pygmalion etkisi

diğer insanların sizin hakkınızdaki beklenti ve düşüncelerinin performansınızı büyük ölçüde değiştirdiğini öne sürer. robert rosenthal tarafından ortaya atılmıştır.

robert rosenthal tarafından yapılan bir deneyin sonucunda, öğrencilerin okul performansının öğretmenlerin onlar üzerindeki beklentisi ile doğru orantılı olduğu ortaya çıkıyor.

california ilköğretim okulunda yapılan deneyde, öğrenciler bir ıq testine tabi tutuluyorlar ve öğrencilerin birbirine yakın puanlar aldığı sonuçlar sadece deney yetkilileri tarafından biliniyor. yetkililer gruptan rasgele birkaç çocuk seçerek, öğrencilere bahsetmeme kaydı ile, öğretmenlere bu çocukların çok yüksek puanlar aldıklarını ve ileride çok başarılı olacaklarını anlatıyorlar. halbuki başarılı olacaklarını iddia ettikleri çocukların ıq puanları sınıfın ortalamasında ve öğretmenlerin gerçek test sonuçları hakkında bilgileri yok.

bir yılın ardından testler tekrarlanıyor ve 1 ile 2 sınıf öğrencilerinden, öğretmenlere övülenlerin sınıfın ortalamasına göre çok daha fazla ilerleme kaydettikleri gözlemleniyor. özellikle ufak yaşlarda, öğretmenlerin öğrencilerin potansiyelleri üzerine olan düşünceleri, öğrencilere karşı davranışlarını ve yaklaşımlarını etkileyerek, çocukların daha başarılı olmasını sağladığı ortaya çıkıyor.

robert rosenthal’a göre çocukların bu gelişimi öğretmenlerin davranışlarındaki bilinçli ve bilinçsiz 4 faktöre bağlı.

1-) ortam

öğretmenler gelişme potansiyeli olan öğrencilere hem sözel hem de davranış olarak daha sıcak bir öğrenme ortamı sunarlar.

2-) öğretme miktarı

öğretmenler, öğrenme potansiyeli olduğuna inandıkları öğrencilere daha fazla bilgi ve malzeme sunarlar.

3-) cevap fırsatı

bu öğrencilere daha çok parmak kaldırma, cevap verme ve daha uzun konuşma fırsatı sunulduğu için, dahil olmayan sessiz öğrencilere göre çok daha fazla gelişme fırsatı bulurlar.

4-) geri bildirim

bu maddenin yarısı, seçilmiş öğrencilerin yaptıkları karşısında öğretmenlerden daha pozitif yorumlar ve dönüşler almalarına dayanıyor. diğer yarısı ise çok ilginç bir şekilde yaptıkları negatif şeylere karşı verilen tepkiler ile ilgili. gözde öğrenciler yanlış cevap verdiklerinde öğretmenler yanlış deyip geçmek yerine, neden hata yaptıkları üzerine yorumlar yapıp onlara daha da katkıda bulundukları tespit edilmiş. aynı şekilde öğretmen, çok şey beklemediği öğrenciye yanlış-otur gibi cevaplar verdiği için, bu öğrencilerin hatalarından ders alma ihtimalleri oldukça düşüyor.

pygmalion mitinin psikolojideki yansıması fetişizm ile bağlantılıdır.
cansız nesnelere, heykellere, organ şeklindeki objelere karşı istek duymak ve onlara ulaşma çabasıdır.

psikolojideki tam adı, pygmalionismus'tur.

kısacası başarı beklentiye göre şekillenir.örneğin bir şirkette başarısına güvenilen bir personele yapabileceğinin üzerinde işler verilir, o personel bu işleri yapabilmek için kendini geliştirir. ya da bir öğretmen onu büyük bir ilgiyle dinleyen öğrencilere daha hevesle ve istekle ders anlatır. kendi sınırlarını zorlar.

"kendini gerceklestiren kehanet" ya da "pygmalion etkisi" kisinin bir süre sonra başkalarının ona ilişkin beklentilerine denk düşen davranışlar sergilemesi şeklinde acıklanabilir.

beklenti etkisi; bilimde, mitolojide, egitimde ve sanatta değişik boyutlarıyla işlenmiştir. sosyal psikolojide başlangıcta gercekliği olmayan bir durum hakkındaki beklentilerin gerçekleşmesine yol açma süreciyle beklenen davranışın sergilenmesi sonucu, olmayan bu hâlin gerçeğe dönüşmesi biçiminde tanımlanır.

bu kavram üzerine arastırma yapan psikolog robert rosenthal birinci ve ikinci sınıfların oldugu bir sınıfa gider ve senenin başında bir zeka testi uygular. ancak zeka testinin sonuclarına bakmaksızın, kendisi rastgele seçerek, sınıf öğretmenlerine sınıftaki bazı öğrencilerin ismini vererek çok başarılı olabileceğini söyler.

senenin sonunda sonuçlar sasırtıcıdır. sınıfın en başarılı öğrencileri zekâ testinde en yüksek seviyeye çıkanlar değil, rosenthal'in öğretmenlere "başarılı olacaklar" diye belirttiği öğrenci grubundadır. rosenthal'in sene boyunca gözlemleri şunu göstermektedir; öğretmenler bu başarı beklentisi yüksek denen öğrencilere daha çok ilgi göstermişler, onlara daha çok olanak sağlamışlar ve başarısız olduklarında da daha kapsamlı geri bildirim vermişlerdir. yani beklentiler farklı bir gerçeklik yaratmıştır.

kaynaklar:1 2

tekrar eden düşünceler zamanla davranışlara dönüşür.

adını robert rosenthal'dan alan ve bir kişiden beklenti ne kadar yüksekse başarısının da o oranda yüksek olacağı olarak kısaca tanımlanan etki.