize zübük kelimesini kazandırmıştır aziz nesin. filmi de yapılmıştır. ama tv'lerde gösterilmesi malum sebeplerden dolayı yasak diye biliyorum.

elbette bu sıfatı sonuna kadar hak eden siyasetçilerimiz oldu zaman içinde. mesela 1 ayda 3 kez parti değiştiren rahmetli kubilay uygun vardı. uzun süredir genç nesil içerisinde artık eskisi gibi zübük çıkmıyor derken, cehape'den hdp ile yakınlaştığı ve atatürk çizgisinden saptığı gerekçesiyle önce memleket partisine, sanırım orada da yeterince hdp düşmanlığı yapılamadığı için oradan da akepe'ye geçerek memleketteki zübük eksikliğini gideren bir arkadaş çıktı.

vahdettin savunucusu, atatürk'e iki ayyaş çıkışlarıyla ünlü bu partide kendisine başarılar dileriz.

büyük türk edebiyatçısı, nonteist dava adamı aziz nesinin türkiyedeki kirli siyaset ile din istismarı yapan araptapar, islamofaşist, muhafazakar, sağcı siyasetçilerin gerçek pislik yüzünü, türk milletinin arabın dini islam konusundaki cahilliğini ve yobazlığını ifşa ettiği muhteşem bir şaheseridir. eserin başkarakteri ibrahim zübükzade'dir. aziz nesin, bu güzide kitabını 1961'de yazmıştır. zübük romanı; yönetmenliğini kartal tibetin yaptığı, başrolünde efsane sanatçı kemal sunalın oynadığı muhalif cenah tarafından 1980'de filme çekilmiştir. aziz nesin ve kemal sunal gibi entelektüel insanlar, acı gerçekleri yıllar önce ifşa ettikleri için hırsız-yobaz çetesinin zoruna gitti. zübük filmi, 2006'da dönemin başbakanı recep tayyip erdoğanın adalet ve kalkınma partisi tarafından yasaklandı ki insanlar gerçekleri görmesin diye. zübükoğlu tayyip ve avaneleri...
aziz nesin'in 1961'de yazdığı "zübük" adlı şaheseri
aziz nesin'den "zübük" kelimesinin anlamı
aziz nesin'in zübük adlı romanında geçen ve bizim acı durumumuzu sosyolojik olarak çok güzel anlatan acı gerçekler: içimizdeki zübüklükler bitmeden başımızdaki zübükler eksik olmaz..
1980'de kartal tibet'in yönetmenliğini yaptığı, kemal sunal'ın başrolünü oynadığı aziz nesin'in "zübük" adlı şaheseri. tip bile aynı: badem bıyıklı sevimsiz ve tuhaf yüz, hamasetli içi boş konuşmalar, islamcı siyasetçilerin cahil ve yobaz halkı din ile dolandırması vb.

müthiş eğlenceli bir aziz nesin kitabı. olayların baş kahramanı ibrahim zübükoğlu. tam bir dalavereci. ama sadece onun dalavereci olmasıyla ilerlemiyor mevzular. millet de bir o kadar dolandırılmaya müsait. (bir yerden tanıdık gelen bir durum ama... neyse şimdi...) tek tek diğer kahramanların ağzından anlatılıyor hikayeler. çiftverenoğlu hamza bey, allah'ın kulu ismail efendi, gedikli ihsan efendi, allah selamet versin murtaza bey, aklı evvel bedir hoca, tüccardan emin efendi gibi karakterler konuşuyor, anlatıyor zübük'ü. hem zübükzade'nin türlü oyunlarını anlatıyorlar hem de tarafsızlar, kendi -amiyane tabirle- kerizliklerini, iki yüzlülüklerini açık ediyorlar. her defasında oyuna gelip sonrasında ahlanıp vahlanıyorlar. bir hışımla intikama gidip daha beter kul köle olup dönüyorlar. hani nasıl desem şöyle açız, böyle pahalılık falan deyip de sandıkta yine... neyse siyasi konuşmayalım.
kitabın sonuna doğru almanca öğretmeninin arkadaşına yazdığı mektupta bir an için acaba millet mi iftiracı tereddütüne düşülüyor ama sonunda öğretmen de alıyor zübük'ten payını. zübükler tek başına zübük olmuyor velhasıl, biraz da biz diyoruz gel başımızda zübüklük yap da geç içimizden diye. filme uyarlanmış hali de varmış, başrolünde kemal sunal varmış. ama ne hikmetse yayınlanmıyormuş hiçbir yerde. nedendir acaba? neyse...

bir aziz nesin kitabıdır.

herkes gibi ben de akraba teröründen mustarip büyüdüm. büyüdükçe de onlarla bağlantımı asgari düzeyde tutma kararı aldım ve bunu uygulamak konusunda da oldukça inatçıyım. ama aziz nesin gibi bir ustanın akrabası olmaktan duyduğum gurur bütün uzaklaşma anlarımda benimle birlikte idi.

zübük siyasi bir taşlamadır. siyasetçilerin o zamanki hallerini anlatır bize ama aslında bu zamanki hallerinden farkları yoktur. sonuçta yaptıkları işi halka hizmet etmek olarak değil halkı kandırmak olarak tanımlayan bir gruptan bahsediyoruz.

siyasetçilerin böyle olmalarının nedeni sadece kendilerini nasıl tanımladıkları ile ilgili de değildir. biz nasılsak bizi yönetmeleri için seçtiğimiz insanlar da öyle oluyor. ve belli ki bu böyle sürüp gidecek.

zaman insan ırkının daha bilge olmasına neden olmuyor ne yazık ki! siyaset ne kadar kirlenirse insanlar o kadar safdil olmaya başlıyor anlamsızca.

zübük daha önce kemal sunal ustanın başrolde oynadığı bir filme de çekildi ve aziz nesin'in bu filmden çok hoşnut kalmadığını biliyorum. yine de kemal sunal hatrına izlenir.

zübük'ün başarısı siyasetçiyi anlatmasından gelmez. onu herkes yapıyor, yapmayan var mı? zübük'ün başarısı anlattığı halktan gelir. halktır zübük olan. ıbrahim zübük de bunu anladığında kendine "bir daha namuslu insanlarla çalışma" diye öğüt verir. ha filmi 7/24 ekranlarda göstersen, kitabını zorunlu ders olarak okullarda okutsan bir şey değişir mi? değişmez. zübüklük bir gen meselesidir. (bkz: zübük geni)