mezarlık kitabı

konusu ile her yaştan kişiyi çekeceğini düşündüğüm neil gaiman kitabı. konusu ailesinin öldürüldüğü gece evden çıkarak emekleye emekleye sokağın tepesindeki mezarlığa giden bir bebeğin mezarlıktaki ruhlar tarafından yetiştirilmesi ve bu bebeğin hayatıdır.

bu kitabın akıl melakerini hiç anlamadığım ama hayalgücüne şapka çıkardığımı söylemem lazım.

neil gaiman'ın mezarlık kitabı ismi ile çok alakası olmayan bir öyküye sahip. neredeyse bir çocuk hikayesi masumiyetinde olsa da ailesi katledilen ve şans eseri bir mezarlığa düşen ve hayaletler tarafından büyütülen nobody owens'ın öyküsü sunuyor.

okurken çok keyif aldığımı belirtmem lazım. nobody’nin koruyucusu silas, akıl hocalarından ve tanrı'nın tazısı bayan lupescu çok güzel karakterler. hikaye boyunca nobody'nin mezarlıkta büyüyüşü, dış dünyaya adım atışı ve sonunda ailesini katleden katil ile hesaplaşmasını okuyacaksınız.

akıcı masalsılığı ile neil gaiman'ın hayalgücünün yarattığı bu dünyada dolaşmaktan gerçekten keyif alacağınızı düşünüyorum.

neil gaiman’ın yazdığı bu kitap, gotik atmosferi, masalsı anlatımı ve edebi derinliğiyle çağdaş fantastik edebiyatın önemli eserlerinden biri. rudyard kipling’in orman çocuğu mogli eserinden esinlenerek mezarlıkta büyüyen bir çocuğun hikayesini anlatıyor.

gaiman’ın anlatımı, her zamanki gibi şiirsel ve büyüleyici. romanın ilk sahnesinden itibaren bizi içine çeken bir gerilim var: jack adlı bir katilin bir aileyi öldürmesiyle başlayan hikaye, sadece bebek yaşta hayatta kalan nobody “bod” owens’ın bir mezarlıkta hayaletler tarafından büyütülmesiyle devam ediyor. bu açılış, gaiman’ın gotik korku unsurlarını ne kadar ustalıkla işlediğini gösteriyor.

romanın en büyük gücü, gaiman’ın dünya inşası. mezarlık, hayaletler, vampirler ve diğer doğaüstü varlıklarla dolu bir yer ama aynı zamanda bir yuva, bir okul ve bir korunak. burada yaşayan ruhlar, bod’a hem öğretmenlik yapıyor hem de ebeveynlik ediyor. gaiman’ın karakter yaratımı da dikkat çekici. silas gibi gizemli bir figür, liza hempstock gibi sempatik ama trajik bir hayalet ve scarlett gibi gerçek dünyadan gelen bir dost, hikayeyi çok katmanlı hale getiriyor.

bod’un maceraları, büyüme hikayesinin klasik unsurlarını taşıyor: cesaret, dostluk, kayıp ve kimlik arayışı. ancak gaiman’ın ustalığı burada devreye giriyor. çocuk edebiyatının sınırlarını zorlarken karanlık ve melankolik bir hava yaratıyor. bazı sahneler ve kısımlar çocuklar için ürkütücü olabilir, özellikle de jack ve onun gizemli örgütüyle ilgili bölümler. ancak gaiman, bu korkuyu dengelemeyi biliyor.

gaiman’ın dil kullanımına değinmek gerekirse, kitap bir çocuk romanı olarak sınıflandırılsa da yetişkinler için de fazlasıyla anlam katmanına sahip. ancak, yer yer anlatının fazla epizodik ilerlemesi, romanın tam anlamıyla bir bütünlük hissi vermesini zorlaştırabiliyor.

genel olarak bu kitap neil gaiman’ın edebi ustalığını, hayal gücünü ve anlatı gücünü gösteren bir eser. gotik masalları sevenler için kaçırılmaması gerekir.

öğle vakitlerinde görüp "bu overrated kitap hakkında yazıcam" diyerek kenara not ettiğim neil gaiman kitabıdır. bir kere en başta şunu belirtelim, bu kitap cayır cayır rudyard kipling'in orman kitabı'ndan yorumlamadır. ki geriye dönüp baktığımda gaiman'ın "orjinal" olarak kendi başına yazdığı nitelendirebileceğimiz dört eseri vardır:

- sandman: tamam karakter varolan bir karakter, bu şekilde yorumlaması ama kendine hastır
- neverwhere
- american gods
- stardust

onun haricindeki eserleri ise ya ocean at the end of the lane gibi yarı otobiyografiktir, ya da norse mythology ve bu kitap olan graveyard book gibi varolan bir eserin/kaynağın tekrardan yorumlanmasıdır. bu eserlerde sandmandeki gibi bir başkalaştırma da göstermez üstelik.

neyse, konuyu fazla dağıtmadan bu romana geldiğimizde mowgli ve bod arasındaki paralelliklerin ötesinde anlatıda da benzer paralellikler görürüz. her ikisi de insan olmayan "ebeveynler" tarafından yetiştirilirler, her iki roman da büyüme ve kimlikle alakalıdır - kendi insan kimliklerini gayriinsani bir ortamda büyüyerek keşfederler. mowgli'nin düşmanı shere khan iken, bod'u takip eden ailesini öldüren the man jacktir. her iki hikaye de kendilerini evlatlık edinen "dünyaları" geride bırakarak yetişkinliğe adım atarlar.

gaiman'da zaten bu "ilham almayı" reddetmez. kendisinin dediği üzere 1985'te 2 yaşındaki oğlu mike'ın "bir mezarlık etrafında bisikletini sürmesi" ile aklına gelmiştir bu hikaye. "orman kitabı gibi bir şey yazıp onu mezarlıkta geçirmeyi" orada düşünmüştür.

nitekim günün sonunda ben bu kitabın "iyi" bir kitap olduğunu düşünmüyorum. yani orman kitabı okumak istesem gider kipling'i açar onu okurum?

ki gaiman'ın şu andaki hali konusunda konuşmayalım, üzülürüz. ben bu kadar dallamalık beklemiyordum kendisinden.