voltaire bu kısa felsefi romanda, pope ve leibnizin ifade ettiği insanlığa ve evrene dair iyimser görüşleri yerle bir ediyor. kitabın ana karakteri candide adında bir gençtir. adının anlamı masumiyeti ve saflığı ifade eder. kitabın başında bir uşak olan candide, efendisinin kızı cunegondeye karşı umutsuz bir aşk beslemektedir ancak sevdiği kızla uygunsuz bir durumda yakalanınca çalıştığı şatodan kovulur. bundan sonra candide'in maceraları başlar. voltaire, kitaptaki özel felsefe hocası panglossu leibnizin felsefesini karikatürize etmek için kullanır. pangloss başına ne gelirse gelsin, doğal afet, savaş, tecavüz ya da kölelik, her tanık olduğu felaketi mümkün olan ne iyi dünyada yaşadıklarının kanıtı sayar. her felaket onun inançlarını sorgulamasına neden olacağına, her şeyin iyi olduğu, her ne olduysa en hayırlı sonuç için olduğu inancını pekiştirir. voltaire panglossun gözünün önünde olanları görmeyi nasıl reddettiğini zevkle, uzun uzun anlatır, amacı leibnizin iyimserliğiyle dalga geçmektir. ama leibnizin hakkını yememek gerekir. leibniz kötülüğün olmadığını değil, var olan kötülüğün, mümkün dünyaların en iyisinin ortaya çıkması için gerekli olduğunu savunuyordu. gelgelelim voltaire dünyada çok fazla kötülük olduğu için leibnizin haklı olamayacağını söyler. bu , en iyi sonuca ulaşmak için gereken asgari kötülük olamaz. dünyada leibnizin haklı olmayacağı kadar çok acı ve keder vardır. okuması zevkli ve ironilerle dolu eserdir. ayrıca sanırım bir dönem türkiye de basımı yasaklanmıştır.