sofie'nin dünyası

bir nevi felsefeye giriş 101 dersi kıvamında olan kitap felsefeye meraklı herkesin okumasını düşündüğüm, akıcı ve sürükleyiciliği ile beni kendine çeken, antik çağlardan günümüze kadar felsefe tarihini anlatan, sofi adlı küçük bir kızın posta kutusunda bulduğu mektubun içerisindeki ''kimsin? '' sorusu üzere sorgulamalara başlayan sofie‘nin başından geçenleri konu eden bir eserdir.

kendimden en çok parça bulduğum karakter sofie olmasından mütevellit güçlü bağlar kurduğum kitaptır. felsefe sınavlarına hazırlanırken de temel konularda gerek örnekler, gerek sofie'nin sorduğu sorularla aklımda kalmasına yardımcı olmuş enfes bilgi verici bir hazinedir. okuyun, pişman olmazsınız sadece ilginiz ve bazı konular da bilginiz yoksa azıcık sıkabilir.

kendisinden çok uzakta bir babaya, kendisiyle yeterince ilgilenemeyecek kadar meşgul bir anneye ve tüm bunların içerisinde kendini oyalaması için kendi çapında küçük bir hayvanat bahçesi büyüklüğünde evcil hayvan kadrosuna sahip olan sophie isimli küçük kızımızın, kendi adına bir mektup alması ile gelişen olaylar bütününün yer aldığı, dünyada satış rekorları kırmış bir kitaptır bu kitap…

öncelikle şunu belirtmeliyim, her ne kadar üzerinde ‘felsefe tarihi üzerine bir roman’ yazsa da, aslında en başından, sonuna kadar felsefe tarihini sade, basit, akıcı bir dille ( unutmayın ki sophie’miz küçük bir çocuk, aslında tam da onun anlayabileceği şekilde) anlatan muhteşem bir kitaptır.

felsefeye, felsefe tarihine kıyısından köşesinden, azıcık ucundan, kenarından dokunan herkesin okuması gereken, felsefeyle tanışmak için müthiş bir başlangıç kitabıdır.

ilk çağ doğa filozoflarından, helenistik döneme,
varoluşçulara,
materyalistlere,
hegel, darwin, hume, kant, locke, descartes, freud, marx ve daha nicelerine,
bu kişilere ve akımlarına dair çok detaylı bilgiler bulundurmaktadır bu kitap..

kitap aslında, çevresini, etrafını, insanları, hayatı, kısacası üzerinde yaşadığı dünyayı sadece sorduğu sorularla algılayabilecek olan genç bir kızın dünyasından, onun gözlerinden bize felsefenin tarihini aktarırken, aynı zama da sophie’nin hayatı ile ilgili bazı kurguları da bize aktararak aslında bir mesaj da veriyor.

sophie’nin dünyası sadece sophie’nin değil; hepimizin dünyasıdır.
tüm insanlığın dünyasıdır.

küçücük, şuncacık ilginiz, alakanız, merakınız varsa felsefeye dair; bu kitap tanışmanız için müthiş bir seçenek olacaktır.
tavsiyemdir…

çünkü felsefe;

socrates’e göre neler bilmediğimizi bilmektir.
platon’a göre doğruyu bulma yolunda düşünsel bir çalışmadır.
aristo’ya göre ilk nedenler bilimidir.
hobbes’a göre doğru düşünmektir.
spinoza’ya göre genelleştirilmiş bir matematiktir.

yani özetle; ‘’felsefe, hayatın ta kendisidir.’’

felsefe notlarından oluşan felsefe kitabı diyebiliriz. bu notlardan felsefeye giriş amacıyla yararlanabilirsiniz, fakat filozoflar/ akımlar yüzeysel bir şekilde anlatıldığı için ileri derecede bilgi aktarımı beklememelisiniz. zaten kitabın baş karakterinden anlayacağımız üzere 15 yaş üstünü felsefeyle tanıştırma, onlara felsefeyi sevdirme amacıyla yazılmıştır.

lisedeyken az biraz hoşuma giden ama yıllar sonra yeniden okuduğumda gram zevk almadığım kitaptır. sofie kadar antipatik karakterler bi wattpad'de var sanıyordum. olay akışı zaten mantıksızlık dolu. bence, felsefeye yeni başlayanların uzak durması gereken bir kitaptır.

felsefe tarihine dair okudugum en anlaşılır kitap. gerçekten felsefeye dair kitaplar okumak zordur çünkü belli bir birikim ister. peki felsefe okumak isteyen bir illa bir yerden başlanmayacak mı ? ben şahsen bu başlangıca uyabilir bir kitap gibi görüyorum bu kitabı

benim, yıllar önce alıp bir kaç kez baştan başlayıp, okuyup bıraktığım, okuyup bıraktığım, kursa konu soruları düşünmekten, içerisine bir türlü nüfuz edemediğim, yahut içime nüfuz etmesinden, bir türlü dış dünyaya dönmediğim bir kitaptır. kronolojik felsefe tarihi ve felsefe yapım aşaması romanıdır. aşaması dedim, çünkü bu aşama sizin, aşağıda anlatacağım, merak duygunuzun ne kadar diri kaldığına bağlıdır.
kitaba, kitap olarak baktığınız ve salt bitirmeye odaklandığınızda, bu aşamaya geçemiyorsunuz.
sadece siz değil, hepimiz geçemiyoruz: ve aslında kitabı elimize alıp alıp bırakmalarımızın yegane sebebi de bu. en azından benim açımdan.

... iyi bir filozof olmak için gereksindiğimiz tek şey hayret etme yeteneğimizdir...

kitabın sen kimsin? bölümünden sonraki başlığı...
başlıktan da anlaşıldığı üzere, iyi bir filozof öncelikle hayret etme yeteneğini kaybetmemiş olacak. bu da, yazarın niçin 15 yaşında, çocukluktan genç kızlığa adım atan sofie'yi seçtiğini göstermektedir.
çünkü sadece çocuklar. hayret etme yeteneğine sahiptir. bir de filozoflar.
..
çocuklar ise, zamanla* bu yeteneklerini kaybeder ve dünyada meydana gelen olaylara merak duymak yerine, monoton bir alışma yada yaşama uyum sağlama sürecini benimserler.
peki ya sofie?.. işte yazarın, tam da bu* zaman ayrımındaki kızı, hayret yeteneğinden tutup felsefenin ocağına atması, yazarın bize mesajıdır: hayatın monotonluğuna alışmamamız ve gördüğümüz her şeye merakla bakmamızı aşılamak istemesindendir. kitabın ilerleyen evrelerinde, esasında bu felsefe kursunun sofie amundsen için değil, bizim için olduğunu görürüz.
yazarın, bunu yaparken kullandığı dilin basitliği de kitabı daha anlaşılır kılıyor.

gelelim bana;
şimdi hincime allah aşkına kendi yaşamından örnek verme riv riv diyeceksiniz. yooo
.. o da sözlüğün en sevdiğim kısmı...

kitabın içerisinde bulduğum buğday başağını ayraç olarak kullanmaya başladım, en azından bu kitap için. ve bununla ilk defa, kitap ayracına bir bağ kurduğumu fark ettim. bu kitap, sanırım bu kez bitecek. aslında yazacak daha çok şeyim var fakat uzun zamandır olduğu gibi yine zihnimi toplayamıyorum ve cümlelerimi bir diziye sokamıyorum. o nedenle, kitap hakkında söylenecek zırvalarım bu kadar. haa bir de mümkünse yazıyı, can bonomo eşliğinde okuyun. yahut kitaba ara verip, bir süre can bonomo dinleyin: kitap derinize nüfuz etsin. benim önerim bu şarkı, şimdilik* keyfim bilir... : varsa sizin de önerileriniz bonibon tadında... keyfiniz bilir.

hayatının kısa bir anında bile felsefeden bahseden insanların eline alıp okuması gereken bir kitap.
okuyun en azından kitaptan alıntı yaptığınızda ortamda kültürlü biri olarak görülürsünüz :)

evreni dünyayı yaşamı insanlığı insanı insanın içini altını üstünü öğrenmeye yeltenenlere merak edenlere başlangıç için muazzam bir kaynak bir ilk kitap ya da kitap içinde kitap hayat içinde hayat ben içinde ben

sofies verden - jostein gaarder
çev. sabir yücesoy

(kitapla alakalı tuttuğum notlardan düzenlenmiştir)


kitabımız 15 yaşına girmeye hazırlanan norveçli bir kızın posta kutusunda bulduğu bir mektuptaki yer alan “sen kimsin?” sorusuyla -bu soru felsefenin de temelini oluşturur- başlıyor ve bu soruya istinaden başlayan bir felsefe macerasına tanıklık ediyoruz. bu macera boyunca karanlık bir mağaraya zincirlenmiş olan ve o mağaradan çıkıp ideanın peşinden koşacak olan sofie, kitabın ana karakteridir.

***

yazar bir röportajında bu kitabı lise çağındayken kütüphaneye gidip felsefede karşısına çıkan kavramları tanıtacak ve pratiğini gösterecek bir kitap bulamamasından dolayı yazdığını belirtiyor. yazarın bu deneyimini hikayenin ana karakteri olan sofie’nin yaşlarındayken yaşamış olması kitabın ne gayede ve hangi yaş aralığı için yazıldığını ve yazarla sofie arasındaki ilişkiyi belirtiyor aslında. yazar, belli bir yaş aralığıyla sınırlı kalmayıp felsefeye ilgi duyan ve felsefe kavramıyla düşünme kavramını nasıl pratiğe döküleceğini deneyimlemek isteyen herkese hitap etmeyi başarmış.

***

bu bağlamda yazarı, sokrates’in bundan iki bin yıl önce üstlendiği misyonun günümüze uyarlanmış halini uygulama çabasında olduğunu hissettim. elbette yazarın sokrates’in yaptığı gibi karşılaştığı insanlarla konuşma şansı yoktu ancak bunu daha etkili bir şekilde, felsefe tarihini hikayeleştirerek ve felsefeyi tanımak isteyen norveçli bir lise öğrencisiyle okuru kaynaştırarak yapması yazarın ustalığını gösteriyor. kitap benim için felsefe ve felsefeyi “icra eden” filozofların hayatlarını görmek ve ilgi duyduğum kavramları araştırmamın önünü açması bakımından öncü rolü oynadı doğrusu.

felsefe gibi izahı zor olduğunu düşündüğüm bir kavramı, bu konuda benim gibi düşünen sofie ile birlikte çözümlemek ve felsefe tarihini, filozofların söylevlerini görmek çok heyecan verici bir tecrübe oldu benim için.

jostein gaarder' ın felsefe tarihi üzerine yazmış olduğu roman.ana karakteri olan sofie'yi felsefe eğitimi alarak yaşattığı ve okura örnek olaylarla felsefe eğitimi vermeyi amaçladığını düşündüm.amacı,hedefi her ne kadar benimsememiş olsam da etkileyici ve başarılı olduğunu belirtebilirim.

nerden estiyse artık, kitaplıkta mı gördüm naptım başladım okumaya. son 60 syf filan kala bıraktım. oraya kadar zor gelmiştim ve artık devam edemezdim.o zamanlar çizgilerim keskindi, şu anda da aynı.

kitaptan sofie'nin maceraları çıkarıldığında felsefe hocasının sofie'ye yolladığı klasörlerin aynılarını lise felsefe kitabında bulabileceğiniz ,felsefeyi şirinleştirmek(!)amacıyla yazılan roman.
sonlarına doğru olaylar karman çorman olmaya başlar ama yazar sonunu öyle bir bağlar ki tüm kalıplar cuk diye oturur.

jostein gaarder'ın bir kitabı...
ortaokul seviyesine uygun bir kitap...
olgunlaştırıcı özelliği cezbetmişti çok zaman önce...
15 yaşında bir çocuk sen kimsin diye bir mesaj alıyordu sanırım ve hikaye, öğreti ondan sonra başlıyordu.
seneler önce okumuştum şimdi pek hatırlayamadım konusu...

bir dönem bunu okumayanı yoldan çevirip dövüyorlardı. öyle popülerdi yani. felsefeye giriş v1 seviyesi olarak değerlendirilebilir.

fakat orijinal başlığı varken neden yeni bir başlığa ihtiyaç duyulmuş?

(bkz: sofie'nin dünyası)

editör bile o kadar sallamamış ki bu başlığı #kitap kategorisine almış ve de tabii ki aramaya inanmamış!

(bkz: aramaya inanmak)

pandemi de uzaktan eğitim de sınavda nasıl kopya çekmezler diye hocanın bizlere okutup sınav yaptığı bir kitap , felsefecilerin anaokulu kitaplarıdan gibi düşünün , ilk giriş adımları içerir

97 mi , 98 yılında mı desem okuduğum,
ergenlik dönemi sebebiyle; felsefe kitabı okumanın havasını diğer arkadaşlara atma konusunda yarıştığımız kitaptır kendileri .
evet inanmayacaksınız ama, bir zamanlar ergenler birbirlerine bu şekilde '' hava atmaya'' , '' üstünlük kurmaya'' çalışıyordu.
bu kitap üzerine, 'ergen felsefe kulübü' toplantılarımızda uzun saatler konuşup, birbirimizi haklamaya çalışıyorduk. soficiler ve sofi boktancılar arasında saatlerce süren tartışmalar olurdu.

şu anda kitaba dair hatırladığım tek şey; idealist bir gözle yazıldığı idi. o yüzden sofi boktancılar takımındaydım.
dip not:
kafama sıçayım, ergenliği geçirdiğim şekle bak...