sadık hidayet

paris'teki dairesinde havagazını açıp intihar ettiğinde yüzü tıraşlıydı, üzerinde ütülü beyaz bir takım elbise ve cebinde parası vardı...

"yaralar vardır hayatta, ruhu cüzzam gibi yavaş yavaş ve yalnızlıkta yiyen, kemiren yaralar."

kör baykuşu okumuştum ben. kitap zor akmıştı. ama bittikten sonra sanki taşlar yerli yerine oturdu bende. sanki diyorum çünkü bu kitabı birkaç kişi okuyup üzerinde tartıştığımızda herkesin farklı detaylar yakaladığını ve herkesin aynı gözle yorumlamadığını gördük.
tüm hikâye boyunca yaşadığı çatışmadaydı bence kitabın özü.
güzeldi bence. bi ara tekrar okumalıyım belki.

romanı ve hikayelerinin konularını yoksul halk kesimlerinden alan, gerçekleri sosyal-devrimci bir yaklaşımla ve korku yüklü fantastik bir hava içinde değerlendiren hidayet, bir yandan da yalnız adamın varlık nedenlerini araştırır. eserlerinde en belirgin leitmotiflerin boşluk duygusu ve ölüm olduğunda baktığım yabancı kaynaklar söz birliği etmiş gibidirler

ben, sadik hidayet'i türkçedeki iki hikayesi ve tek romanı kör baykuş ile sevdim. vakti gelse de başka hikayeleri ve masalları da çevrilse, diyorum. çünkü hidayet, benim için, devletlerin, rejimlerin sınırları içinde edebiyatın bağımsız ve yıkılmaz cumhuriyetler olduğunu bir kez daha hatırlatmış, mutsuzluğunda ölümsüz mutluluğa erişmiş sayılı yazarlardan biri oldu.
behçet necatigil

(milliyet sanat dergisi, s. 283, 26 haziran 1978)

aylak köpek kitabını burkularak okuduĝum iranlı yazar.
havagazını soluyarak intihar etmiştir.
birkaç kitabı daha vardır.

(bkz: kör baykuş)eserinde inanılmaz bir bulantı yaşıyorsunuz, tabii bu bulantıdan çok zevk alıyorsunuz... okumadan önce, kitabın inceliğine bakıp içi boş zannedenler olmuş, tamamen gereksiz bir ön yargı. okudukça bağlanacağınız bir kitaptır kendileri.

iran edebiyatının en iyi psikoloji romanı yazarı namlı yazar. günümüzde tüm kitapları iranda yasaklıdır. tasviri çok iyi kullanır. yozlaşmayı ve kadının metalaştırılmasını çok hoş bir dille kınadığı ''hülleci'' öyküsünde geçen
'şimdiki gençlerin neşesi kalmamış. çocukluktan yaşlanıyorlar' cümlesi çok manidar

"hayat hikayemde önemli bir şey yok, başımdan ilginç olaylar geçmedi. ne yüksek bir mevki sahibiyim ne de sağlam bir diplomam var. okulda hiçbir zaman örnek bir öğrenci olmadım, başarısızlıklar her yerde buldu beni. nerede çalışırsa çalışayım silik, unutulmuş bir memurdum; şefleri memnun edemedim. istifa ettim mi seviniyorlardı. bırak gitsin, yaramaz! çevrem böyle görüyordu beni, haklıydılar belki de.” diye anlatmıştır kendisini.

iran asıllı yazar.kör baykuş isimli eseri başucumda durur.sabahları sayfalarını karıştırır altını çizdiğim cümlelerle ölüm sarhoşluğunu tekrardan hissederim.

sadık hidayet gereğinden fazla insandı. o bu dünyaya fazlaydı. haddinden çok büyük bir vicdan sarmıştı 48 yaşında aramızdan ayrılan bedenini. insanın en gelişmiş yaşam formu olmadığını biliyordu sadık hidayet. hayvanlara zulmetmekten zaman kalırsa kendi cinsine de eziyet eden zavallı mahluklar olduğumuzu biliyordu. o tepeden tırnağa vicdana kesmiş yüce bir ruhtu.

intiharından önce temiz pak giyinip yazdığı her şeyi yakış küle çevirip geçip gitti sadık hidayet bu dünyadan ve insanlık endeksi büyük bir düşüş yaşadı o gidince. büyük buhran dediğimiz şey belki de onun ölümü olmalıydı.

"lakin tek korkum : yarın ölebilirim kendimi tanıyamadan."

kör baykuş

yaralar vardır hayatta, ruhu cüzzam gibi yavaş yavaş ve yalnızlıkta yiyen, kemiren yaralar.
böyle durumlarda herkes, güçlü bir alışkanlığa, bir tutkuya sığınır.
ayyaş içer, edebiyatçı yazar, yontucu taşı yontar, acısını dindirmek için her biri, en kuvvetli içgüdüsünden medet umar.
-kör baykuş

bunun attığı tokatlar aslında ilk başta yumuşak gelir insana. ne ki o tokatlar zaman geçtikçe katmerleşir. külliyatı okunacak birkaç yazardan biri.

havagazını açarak intihar etmiş iranlı yazar. aylak köpek, kör baykuş kitapları derhal okunmalıdır.

ne mal dârem ki divân behored / ne din dârem ki şeytan bebered.

(ne malım var kadıya yedirecek ne dinim var şeytana verecek)

"dünyada iki türlü insan vardır; çarpan, çarpılan. çarpılanlardan olmak istemiyorsan, başkalarını çarpmaya bak. fazla okumak lazım değil. insanı delirtir ve hayatın gerisinde bırakır. ama matematik dersinde dikkatli ol! dört işlemi bilmen yeter. para hesabını becerebilirsen kazıklanmazsın, anladın mı? hesap önemli; en kısa zamanda hayata atılman lazım. gazeteyi okuyabiliyorsun ya, kafi. ticaret öğrenmeli, insanlarla muhatap olmalısın. beni dinlersen eğer, bir ton kitap okuyacağına, git ayakkabının bağını işporta tahtasına koyup sat, daha iyi. yüzsüz olmaya çalış; unutulma sakın! elinden geldiğince ortalarda boy göster. kendi hakkını al; küfürden hakaretten yılma. laf dediğin havada kalır. bu kapıdan kovulursan, öbür kapıdan gülümseyerek gir. anladın mı? yüzsüz, kaba ve cahil. bazen işlerin yolunda gitmesi için doğruymuş gibi davranmak gerekir. memleketimizin bugün böyle adamlara ihtiyacı var. günün adamı olmak lazım. itikat, din ahlak, bunların hepsi laf salatası. ama takiye yapmak gerek. çünkü halk için önemlidir. insanlara itikat gerek; yular takmak lazım onlara. yoksa toplum dediğin bir engerek yuvasıdır; nereye elini soksan, sokarlar. insanlar itaatkar, kaza ve kadere itikatlı olmalı ki sırtlarında güvende iş yapmak mümkün olsun. önemli olan yemek yemek, selam vermek insanların arasına karışmak, kadınlara sırnaşmak, dans etmek yapmacık yapmacık gülmektir. hele hele yüzsüz olmayı mutlaka öğren. bu devirde böyle şeyler geçerli olduğuna göre, ayak uydurmak lazım."

"tek tesellim, ölümden sonra hiçlik ümidiydi, orada tekrar yaşamak düşüncesi içime korku salıyor, beni hasta ediyordu. ben ki henüz yaşadığım dünyaya bile alışmamışım, bir başka dünya neyime yarardı benim? "

sadık hidayet

1903-1951 yılları arasında yaşamış iranlı yazar.
iran edebiyatının önde gelen yazarlarından olup, eserleri kendi ülkesinde yasaklı olan bir yazardır kendisi.

diş hekimliğine ilgi duymuş sonra da mühendislik okumak için bu diş hekimliğinden caymıştır.

bir süre hindistan'a gitmiş, yeni diller öğrenmiş, budizm'i yakından incelemiştir.
benimsediği eserleri çevirmekten de geri durmamıştır.
iran tarihi ve folklörü üzerinde araştırmalar yapmıştır.

kendi ülkesinde anlaşılamamış, yüzünü batıya dönmüştür, sâdık hidâyet

resimle de ilgilenmiştir, tütün kullanmayı sevdiği, beethoven ve çaykovski dinlemeyi sevdiği de biliniyor.

48 yaşında intihar etmek için havagazı olan bir ev aramış ve bulmuştur, 25 yıllık arkadaşı onun ölümünü şöyle anlatıyor;




bazı eserleri

kör baykuş
aylak köpek