teori

kuram; genel, soyut ve rasyonel olan herhangi bir olayı, doğrulanmış gözlem ve deneyler baz alınarak açıklamak için kullanılan düşünce sistemidir. günümüzde hayal ürünü, dayanaksız fikir yürütme gibi çağrışımlar taşır.

1.bir olgunun açıklanması için sistemli bir şekilde düzenlenmiş ifadeler sistemi, bilime temel olan kurallar, yasalar bütünü. (örneğin evrim teorisi)

2.bir konuda ileri sürülen hipotez, bireysel görüş ya da varsayım. (evrim karşıtlarının nedense pek bir sevdiği anlam)

türkçe karşılığı kuramdır.

aydınlık hareketinin parti içi eğitim amacıyla kullanılan bilimsel dergisi. ilk kez 1983 yılında saçak dergisinin satın alınmasıyla kurulan dergiye teori adı 1990 ocak ayında verilmiştir. halen de bu adda yayımı sürmektedir.

harekete adını veren aydınlık günlük-haftalık formatta haber verirken bu dergide doğu perinçek başta parti yönetiminin marksist-maoist makaleleri, politik tezleri ve parti kurultay belgeleri yer alır. ayrıca her ne kadar parti içi eğitim amacıyla başlasa da piyasaya da verilir. bir diğer parti yayın organı olan bilim ve ütopya ise genellikle felsefe veya beşeri bilimler üzerine yayınlar yapar. her iki dergi de parti üyesi olan abonelere elden ulaştırılıp ücretleri elden tahsil edilirdi (tabii bu dediğim 6-7 sene öncesinin).

google görsellerde dahi çıkan dergi kapakları üzerinden aydınlıkçıların nereden gelip nereye gittiğini de rahatça görmemiz mümkün.
örneğin bunlar 2008 tarihli sayılar

ergenekon zamanından bir sayı

bu da yenilerden netflix karşıtı sayı

baştaki yazının sahibi tanıdık geldi mi?

ayrıca derginin mottosunun (bütün ülkelerin işçileri ve ezilen uluslar, birleşin!) değişmemesi de acayip.

teori kısaca hipotez veya hipotezlerin bilgi bütünü denilebilir. hipotezler yüzlerce ve binlerce biliminsanının denemesine tabii tutulup başarıyla geçtikten sonra doğadan hipotezleri destekleyen gerçeklerle birleştirilir ve teori dediğimiz hipotezler bütünü oluşturulur.teori, kanunları açıklayan bilgi bütünüdür. kanunlar gözle görülebilen ve sürekli kendini tekrar eden doğa olaylarıdır. hiçbir teori kanun, hiçbir kanun teori olamaz, örneğin evrim dediğimiz geniş yelpazeli kavram. evrim bir kanundur ve bu kanunu açıklayan bilgi bütünü evrim teorisidir. evrim teorisi, yıllar boyunca kendisini geliştiren bilim öncülüğündeki biliminsanlarının çalışmalarıyla büyümüştür. evrim teorisinin içinde bulunan bazı hipotezler gelişen bilimle yanlışlanabilmiş ve yerine daha sağlam temelli hipotezlerle geliştirilmiştir. evrim teorisi gibi bir teoriyi çürütmek matematiksel olasılığı olan ama olanağı olmayan bir şeydir. bir hipotez veya birçok hipotezin üzerine kurulan teorilerin çürütülme olasılığı her zaman farklıdır çünkü tek hipotez kurulan bir teori ancak o hipotezin yanlışlanabilmesiyle çürütülür, birçok hipotezin üzerine kurulan bir teori, bir hipotezden oluşan teoriye göre daha temellidir ama bu çürütülecek veya çürütülmeyecek anlamına gelmemelidir sadece ve sadece gerçeklere bağlıdır. 

teorinin ne olduğunu(aynı zamanda evrim konusuna başlangıç için) detaylı bir şekilde öğrenmek isteyenlere çağrı mert bakırcı'nın (bkz: evrim kuramı ve mekanizmaları) kitabını öneririm.

bilginin bilimsel olarak kanıtlanması, gözlemlenmesi ve deneyler sonucu doğrulanması ile tanımlanan şeklidir.

örnek/ genel görelilik teorisi

bir olgunun gözlem ve deneyle yapılan, soyut, genel ve rasyonel tanım ve açıklaması olarak tanımlanır.

evrim teorisi.
izafiyet teorisi örnektir.

normalsozluk.com/entry/2770377 teoriyi ispatlamak için deney yapmak zorunda değilsin. teoriyi doğru neden sonuç ilişkileri kurabiliyorsan mantıkla, matematikle de ispatlayabilirsin.