lhasa de sela

sesindeki büyünün inanılmaz güçlü olduğuna inandığım, hayatı dram'larla geçmiş meksikaasıllı şarkıcıdır.

en neşeli şarkılarında bile içten içe ağlayan, sesiyle sözüyle beni başka dünyalara taşıyan ölümsüz kadın.

askerdeyken altı ay uzak kalıp ailem kadar özlemiştim sesini, döndüğüm gün saatlerce son albümünden şarkılar dinlemiştim. o günün akşamında da, on gün kadar önce öldüğünü öğrenmiştim. o kadar hüzünlü şarkıdan sonra bu haberi alıp da göz yaşını tutabilene aşk olsun.

şöyle diyordu bir şarkısında, "yarın ulaşacaksın, dünyanın sonuna ya da yeni bir yıla". 1 ocak 2010 tarihinde dünyanın sonuna ulaştı ya da yeni bir yıla.

ömrümüzün içinden ne kadar çok şey gelip geçiyor. eğer melek diye bir şey varsa bence onlara en çok benzeyenler sanatçılardır. onlar kadar şeffaf, onlar kadar geçirgendirler. hayat onların içinde kırılır ve olduğundan bambaşka renklere saçılır. güzel bir ses duyduğumda ilk hissettiğim şey şaşkınlıktır. o sesi nasıl olup da daha önce fark edemediğime inanamam. oysa bu dünyada olan her şey sınırlı değil midir? yoktan var vardan yok olmaz hiçbir şey. öyleyse nereden gelir bu tazelik? hüznü defalarca tatmamış mıyızdır, sevinci coşkuyu defalarca hissetmemiş miyizdir?

lhasa de sela 1972 yılında new york’ta doğmuş bir sanatçı, söylediği şarkıları kendisi yazıyor ve ingilizce, fransızca ve ispanyolca olmak üzere üç dilde söylüyor. bu çok dilliliğin altında farklı kökenlerin birlikteliğinden oluşmuş ailesi yatıyor annesi amerikalı ancak rus-yahudi ve lübnan-iskoç karışımı bir ailenin çocuğu, babası ise meksikalı ama o da fransız-polonyalı ve ingiliz-ispanyol karışımı bir aileden geliyor. bu uluslararası ebeveynlerle modern çağın babili olan new york’tan başlayan hikâyesi, eski bir okul otobüsü ile genelde meksika amerika sınırları arasında geçen yolculuklarla devam etmiş. uçsuz bucaksız çöl boyunca, kaktüslerin ve rüzgârla savrulan çalı toplarının süslediği manzarayı seyreden küçük bir kızı düşünün. baba bir öğretmen ve yazar olmasına karşın inşaat işleri, meyve toplayıcılık gibi günübirlik işleri tercih etmiş. fotoğrafçı olan annesi ve üç kız kardeşi ile birlikte, nerde akşam orda sabah bir hayatın içinde çocukluğunu geçiren lhasa için yaşamanın anlamı, daha ilk baştan yolculuktan, yoldan, ayrılmaktan ve kavuşmaktan geçiyor olmalı.

modern hayatlarımızla kıyasladığımızda bu tarz bir hayat bize nasılda kırılgan ve güvensiz geliyor. alışkanlıklarla ördüğümüz kozamızın dışına çıkmak, bir evimiz, düzenli maaşımız, kredi kartımız olmadan esen rüzgârla savrulmak. bir başka yaşam şeklinin hayalini kurmak bile kalbimizi sıkıştırıp avuçlarımıza ter hücum etmesi için yeterli olmakta. bu durumun madde bağımlılığı ile benzeşimler gösterdiğini düşünmeye başladım. irademizin konfora olan teslimiyeti, hüznü ve acıyı reddeden fast food bir dünya görüşü.

lhasa çocuk yaşlarda müzik kariyerine başlıyor, barlarda, kafelerde şarkı söylüyor. ilk albümünün çıkış yılı 1997. la llorona tamamen ispanyolca ve aztek mitolojisinden yola çıkılarak hazırlanmış bir çalışma olarak ona hatırı sayılır bir satış rakamı ve çeşitli ödüller getiriyor. bu çıkışın ardından yaptığı birkaç turneyle birlikte sahneye iyice ısınmışken ani bir karar alıyor:

müziği bırakıp fransa’da yaşayan üç kız kardeşinin yanına taşınmak ve onlarla birlikte bir sirkte çalışmak.

bu koşullanmış zihinlerimizin hemen kavrayamayacağı kadar radikal bir karar. başarı planları, kariyer stratejileri, zirveye ulaşan yol haritaları gibi profesyonellik araçlarının onun pek de umurunda olmadığı gerçeği, bir şamar olarak kendini yüzümüze vurmakta. hatta ben dahil pek çoğumuzun aklına bunun bizim ilk anda anlayamadığımız bir kurnazlık olup olmadığı, belki de müzik kariyerine bir katkı olarak bir manevra yapıldığı düşüncesi geçmiştir. bu da insanlara ve hayata karşı olan güvenimizin ve masumiyete olan inancımızın ne durumda olduğunun acı bir göstergesidir ne yazık ki.

gelgelelim bu terk ediş müziğin pek de umurunda olmaz. şarkılar bir şekilde kendini yazdırmaya devam eder. thinderstick grubunun bir albümünde konuk sanatçılık yapar. melodiler, şarkı sözleri zihninde yoğunlaşıp kristalize olarak dile gelir ve 2003 yılında the living road albümü doğar. üç dilde şarkılar içeren bu çalışma adından da anlaşılacağı gibi bir yol albümüdür.

bence yolculuğun insanda uyandırdığı farklı bir ruh hali var. sizi bilmem ama ben yolculuklarda derin bir içe dönüş yaşarım. sanki içimden bazı ipler kopar ve kendimi ve dünyayı daha iyi görmemi sağlayan bir iç görü balonu havalanır. kendimi bir roman kahramanına en yakın hissettiğim anlardan biridir seyahat anları. kendine özgü bir romantizm duygusu içinde iki nokta arasında ilerlerken, soylu fedakarlıklar yaptığımı ve kendimi bilinmezliklere doğru adadığımı hayal ederim.

the living road albümü içinden yükselen ruh halleri ve farklı dillerin yarattığı renklenmelerle dinleyiciyi bir iç yolculuğa davet ediyor hemen. sözcükler içerdikleri anlamlar bilinmese de taşıdıkları rüzgarla hayal dünyasının bilinmeyenlerine doğru yelken açtırıyor. ağır melankoli iklimi içerisinde gerçekleşen bu seyahatte uğranılan limanlara, farklı dillerdeki şarkıların yarattığı kozmopolitizm eşlik ediyor. temiz bir ses değil bu, yaralı ve dumanlı, loşluğun içinde süzülen bir ışık huzmesi gibi karanlık sularda dans ediyor. ama her şeye rağmen bu yaralı kadın siluetinin içinde naif bir kız çocuğunun kalbi atıyor.

bu modern göçebe, şamanik bir sezgiyle dünyanın ve hayatın içinden geçen hikâyesini bize anlatmaya devam ediyor.

bu arada lhasa’nın 2005 yılında istanbul caz festivalinde ülkemize konuk olduğunu ve yapılan söyleşilerde sezen aksu hayranlığını belirttiğini de ekleyelim.