1.
test kitaplarının vazgeçilmez rakamlarıdır. 3'e kadar rakam olan ancak sonrasında ıv, vı, vıı gibisinden okunan harflere dönüşen roma sayı sistemidir.
devamını gör...
2.
onluklar i, x, c ve m olarak, yarıları ise v, l, d olarak gösteriliyordu. bu rakamlar bir araya getirilerek diğer sayılar oluşturuyordu.
i, ii ,iii parmaklarımızın v ise elimizin görünüşünden türetilmiştir. iki v'nin yani; iki elin yan yana gelmesiyle x (on sayısı) oluşturulmuştur...
c harfi latince centum'dan, m ise; bin demek olan 'mil' den geliyor.
dört işlemi zor olan rakamlardır. özellikle çarpması. anlamadığım için anlatamayacağım.
bu sayı sistemiyle nasıl çalışıyorlarmış hayret doğrusu.
i, ii ,iii parmaklarımızın v ise elimizin görünüşünden türetilmiştir. iki v'nin yani; iki elin yan yana gelmesiyle x (on sayısı) oluşturulmuştur...
c harfi latince centum'dan, m ise; bin demek olan 'mil' den geliyor.
dört işlemi zor olan rakamlardır. özellikle çarpması. anlamadığım için anlatamayacağım.
bu sayı sistemiyle nasıl çalışıyorlarmış hayret doğrusu.
devamını gör...
3.
v olanı bi başka severim.
en kullanışlı olanı bence.
en kullanışlı olanı bence.
devamını gör...
4.
romen rakamlarının dört işlemi yapmak ve uygulamasını kavramak zor olduğundan, matematikte avrupa doğu medeniyetlerinin gerisinde kalmıştır.
devamını gör...
5.
romen rakami denilince ahmet hamdi çamlı'nin* bu muazzam açıklaması gelir aklıma. bir kazık, iki kazık...*
ibret vesikası
ibret vesikası
devamını gör...
6.
roma sayı sistemindeki sayılar, latin alfabesindeki harflerin çeşitli kombinasyonları ile ifade edilirler. roma sayı sisteminde sayıları ifade etmek için her biri sabit bir tamsayı değerine sahip yedi harf kullanılır.
i = 1 (bir) (primus)
v = 5 (beş) (quintus)
x = 10 (on) (decimus)
l = 50 (elli) (quinquagesimus)
c = 100 (yüz) (centesimus)
d = 500 (beş yüz) (quingentesimus)
m = 1000 (bin) (millesimus)
bu harflerin çeşitli kombinayonları sonucunda sayılar oluşturulur. romen rakamları esasen bir çeşit onluk sayı sistemidir. bir sayı yazılırken önce binler basamağı, sonra yüzler basamağı, sonra onlar basamağı, en son da birler basamağı yazılır. bir rakamın soluna yazılan rakam o rakamın değerini azaltır. bir rakamın sağına yazılan rakam ise o rakamın değerini arttırır. her bir basamakta (binler, yüzler, onlar, birler) bir rakamın soluna en fazla bir, sağına en fazla üç adet rakam yazılabilir.
binler basamağı:
m = 1000 (bin) (millesimus)
mm = 2000 (iki bin) (bismillesimus)
mmm = 3000 (üç bin) (tresmillesimus)
yüzler basamağı:
c = 100 (yüz) (centesimus)
cc = 200 (iki yüz) (ducentesimus)
ccc = 300 (üç yüz) (trecentesimus)
cd = 400 (dört yüz) (quadringentesimus)
d = 500 (beş yüz) (quingentesimus)
dc = 600 (altı yüz) (sescentesimus)
dcc = 700 (yedi yüz) (septingentesimus)
dccc = 800 (sekiz yüz) (octingentesimus)
cm = 900 (dokuz yüz) (nongentesimus)
onlar basamağı:
x = 10 (on) (decimus)
xx = 20 (yirmi) (vicesimus / vigesimus)
xxx = 30 (otuz) (tricesimus / trigesimus)
xl = 40 (kırk) (quadragesimus)
l = 50 (elli) (quinquagesimus)
lx = 60 (altmış) (sexagesimus)
lxx = 70 (yetmiş) (septuagesimus)
lxxx = 80 (seksen) (octogesimus)
xc = 90 (doksan) (nonagesimus)
birler basamağı:
i = 1 (bir) (primus)
ii = 2 (iki) (secundus)
iii = 3 (üç) (tertius)
iv = 4 (dört) (quartus)
v = 5 (beş) (quintus)
vi = 6 (altı) (sextus)
vii = 7 (yedi) (septimus)
viii = 8 (sekiz) (octavus)
ix = 9 (dokuz) (nonus)
romen rakamları yazım kuralları:
birkaç onluk basamak içeren sayı yazılırken basamaklar en yüksekten en düşüğe doğru yazılır (önce binler basamağı, sonra yüzler basamağı, sonra onlar basamağı, en son birler basamağı).
35 = xxx + v = xxxv
49 = xl + ix = xlix
77 = lxx + vii = lxxvii
92 = xc + ii = xcii
294 = cc + xc + iv = ccxciv
488 = cd + lxxx + viii = cdlxxxviii
555 = d + l + v = dlv
826 = dccc + xx + vi = dcccxxvi
1361 = m + ccc + lx + i = mccclxi
1999 = m + cm + xc + ix = mcmxcix
2733 = mm + dcc + xxx + iii = mmdccxxxiii
3175 = mmm + c + lxx + v = mmmclxxv
eksik basamağı olan (herhangi bir veya birkaç basamağının değeri "0" olan) sayı yazılırken eksik basamak(lar) atlanır. (not: aynı kural konuşmada da geçerlidir. sayı okunurken eksik basamak(lar) atlanır.)
160 = c + lx = clx
307 = ccc + vii = cccvii
704 = dcc + iv = dcciv
980 = cm + lxxx = cmlxxx
1009 = m + ix = mix
1078 = m + lxx + viii = mlxxviii
2020 = mm + xx = mmxx
3066 = mmm + lx + vi = mmmlxvi
büyük sayıların yazımı:
geleneksel roma sayı sistemi ile yazılabilecek en büyük sayı 3999'dur.
3999 = mmm + cm + xc + ix = mmmcmxcix
fakat romen rakamlarının avrupa'da sayıları yazmak için kullanıldığı uzun yıllar boyunca büyük sayıları yazmak için birçok farklı yöntem geliştirildi, hiçbiri standart yazım tekniği olarak kabul edilmedi. ancak aralarında en yaygın olanları apostrophus ve vinculum denilen tekniklerdir.
apostrophus:
apostrophus tekniğinde 1000 ile çarpılmak istenen sayı parantez içine alınır. örneğin:
(v) = 5.000 (beş bin) (quinquies millesimus)
(x) = 10.000 (on bin) (decies millesimus)
(l) = 50.000 (elli bin) (quinquagies millesimus)
(c) = 100.000 (yüz bin) (centies millesimus)
(d) = 500.000 (beş yüz bin) (quingenties millesimus)
(m) = 1.000.000 (bir milyon) (millies millesimus)
(xliv)dxxv = 44.525
(cxx)lix = 120.059
(dcciv)lxxvii = 704.077
vinculum:
vinculum tekniğinde 1000 ile çarpılmak istenen sayının üstüne çizgi çekilir. örneğin:
x̄ = 10.000
x̄x̄ = 20.000
x̄x̄x̄ = 30.000
(x̄ hariç üstü çizgili sayı yazamadım. gerçi x̄ de yazamadım. internette sembol olarak buldum, sözlüğe yapıştırdım. ama genel olarak kuralı anlatabildiğimi düşünüyorum.)
üstü çizgili v = 5.000 (beş bin) (quinquies millesimus)
üstü çizgili x = 10.000 (on bin) (decies millesimus)
üstü çizgili l = 50.000 (elli bin) (quinquagies millesimus)
üstü çizgili c = 100.000 (yüz bin) (centies millesimus)
üstü çizgili d = 500.000 (beş yüz bin) (quingenties millesimus)
üstü çizgili m = 1.000.000 (bir milyon) (millies millesimus)
x̄x̄lxix = 20.069
x̄x̄mmmlxvi = 23.066
x̄x̄x̄mlxxviii = 31.078
kesirli sayıların yazımı:
romalılar, 1/3 ve 1/4'ün ortak böleni olduğu için kesirli sayılarda onluk sistem yerine on ikilik sistem kullanmayı tercih ettiler. bu kesirli sayılar aynı zamanda roma imparatorluğu'nda kullanılan madeni paraların değerlerine karşılık gelir. roma sayı sisteminde 1/12'yi temsil etmek için nokta (.), 6/12'yi (1/2) temsil etmek için latincede yarım anlamına gelen semisin baş harfi olan s kullanılır. 1/12'den 12/12'ye kadar her kesirli sayının roma döneminde özel bir adı vardı:
1/12 = . (uncia)
2/12 = .. (sextans)
3/12 = ... (quadrans)
4/12 = .... (triens)
5/12 = ..... (quincux)
6/12 = s (semis)
7/12 = s. (septunx)
8/12 = s.. (bes)
9/12 = s... (dodrans)
10/12 = s.... (dextans)
11/12 = s..... (deunx)
12/12 = i (as)
sıfır (0):
geleneksel roma sayı sisteminde sıfırı sembolize eden bir harf bulunmaz. romen rakamları ile yapılan matematiksel işlemlerde sıfırı temsil etmek için latincede "hiç" anlamına gelen nulla ve "hiçlik" anlamına gelen nihil kullanılmıştır. fakat bu kullanımların bulunduğu en eski tarih m.s. 525 yılıdır. öncesinde sıfırı sembolize etmek için bir şey kullanılıp kullanılmadığı bilinmemektedir. m.s. 725 yılından sonra romen rakamları ile yapılan matematiksel işlemlerde sıfırı temsil etmek için nulla ve nihil yerine n harfi kullanılmaya başlanmıştır.
romen rakamlarının kullanımında yapılan hatalar:
4, 40 ve 400 gibi sayıları yazarken eksiltme notasyonu (bir rakamın soluna başka bir rakam yazarak o rakamın değerini azaltma) kullanılması gerekir. ancak kimi yerlerde bu sayıların kimi zaman hatalı, kimi zaman bilinçli bir şekilde arttırma notasyonu (bir rakamın sağına başka bir rakam yazarak o rakamın değerini arttırma) kullanıldığı saptanmıştır. yani zaman zaman 4 yazmak için iv yerine iiii, 40 yazmak için xl yerine xxxx, 400 yazmak için cd yerine cccc kullanıldığı görülmüştür.
zaman zaman 8, 18 ve 28 yazımında da hatalı veya bilinçli şekilde yapılmış hatalara rastlanmıştır. roma imparatorluğu döneminde meydanlara asılan fasti adı verilen takvimlerde zaman zaman 18 yazmak için xviii yerine xix, 28 yazmak için xxviii yerine xxix kullanıldığı da görülmüştür. ayrıca 18. roma lejyonunda kıdemli yüzbaşı olan marcus caelius'un mezartaşında 18 yazmak için xviii yerine xxix kullanılmıştır.
1900'lerde inşa edilen bazı anıtlarda romen rakamlarının hatalı kullanıldığı görülmüştür. londra'daki admiralty arch'ta 1910 yazmak için mcmx yerine mdcccx, saint louis sanat müzesi'nin kuzey girişinde 1903 yazmak için mcmiii yerine mdcdiii kullanılmıştır.
günümüzde kullanım alanları:
romen rakamları ile matematiksel işlem yapmanın zorluğundan dolayı romen rakamları günümüzde fazla kullanılmamaktadırlar. ayrıca büyük sayıları yazmak için birçok farklı yöntem geliştirilse de romen rakamları ile çok büyük sayıların yazılması arap rakamlarına kıyasla daha zordur. dolayısıyla günümüzde hem matematiksel işlemlerde sağladığı kolaylık hem 0 içermesi hem de büyük sayıların yazılmasında sağladığı kolaylık sebebiyle günümüzde tüm dünyada yaygın olarak kullanılan sayı sistemi arap sayı sistemidir.
yine de romen rakamları günümüzde hala bazı alanlarda kullanılmaktadır. örneğin:
- hükümdarların ve papaların isimleri: [elizabeth ii (ii. elizabeth), pope benedict xvi (papa xvi. benedict)]
- saatlerin gösterimi (not: saatlerde genellikle 4 yazmak için iv yerine iiii kullanılır.)
- kitapların önsöz ve ek sayfalarının numaralandırılması
- devam filmlerinin ve bilgisayar oyunlarının isimleri: [rocky ii, grand theft auto iv, the elder scrolls v]
- tarihi olayların adlandırılması: [ii. viyana kuşatması, i. dünya savaşı, ii. dünya savaşı]
i = 1 (bir) (primus)
v = 5 (beş) (quintus)
x = 10 (on) (decimus)
l = 50 (elli) (quinquagesimus)
c = 100 (yüz) (centesimus)
d = 500 (beş yüz) (quingentesimus)
m = 1000 (bin) (millesimus)
bu harflerin çeşitli kombinayonları sonucunda sayılar oluşturulur. romen rakamları esasen bir çeşit onluk sayı sistemidir. bir sayı yazılırken önce binler basamağı, sonra yüzler basamağı, sonra onlar basamağı, en son da birler basamağı yazılır. bir rakamın soluna yazılan rakam o rakamın değerini azaltır. bir rakamın sağına yazılan rakam ise o rakamın değerini arttırır. her bir basamakta (binler, yüzler, onlar, birler) bir rakamın soluna en fazla bir, sağına en fazla üç adet rakam yazılabilir.
binler basamağı:
m = 1000 (bin) (millesimus)
mm = 2000 (iki bin) (bismillesimus)
mmm = 3000 (üç bin) (tresmillesimus)
yüzler basamağı:
c = 100 (yüz) (centesimus)
cc = 200 (iki yüz) (ducentesimus)
ccc = 300 (üç yüz) (trecentesimus)
cd = 400 (dört yüz) (quadringentesimus)
d = 500 (beş yüz) (quingentesimus)
dc = 600 (altı yüz) (sescentesimus)
dcc = 700 (yedi yüz) (septingentesimus)
dccc = 800 (sekiz yüz) (octingentesimus)
cm = 900 (dokuz yüz) (nongentesimus)
onlar basamağı:
x = 10 (on) (decimus)
xx = 20 (yirmi) (vicesimus / vigesimus)
xxx = 30 (otuz) (tricesimus / trigesimus)
xl = 40 (kırk) (quadragesimus)
l = 50 (elli) (quinquagesimus)
lx = 60 (altmış) (sexagesimus)
lxx = 70 (yetmiş) (septuagesimus)
lxxx = 80 (seksen) (octogesimus)
xc = 90 (doksan) (nonagesimus)
birler basamağı:
i = 1 (bir) (primus)
ii = 2 (iki) (secundus)
iii = 3 (üç) (tertius)
iv = 4 (dört) (quartus)
v = 5 (beş) (quintus)
vi = 6 (altı) (sextus)
vii = 7 (yedi) (septimus)
viii = 8 (sekiz) (octavus)
ix = 9 (dokuz) (nonus)
romen rakamları yazım kuralları:
birkaç onluk basamak içeren sayı yazılırken basamaklar en yüksekten en düşüğe doğru yazılır (önce binler basamağı, sonra yüzler basamağı, sonra onlar basamağı, en son birler basamağı).
35 = xxx + v = xxxv
49 = xl + ix = xlix
77 = lxx + vii = lxxvii
92 = xc + ii = xcii
294 = cc + xc + iv = ccxciv
488 = cd + lxxx + viii = cdlxxxviii
555 = d + l + v = dlv
826 = dccc + xx + vi = dcccxxvi
1361 = m + ccc + lx + i = mccclxi
1999 = m + cm + xc + ix = mcmxcix
2733 = mm + dcc + xxx + iii = mmdccxxxiii
3175 = mmm + c + lxx + v = mmmclxxv
eksik basamağı olan (herhangi bir veya birkaç basamağının değeri "0" olan) sayı yazılırken eksik basamak(lar) atlanır. (not: aynı kural konuşmada da geçerlidir. sayı okunurken eksik basamak(lar) atlanır.)
160 = c + lx = clx
307 = ccc + vii = cccvii
704 = dcc + iv = dcciv
980 = cm + lxxx = cmlxxx
1009 = m + ix = mix
1078 = m + lxx + viii = mlxxviii
2020 = mm + xx = mmxx
3066 = mmm + lx + vi = mmmlxvi
büyük sayıların yazımı:
geleneksel roma sayı sistemi ile yazılabilecek en büyük sayı 3999'dur.
3999 = mmm + cm + xc + ix = mmmcmxcix
fakat romen rakamlarının avrupa'da sayıları yazmak için kullanıldığı uzun yıllar boyunca büyük sayıları yazmak için birçok farklı yöntem geliştirildi, hiçbiri standart yazım tekniği olarak kabul edilmedi. ancak aralarında en yaygın olanları apostrophus ve vinculum denilen tekniklerdir.
apostrophus:
apostrophus tekniğinde 1000 ile çarpılmak istenen sayı parantez içine alınır. örneğin:
(v) = 5.000 (beş bin) (quinquies millesimus)
(x) = 10.000 (on bin) (decies millesimus)
(l) = 50.000 (elli bin) (quinquagies millesimus)
(c) = 100.000 (yüz bin) (centies millesimus)
(d) = 500.000 (beş yüz bin) (quingenties millesimus)
(m) = 1.000.000 (bir milyon) (millies millesimus)
(xliv)dxxv = 44.525
(cxx)lix = 120.059
(dcciv)lxxvii = 704.077
vinculum:
vinculum tekniğinde 1000 ile çarpılmak istenen sayının üstüne çizgi çekilir. örneğin:
x̄ = 10.000
x̄x̄ = 20.000
x̄x̄x̄ = 30.000
(x̄ hariç üstü çizgili sayı yazamadım. gerçi x̄ de yazamadım. internette sembol olarak buldum, sözlüğe yapıştırdım. ama genel olarak kuralı anlatabildiğimi düşünüyorum.)
üstü çizgili v = 5.000 (beş bin) (quinquies millesimus)
üstü çizgili x = 10.000 (on bin) (decies millesimus)
üstü çizgili l = 50.000 (elli bin) (quinquagies millesimus)
üstü çizgili c = 100.000 (yüz bin) (centies millesimus)
üstü çizgili d = 500.000 (beş yüz bin) (quingenties millesimus)
üstü çizgili m = 1.000.000 (bir milyon) (millies millesimus)
x̄x̄lxix = 20.069
x̄x̄mmmlxvi = 23.066
x̄x̄x̄mlxxviii = 31.078
kesirli sayıların yazımı:
romalılar, 1/3 ve 1/4'ün ortak böleni olduğu için kesirli sayılarda onluk sistem yerine on ikilik sistem kullanmayı tercih ettiler. bu kesirli sayılar aynı zamanda roma imparatorluğu'nda kullanılan madeni paraların değerlerine karşılık gelir. roma sayı sisteminde 1/12'yi temsil etmek için nokta (.), 6/12'yi (1/2) temsil etmek için latincede yarım anlamına gelen semisin baş harfi olan s kullanılır. 1/12'den 12/12'ye kadar her kesirli sayının roma döneminde özel bir adı vardı:
1/12 = . (uncia)
2/12 = .. (sextans)
3/12 = ... (quadrans)
4/12 = .... (triens)
5/12 = ..... (quincux)
6/12 = s (semis)
7/12 = s. (septunx)
8/12 = s.. (bes)
9/12 = s... (dodrans)
10/12 = s.... (dextans)
11/12 = s..... (deunx)
12/12 = i (as)
sıfır (0):
geleneksel roma sayı sisteminde sıfırı sembolize eden bir harf bulunmaz. romen rakamları ile yapılan matematiksel işlemlerde sıfırı temsil etmek için latincede "hiç" anlamına gelen nulla ve "hiçlik" anlamına gelen nihil kullanılmıştır. fakat bu kullanımların bulunduğu en eski tarih m.s. 525 yılıdır. öncesinde sıfırı sembolize etmek için bir şey kullanılıp kullanılmadığı bilinmemektedir. m.s. 725 yılından sonra romen rakamları ile yapılan matematiksel işlemlerde sıfırı temsil etmek için nulla ve nihil yerine n harfi kullanılmaya başlanmıştır.
romen rakamlarının kullanımında yapılan hatalar:
4, 40 ve 400 gibi sayıları yazarken eksiltme notasyonu (bir rakamın soluna başka bir rakam yazarak o rakamın değerini azaltma) kullanılması gerekir. ancak kimi yerlerde bu sayıların kimi zaman hatalı, kimi zaman bilinçli bir şekilde arttırma notasyonu (bir rakamın sağına başka bir rakam yazarak o rakamın değerini arttırma) kullanıldığı saptanmıştır. yani zaman zaman 4 yazmak için iv yerine iiii, 40 yazmak için xl yerine xxxx, 400 yazmak için cd yerine cccc kullanıldığı görülmüştür.
zaman zaman 8, 18 ve 28 yazımında da hatalı veya bilinçli şekilde yapılmış hatalara rastlanmıştır. roma imparatorluğu döneminde meydanlara asılan fasti adı verilen takvimlerde zaman zaman 18 yazmak için xviii yerine xix, 28 yazmak için xxviii yerine xxix kullanıldığı da görülmüştür. ayrıca 18. roma lejyonunda kıdemli yüzbaşı olan marcus caelius'un mezartaşında 18 yazmak için xviii yerine xxix kullanılmıştır.
1900'lerde inşa edilen bazı anıtlarda romen rakamlarının hatalı kullanıldığı görülmüştür. londra'daki admiralty arch'ta 1910 yazmak için mcmx yerine mdcccx, saint louis sanat müzesi'nin kuzey girişinde 1903 yazmak için mcmiii yerine mdcdiii kullanılmıştır.
günümüzde kullanım alanları:
romen rakamları ile matematiksel işlem yapmanın zorluğundan dolayı romen rakamları günümüzde fazla kullanılmamaktadırlar. ayrıca büyük sayıları yazmak için birçok farklı yöntem geliştirilse de romen rakamları ile çok büyük sayıların yazılması arap rakamlarına kıyasla daha zordur. dolayısıyla günümüzde hem matematiksel işlemlerde sağladığı kolaylık hem 0 içermesi hem de büyük sayıların yazılmasında sağladığı kolaylık sebebiyle günümüzde tüm dünyada yaygın olarak kullanılan sayı sistemi arap sayı sistemidir.
yine de romen rakamları günümüzde hala bazı alanlarda kullanılmaktadır. örneğin:
- hükümdarların ve papaların isimleri: [elizabeth ii (ii. elizabeth), pope benedict xvi (papa xvi. benedict)]
- saatlerin gösterimi (not: saatlerde genellikle 4 yazmak için iv yerine iiii kullanılır.)
- kitapların önsöz ve ek sayfalarının numaralandırılması
- devam filmlerinin ve bilgisayar oyunlarının isimleri: [rocky ii, grand theft auto iv, the elder scrolls v]
- tarihi olayların adlandırılması: [ii. viyana kuşatması, i. dünya savaşı, ii. dünya savaşı]
devamını gör...
7.
#1142275 no'lu entry'mde bahsettiğim romen rakamları yazım kurallarını dikkate alarak tarihteki bazı önemli olayların gerçekleştiği yılları romen rakamları ile yazalım:
184 = c + lxxx + iv = clxxxiv - [çin'de sarı türban isyanı başladı.]
395 = ccc + xc + v = cccxcv - [roma imparatorluğu, doğu roma imparatorluğu ve batı roma imparatorluğu olarak ikiye bölündü.]
476 = cd + lxx + vi = cdlxxvi - [romulus augustus "barbar" odoacer tarafından tahttan indirildi, batı roma imparatorluğu sona erdi.]
711 = dcc + x + i = dccxi - [hristiyanlar iber yarımadası'ndaki müslüman varlığına karşı savaşa başladı.] (bkz: reconquista)
1096 = m + xc + vi = mxcvi - [birinci haçlı seferi başladı.]
1147 = m + c + xl + vii = mcxlvii - [ikinci haçlı seferi başladı.]
1189 = m + c + lxxx + ix = mclxxxix - [üçüncü haçlı seferi başladı.]
1202 = m + cc + ii = mccii - [dördüncü haçlı seferi başladı.]
1206 = m + cc + vi = mccvi - [cengiz han moğol imparatorluğu'nu kurdu.]
1215 = m + cc + x + v = mccxv - [magna carta imzalandı.]
1217 = m + cc + x + vii = mccxvii - [beşinci haçlı seferi başladı.]
1228 = m + cc + xx + viii = mccxxviii - [altıncı haçlı seferi başladı.]
1337 = m + ccc + xxx + vii = mcccxxxvii - [yüz yıl savaşı başladı.]
1346 = m + ccc + xl + vi = mcccxlvi - [kara veba salgını başladı.]
1453 = m + cd + l + iii = mcdliii - [fatih sultan mehmet istanbul'u fethetti, doğu roma imparatorluğu sona erdi.]
1492 = m + cd + xc + ii = mcdxcii - [kristof kolomb ilk seferine çıktı.]
1501 = m + d + i = mdi - [michelangelo davut heykeli'ni tamamladı.]
1504 = m + d + iv = mdiv - [leonardo da vinci mona lisa'yı tamamladı.]
1511 = m + d + x + i = mdxi - [desiderius erasmus deliliğe övgü adlı kitabını yazdı.]
1517 = m + d + x + vii = mdxvii - [martin luther protestan reformu'nu başlattı.]
1532 = m + d + xxx + ii = mdxxxii - [niccolo machiavelli prens adlı kitabını yazdı.]
1568 = m + d + lx + viii = mdlxviii - [seksen yıl savaşı başladı.]
1610 = m + dc + x = mdcx - [galileo galilei satürn'ü keşfetti.]
1618 = m + dc + x + viii = mdcxviii - [otuz yıl savaşı başladı.]
1663 = m + dc + lx + iii = mdclxiii - [edward somerset ilk buhar pompasını icat etti.]
1756 = m + dcc + l + vi = mdcclvi - [yedi yıl savaşı başladı.]
1773 = m + dcc + lxx + iii = mdcclxxiii - [amerikalılar britanya'nın kolonilerine uyguladığı yüksek vergileri protesto etmek için ingiliz doğu hindistan şirketi'nin getirdiği tonlarca çayı massachusetts'te denize döktü.] (bkz: boston çay partisi)
1776 = m + dcc + lxx + vi = mdcclxxvi - [adam smith ulusların zenginliği'ni yayınladı.]
1789 = m + dcc + lxxx + ix = mdcclxxxix - [fransız devrimi başladı.]
1815 = m + dccc + x + v = mdcccxv - [napolyon bonapart waterloo savaşı'nda mağlup oldu.]
1859 = m + dccc + l + ix = mdccclix - [charles darwin türlerin kökeni'ni yayınladı.]
1867 = m + dccc + lx + vii = mdccclxvii - [karl marx kapital'i yayınladı.]
1881 = m + dccc + lxxx + i = mdccclxxxi - [mustafa kemal atatürk selanik'te doğdu.]
1883 = m + dccc + lxxx + iii = mdccclxxxiii - [friedrich nietzsche böyle buyurdu zerdüşt adlı kitabını yazdı.]
1914 = m + cm + x + iv = mcmxiv - [birinci dünya savaşı başladı.] [altay kuruldu.]
1918 = m + cm + x + viii = mcmxviii - [ispanyol gribi salgını başladı.] [birinci dünya savaşı sona erdi.]
1923 = m + cm + xx + iii = mcmxxiii - [türkiye'de cumhuriyet ilan edildi.]
1937 = m + cm + xxx + vii = mcmxxxvii - [j.r.r. tolkien hobbit'i yazarak orta dünya'nın kapılarını okuyucularına açtı.]
1938 = m + cm + xxx + viii = mcmxxxviii - [mustafa kemal atatürk istanbul'da vefat etti.]
1939 = m + cm + xxx + ix = mcmxxxix - [ikinci dünya savaşı başladı.]
1945 = m + cm + xl + v = mcmxlv - [ikinci dünya savaşı sona erdi.]
1952 = m + cm + l + ii = mcmlii - [douglas adams cambridge'de doğdu.]
1961 = m + cm + lx + i = mcmlxi - [yuri gagarin uzaya çıktı.]
1969 = m + cm + lx + ix = mcmlxix - [neil armstrong ay'a ayak bastı.] [graham chapman, john cleese, terry gilliam, eric idle, terry jones ve michael palin biraraya gelerek monty python'u kurdu.]
1977 = m + cm + lxx + vii = mcmlxxvii - [otostopçunun galaksi rehberi bbc radio 4'te yayınlanmaya başladı.]
1986 = m + cm + lxxx + vi = mcmlxxxvi - [çernobil faciası yaşandı.]
1989 = m + cm + lxxx + ix = mcmlxxxix - [tim berners-lee world wide web'i icat etti.]
1991 = m + cm + xc + i = mcmxci - [sovyet sosyalist cumhuriyetler birliği dağıldı.]
1999 = m + cm + xc + ix = mcmxcix - [kafa sözlük yazarı hannibal izmir'de doğdu.]
2019 = mm + x + ix = mmxix - [covid-19 salgını başladı.]
romen rakamlarını arap rakamlarına, arap rakamlarını romen rakamlarına çevirebileceğiniz romen rakamları çevirici
184 = c + lxxx + iv = clxxxiv - [çin'de sarı türban isyanı başladı.]
395 = ccc + xc + v = cccxcv - [roma imparatorluğu, doğu roma imparatorluğu ve batı roma imparatorluğu olarak ikiye bölündü.]
476 = cd + lxx + vi = cdlxxvi - [romulus augustus "barbar" odoacer tarafından tahttan indirildi, batı roma imparatorluğu sona erdi.]
711 = dcc + x + i = dccxi - [hristiyanlar iber yarımadası'ndaki müslüman varlığına karşı savaşa başladı.] (bkz: reconquista)
1096 = m + xc + vi = mxcvi - [birinci haçlı seferi başladı.]
1147 = m + c + xl + vii = mcxlvii - [ikinci haçlı seferi başladı.]
1189 = m + c + lxxx + ix = mclxxxix - [üçüncü haçlı seferi başladı.]
1202 = m + cc + ii = mccii - [dördüncü haçlı seferi başladı.]
1206 = m + cc + vi = mccvi - [cengiz han moğol imparatorluğu'nu kurdu.]
1215 = m + cc + x + v = mccxv - [magna carta imzalandı.]
1217 = m + cc + x + vii = mccxvii - [beşinci haçlı seferi başladı.]
1228 = m + cc + xx + viii = mccxxviii - [altıncı haçlı seferi başladı.]
1337 = m + ccc + xxx + vii = mcccxxxvii - [yüz yıl savaşı başladı.]
1346 = m + ccc + xl + vi = mcccxlvi - [kara veba salgını başladı.]
1453 = m + cd + l + iii = mcdliii - [fatih sultan mehmet istanbul'u fethetti, doğu roma imparatorluğu sona erdi.]
1492 = m + cd + xc + ii = mcdxcii - [kristof kolomb ilk seferine çıktı.]
1501 = m + d + i = mdi - [michelangelo davut heykeli'ni tamamladı.]
1504 = m + d + iv = mdiv - [leonardo da vinci mona lisa'yı tamamladı.]
1511 = m + d + x + i = mdxi - [desiderius erasmus deliliğe övgü adlı kitabını yazdı.]
1517 = m + d + x + vii = mdxvii - [martin luther protestan reformu'nu başlattı.]
1532 = m + d + xxx + ii = mdxxxii - [niccolo machiavelli prens adlı kitabını yazdı.]
1568 = m + d + lx + viii = mdlxviii - [seksen yıl savaşı başladı.]
1610 = m + dc + x = mdcx - [galileo galilei satürn'ü keşfetti.]
1618 = m + dc + x + viii = mdcxviii - [otuz yıl savaşı başladı.]
1663 = m + dc + lx + iii = mdclxiii - [edward somerset ilk buhar pompasını icat etti.]
1756 = m + dcc + l + vi = mdcclvi - [yedi yıl savaşı başladı.]
1773 = m + dcc + lxx + iii = mdcclxxiii - [amerikalılar britanya'nın kolonilerine uyguladığı yüksek vergileri protesto etmek için ingiliz doğu hindistan şirketi'nin getirdiği tonlarca çayı massachusetts'te denize döktü.] (bkz: boston çay partisi)
1776 = m + dcc + lxx + vi = mdcclxxvi - [adam smith ulusların zenginliği'ni yayınladı.]
1789 = m + dcc + lxxx + ix = mdcclxxxix - [fransız devrimi başladı.]
1815 = m + dccc + x + v = mdcccxv - [napolyon bonapart waterloo savaşı'nda mağlup oldu.]
1859 = m + dccc + l + ix = mdccclix - [charles darwin türlerin kökeni'ni yayınladı.]
1867 = m + dccc + lx + vii = mdccclxvii - [karl marx kapital'i yayınladı.]
1881 = m + dccc + lxxx + i = mdccclxxxi - [mustafa kemal atatürk selanik'te doğdu.]
1883 = m + dccc + lxxx + iii = mdccclxxxiii - [friedrich nietzsche böyle buyurdu zerdüşt adlı kitabını yazdı.]
1914 = m + cm + x + iv = mcmxiv - [birinci dünya savaşı başladı.] [altay kuruldu.]
1918 = m + cm + x + viii = mcmxviii - [ispanyol gribi salgını başladı.] [birinci dünya savaşı sona erdi.]
1923 = m + cm + xx + iii = mcmxxiii - [türkiye'de cumhuriyet ilan edildi.]
1937 = m + cm + xxx + vii = mcmxxxvii - [j.r.r. tolkien hobbit'i yazarak orta dünya'nın kapılarını okuyucularına açtı.]
1938 = m + cm + xxx + viii = mcmxxxviii - [mustafa kemal atatürk istanbul'da vefat etti.]
1939 = m + cm + xxx + ix = mcmxxxix - [ikinci dünya savaşı başladı.]
1945 = m + cm + xl + v = mcmxlv - [ikinci dünya savaşı sona erdi.]
1952 = m + cm + l + ii = mcmlii - [douglas adams cambridge'de doğdu.]
1961 = m + cm + lx + i = mcmlxi - [yuri gagarin uzaya çıktı.]
1969 = m + cm + lx + ix = mcmlxix - [neil armstrong ay'a ayak bastı.] [graham chapman, john cleese, terry gilliam, eric idle, terry jones ve michael palin biraraya gelerek monty python'u kurdu.]
1977 = m + cm + lxx + vii = mcmlxxvii - [otostopçunun galaksi rehberi bbc radio 4'te yayınlanmaya başladı.]
1986 = m + cm + lxxx + vi = mcmlxxxvi - [çernobil faciası yaşandı.]
1989 = m + cm + lxxx + ix = mcmlxxxix - [tim berners-lee world wide web'i icat etti.]
1991 = m + cm + xc + i = mcmxci - [sovyet sosyalist cumhuriyetler birliği dağıldı.]
1999 = m + cm + xc + ix = mcmxcix - [kafa sözlük yazarı hannibal izmir'de doğdu.]
2019 = mm + x + ix = mmxix - [covid-19 salgını başladı.]
romen rakamlarını arap rakamlarına, arap rakamlarını romen rakamlarına çevirebileceğiniz romen rakamları çevirici
devamını gör...
8.
toplama çıkarma ve çarpması çok zor olduğundan, o dönemlerde avrupa matematik konusunda, diğer doğu medeniyetlerinin gerisinde kalmıştır.
üstteki yazara harcadığı emek konusunda teşekkür ederim.
üstteki yazara harcadığı emek konusunda teşekkür ederim.
devamını gör...
9.
günümüzde neden hala kullandığımızı anlamadığım, bana göre kullanışsız harfler silsilesi.
devamını gör...
10.
ilk çağ'da roma imparatorluğunun icat ettiği, arap rakamlarının icat edilmesiyle birlikte hükmü ortadan kalkan rakamlar silsilesi. romen rakamları, harf mi rakam mı olduğu belli olmayan tuhaf, saçma sapan ve ilkel bir sistem olup antik mısırlıların icadı başka bir ilkel sistem olan çetele tablosu ile eşdeğerdir. avrupa'da, 12. yüzyıla kadar romen rakamları kullanılmış olup 12. yüzyıldan sonra günümüzdeki standart rakamlar olan hint-arap rakamları kullanılmaya başlanmıştır.
roma/romen rakamları ve günümüzdeki standart rakamlarla karşılıkları
roma/romen rakamları ve günümüzdeki standart rakamlarla karşılıkları
devamını gör...