abdal

derviş.

halk ozanlarının isimlerinin başına ya da sonuna gelerek onlara mahlas olmuştur.

eskiden bazı gezgin dervişlere verilen ad.

abdallar osmanlı devletinin kuruluşunda da rol oynayan dervişler topluluğudur. bu dervişler yalın ayak, başı kabak sırtlarındaki tennure denilen sadece avret yerlerini örten elbiselerle dolaşırlarmış. yanlarında bulunan tef, kudüm, boynuz gibi müzik aletleri ile köy köy gezerlermiş. ayrıca bellerinde kuşak, omuzlarında balta, ellerinde değnek, kav, çakmak ve fukara keşkülü de mutlaka bulunurmuş.

karnı doyunca gözü yolda olurmuş.

yüzyıllar içinde, dış görünüşlerindeki perişanlık, toplumdan uzak ve farklı yaşantıları nedeniyle, tasavvuf ehli olan bu gezici dervişler için söylenen abdal sözcüğü, anlam değişikliğine uğrayarak 'aptal' sözcüğüne evrilmiştir.

türkmen alevilerine verilen nice isimlerden biridir.
(bkz: pir sultan abdal)

bizim müslümanlıkla harmanlanmış yiğidolarımız, özlerini bilmeden "aptal" demekte diretirler. zil zurna içerken dinledikleri "neşet" hiç aptal biri değildir ama.

anadolu'da bazı yer ve yörelerde bu sözcük, kapı kapı gezen isteyici kimse anlamında kullanmaktadır.

yerim o abdal'ı bennnnnn...

orhan köprülü'ye göre, anadolu ve suriye'deki abdallar haytallar/ak hunlardan gelmiş olabilirler. albert von le coq, adana'daki abdallar ile doğu türkistan'daki äynular arasındaki ilişkiyi, bazı ortak kelimelere sahip olmaları ve her ikisinin de kendilerine abdal demeleri ve kendi aralarında özel bir dil konuşmaları nedeniyle belirtmektedir.

abdal sözlü geleneğine göre ataları hint alt kıtasının kuzeyinden gelmiş ve türkistan, abgan ve iran'a yayılmış ardından osmanlı anadolu'suna gitmiş ve türkmen kabileleriyle evlenmişler. türkiye'deki roman halkı gibi olmadıklarını söylüyorlar ve onlardan uzak duruyorlar. en dikkat çekici üç özelliği alevi tarikatıyla yakın ilişkisi, gizli bir dil (abdoltili/teberce) veya argo kullanması ve geniş dağılımıdır. abdal isminin, varlıkları ilk olarak 16. yüzyılda kaydedilen orta anadolu'daki alevi dervişleriyle ilişkilendirildiği anlaşılıyor bu abdalan-ı rumlar, bekarlığı ve dünyadan çekilmeyi uygulayan aşırı alevilerdi. ortodoks olmayan davranışları, osmanlı yetkilileri tarafından bastırılmalarına yol açtı.

şimdi hüsonun oğuzlar hintlidir, çingendir diye sayıklaması anlaşılıyor akhunlar ile hintlileri ayıramıyor öküz. halbuki abdal adı akhunların kullandığı "ebodalo" isminden türeme. puh! hüsonun olmayan beynine. kaldı ki abdallar hintli olsa dahi bu küçük asya/anadolu, iran, kafkaslar, balkanlar/rumeli ve türkistan'daki bütün oğuzları nasıl hintli yapıyor çözemedik.