tsunami

pasifik okyanusu başta olmak üzere, genellikle okyanus ve açık denizlerde ortaya çıkan, çok yüksek yıkıcı etkilere sahip olan dev deniz dalgası.

edit: "tsu" liman, "nami" dalga anlamına geliyor.

biz okurken "tusunami" diyoruz, fakat dünya genelinde çoğunlukla "sunami" şeklinde telaffuz ediliyor.

tsunamiler, deniz dibinde gerçekleşen depremler ya da volkanik faaliyetler, denizlerde yapılan nükleer deneme kaynaklı patlamalar, çok büyük boyutlu meteorların yeryüzüne düşmesi, denize çok büyük miktarda madde salınımı gibi olaylar sonucunda gerçekleşebilirler. böyle bir olayın ardından deniz öncelikle kıyıdan geriye çekilir, ardından yüksek bir dalga olarak hızla geri gelir ve önce kıyılarda ne varsa yıkıp döker, sonra iç kesimlere kadar ilerleyerek mal ve can kayıplarına neden olur, fukuşima nükleer santrali'nde meydana gelen kazada olduğu gibi son derece tehlikeli ve sıkıntılı durumlara da yol açarlar.

edit 2: neye benzediğini görmek isteyen için

doğal afetler içinde "nevi şahsına münhasır" bir yıkıcılığa sahip canavar.

japonya'daki tsunaminin gücü karşısında çaresiz kalan insanların, saniyeler içinde ve yer yer 39 metreyi (miyagi/omoe) bulan dalgaların içinde kalması; doğanın, gazabının şiddetini hatırlatması gibiydi.

ayrıca japonya ekonomisine 300 milyar dolar gibi bir zarar veren dalgalar silsilesidir kendileri.

japon şinto pratiğine öfkelenmiş bir kami’nin intikamıdır.

peki kami nedir?

kamilerin yolu anlamına gelen şinto öğretisine göre kami, en yüksek yerde bulunan ruh, varlık anlamına gelir. tek tanırıcılıktan farklı olan bu öğreti, bu dünyada yapılması gerekenlerle ilgili bir inanca dayalıdır. dünyada oldukça fazla sayıda kami vardır. bazı kamiler yerel olup sadece belirli bir yerin ruhu veya koruyucusu iken bazıları büyük doğal oluşumları, nesneleri ve işlemleri temsil ederler. her kaminin kendine has bir karakteri olduğuna inanılır ve doğadaki her türlü olay kamilerin içinde bulundukları ruh hâllerine göre yorumlanır.

1896’da japonyada büyük bir tsunami meydana geliyor ve 22 bin kişi ölüyor. bunun üzerine japonlar tüm dünya’ya yardım çağrısı yapıyorlar. bu çağrının içinde yer alan bir sözcük olan tsunami ise literatüre girmiş oluyor böylece…
aslında çince kaynaklıdır. tsu=liman, nami=dalga söcüklerinin birleştirilmesi ile oluşmuştur.
liman dalgası anlamına gelir.

kıyıda gerçekleşme anları balıkçılar tarafından kayda alınmış :

buradan

poseidon, kendisiyle dalga geçen halkları cezalandırmak için kendi haşmetli dalgasını çıkardığı zaman ortaya çıkan doğa olayı.

okyanusta gerçekleşen ve yıkıcı etkilere sebebiyet veren dev dalga olarak bilinir. okyanus altındaki bir sarsıntı, deprem, nükleer patlamalar, zemin kaymaları gibi nedenlere bağlı olarak gerçekleşebilmektedir.
pasifik okyanusu en çok tsunami gerçekleşen okyanus olarak bilinir.

tsunami sadece okyanuslarda meydana gelmez. tüm denizlerde meydana gelir. örneğin yapılan araştırmalarda 3000 yıl içinde türkiye'de 90’dan fazla tsunami meydana geldiğini tespit edilmiştir. bu konuda boğaziçi üniversitesi, kandillli rasathanesinde de bölgesel deprem-tsunami izleme ve değerlendirme merkezi bulunmaktadır ve doğu akdeniz, ege, karadeniz ve marmara denizlerini kapsayacak şekilde türkiye etrafına meydana gelen tüm depremleri ve denizlerde meydana gelebilecek deniz seviyesi değişimlerini gözlemleyerek ilgili ulusal kurum ve kuruluşlara deprem bilgi mesajı ve tsunami erken uyarısı bu merkez tarafından yayımlamaktadır.
izmir sığacık'ta meydana gelen tsunami :


ayrıntılı bilgi için
tsunami bilgi notu